دعا: تفاوت میان نسخه‌ها
A.rezapour (بحث | مشارکتها) |
A.rezapour (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۱: | خط ۲۱: | ||
دعاهای مؤمنان<ref>سوره آل عمران آیه ۱۹۱ ۱۹۳ ۱۹۴، سوره فاتحه آیه ۶، سوره بقره آیه ۱۲۹ و ۲۰۱ و ۲۸۶، </ref> ملازمان پیامبران<ref>سوره آل عمران آیه ۱۴۷، </ref> ساحران فرعون<ref>سوره یونس ۸۵ ۸۶</ref> عبادالله و عبادالرحمن<ref>سوره فرقان آیه ۶۵ ۷۴، سوره مؤمنون آیه ۱۰۹، سوره آل‌عمران آیه ۱۶</ref> ملائکه<ref>سوره غافر آیه ۷ ۸ ۹، </ref> و دیگران<ref>سوره حشر آیه ۱۰، سوره کهف آیه ۱۰، سوره اعراف آیه ۲۳ ۱۸۹ ۱۲۶، سوره نساء آیه ۷۵، سوره آل عمران آیه ۸ ۵۳ ۱۱۳</ref> از جمله دعاهایی است که در قرآن بیان شده است. | دعاهای مؤمنان<ref>سوره آل عمران آیه ۱۹۱ ۱۹۳ ۱۹۴، سوره فاتحه آیه ۶، سوره بقره آیه ۱۲۹ و ۲۰۱ و ۲۸۶، </ref> ملازمان پیامبران<ref>سوره آل عمران آیه ۱۴۷، </ref> ساحران فرعون<ref>سوره یونس ۸۵ ۸۶</ref> عبادالله و عبادالرحمن<ref>سوره فرقان آیه ۶۵ ۷۴، سوره مؤمنون آیه ۱۰۹، سوره آل‌عمران آیه ۱۶</ref> ملائکه<ref>سوره غافر آیه ۷ ۸ ۹، </ref> و دیگران<ref>سوره حشر آیه ۱۰، سوره کهف آیه ۱۰، سوره اعراف آیه ۲۳ ۱۸۹ ۱۲۶، سوره نساء آیه ۷۵، سوره آل عمران آیه ۸ ۵۳ ۱۱۳</ref> از جمله دعاهایی است که در قرآن بیان شده است. | ||
دوری از عذاب دنیا، اعطای صبر و استقامت، پیروزی بر کافران، طلب بخشش و آمرزش گناه و رحمت خداوند، هدایت، طلب فرزند، روزی و ایمنی مردم، قبول طاعات، رفع ظلم و ستم، طلب حسنه در دنیا و آخرت، قرار دادن از شاکران و نمازگزاران و متقین و صالحان، رهایی از قوم کافر، عذاب کفار، هدایت مردم، آمرزیدن همه مؤمنان و پدر و مادر، افزودن علم و حکمت، رفع مشکلات و مصایب، یاری خواستن، پناه به خداوند از وسوسه های شیطان، توفیق انجام عمل صالح، طلب خیر و نیکی، | |||
== دعا در روایات == | == دعا در روایات == | ||
| خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است: {{متن عربی|اَلدُّعَاءُ مُخُّ اَلْعِبَادَةِ|ترجمه=دعا جان و مغز عبادت است.}}<ref>عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلی، ج۱، ص۲۹</ref> [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «دعا كن و مگو كار از كار گذشته است زيرا دعا همان عبادت است.»<ref>اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۴۶۷</ref> و از پیامبر(ص) نقل می‌کند: «''دعاء'' ''سلاح'' مؤمن و ستون ''دين'' و ''نور'' آسمانها و زمين است.»<ref>اصول کافی، کلینی، ترجمه مصطفوی، ج ۴، ص ۲۱۳</ref> امام علی می‌فرماید {{متن عربی|أعلَمُ النّاسِ بِاللّه ِ أكثَرُهُم لَهُ مَسأَلَةً|ترجمه=داناترين مردم به خداوند، پر درخواست‌ترين آنان است}}<ref>نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۱۶</ref> | از [[پیامبر اکرم(ص)]] نقل شده است: {{متن عربی|اَلدُّعَاءُ مُخُّ اَلْعِبَادَةِ|ترجمه=دعا جان و مغز عبادت است.}}<ref>عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلی، ج۱، ص۲۹</ref> [[امام صادق(ع)]] می‌فرماید: «دعا كن و مگو كار از كار گذشته است زيرا دعا همان عبادت است.»<ref>اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۴۶۷</ref> و از پیامبر(ص) نقل می‌کند: «''دعاء'' ''سلاح'' مؤمن و ستون ''دين'' و ''نور'' آسمانها و زمين است.»<ref>اصول کافی، کلینی، ترجمه مصطفوی، ج ۴، ص ۲۱۳</ref> امام علی می‌فرماید {{متن عربی|أعلَمُ النّاسِ بِاللّه ِ أكثَرُهُم لَهُ مَسأَلَةً|ترجمه=داناترين مردم به خداوند، پر درخواست‌ترين آنان است}}<ref>نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۱۶</ref> | ||
امام علی(ع) در [[تفسیر]] آیه {{قرآن|صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ|سوره = حمد| آیه = ۷| ترجمه = راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی؛}} می‌فرماید: «منظور از نعمت، نعمت‌های مادی از قبیل خوردنی و پوشیدنی نیست، چرا که خداوند متعال این‌ها را به کافران و فاسقان نیز عطا می‌کند، بلکه منظور از نعمت در این آیه شریفه، دعا است.»<ref>نهاوندی، شرح دعای سمات.</ref> و [[امام سجاد زین‌العابدین|امام سجاد]](ع) در [[مناجات]] ذاکرین به خدا عرض کرده است: «و از بزرگترین نعمت‌های تو بر ما جاری ساختن نام تو بر زبان و اذن تو به دعا کردن با توست.» | |||
در شرایط و زمان دعا روایت از پیامبر روایت آمده است که «هر كه خوش دارد كه خداوند، در سختى‌ها و گرفتارى‌ها دعايش را بپذيرد، در هنگام آسايش و خوشى، بسيار دعا كند.» و نیز «هرگاه بنده در هنگام آسايش، پروردگارش را ياد كند، خداوند، در هنگام رنج و گرفتارى به يارى‌اش مى‌آيد.»<ref>نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۳۹</ref> | |||
صحیفه سجادیه | |||
== دعا از منظر عارفان و فیلسوفان == | |||
دعا در اشعار حافظ جایگاه ویژه‌ای دارد. | |||
{{شعر|به هیچ ورد دگر نیست حاجتت حافظ ***دعای نیمه شب و درس صبحگاهت بس | |||
}}{{شعر|ما حاصل خود در سر خمخانه نهادیم*** محصول دعا در ره جانانه نهادیم | |||
}} | |||
حافظ شرط دعا را اخلاص و صدق می داند: | |||
حافظا سجده به ابروی چو محرابش بر که دعایی ز سر صدق آنجا نکنی<ref>دیوان حافظ، به نقل از مقاله «شهد ''دعا'' در اشعار حافظ»، هاشمی ایوب، نشریه عرفان اسلامی، ۱۳۸۹، دوره شش، شماره ۲۴</ref>[[پرونده:کتاب دعا در قرآن نوشته سید کمال حیدری.jpg|بندانگشتی|200px|]] | |||
== مطالعه بیشتر == | == مطالعه بیشتر == | ||
نسخهٔ ۳۱ مهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۴۰
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
درباره جایگاه دعا در آیات قرآن و احادیث توضیح دهید؟
معنای واژه دعا
واژه دعا، به معنای درخواست کردن و طلب کردن است؛ در قرآن نیز به همین معنا به کار گرفته شده است. «دعا» در لغت به معناى خواندن چيزى است به سوى خود با آواز و يا سخن. با تأمل در كاربرد كلمه «دعا» در قرآن و حديث معلوم مى‌گردد كه دعاى انسان در برابر خداوند، در حقيقت به معناى خود را بنده و نيازمند مطلق به خدا ديدن و با پرستش او درصدد جلب عنايت و رحمت او برآمدن است.[۱]
دعا در قرآن
خداوند در قرآن بندگانش را به دعا فراخوانده است: ﴿وَقَالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ ۚ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبَادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ دَاخِرِينَ؛ و پروردگارتان فرمود: «مرا بخوانيد تا شما را اجابت كنم. در حقيقت، كسانى كه از پرستش من كبر مى‌ورزند به زودى خوار در دوزخ درمى‌آيند.»﴾(غافر:۶۰) در این آیه به صراحت گفته شده است مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم. دعا در این آیه عبادت شمرده شده است. در آیه‌ای دیگر، شرط توجه خداوند به بندگانش را دعای آنان می‌داند.[۲] دعا، وسيله جلب اعتناى خدا و زمينه جذب رحمت الهى به سوى دعا كننده است.[۳] در سوره بقره گفته شده است که خداوند دعای دعاکننده را اجابت می‌کند.[۴] و هرگاه شخص مضطری خدا را بخواند خداوند او را پاسخ می‌دهد.[۵]
در معنای کلماتی که خداوند به حضرت آدم تعلیم داد[۶] برخی گفته‌اند آن کلمات دعا بوده است.
دعاهای قرآنی
در قرآن از قول دیگران به خصوص پیامبران دعاهای زیادی نقل شده است. اهتمام اولیاء خداوند به دعا در قرآن برجسته است. دعاهای حضرت ابراهیم(ع)[۷] دعای سپاه طالوت[۸] دعاهای زکریا[۹] دعای حضرت عیسی(ع)[۱۰] دعای حضرت موسی(ع)[۱۱] دعای حضرت یوسف[۱۲] و دعاهای پیامبر(ص)[۱۳] دعای حضرت ایوب[۱۴] دعاهای حضرت نوح[۱۵] حضرت سلیمان[۱۶] حضرت لوط[۱۷] در قرآن با بیانات گوناگون آمده است که سرمشق و الگوی دعاکردن برای مؤمنان است و نیز نشان‌دهنده اینکه خداوند دعا کردن امری مهم میان خداوند و بندگان صالحش است.
دعاهای مؤمنان[۱۸] ملازمان پیامبران[۱۹] ساحران فرعون[۲۰] عبادالله و عبادالرحمن[۲۱] ملائکه[۲۲] و دیگران[۲۳] از جمله دعاهایی است که در قرآن بیان شده است.
دوری از عذاب دنیا، اعطای صبر و استقامت، پیروزی بر کافران، طلب بخشش و آمرزش گناه و رحمت خداوند، هدایت، طلب فرزند، روزی و ایمنی مردم، قبول طاعات، رفع ظلم و ستم، طلب حسنه در دنیا و آخرت، قرار دادن از شاکران و نمازگزاران و متقین و صالحان، رهایی از قوم کافر، عذاب کفار، هدایت مردم، آمرزیدن همه مؤمنان و پدر و مادر، افزودن علم و حکمت، رفع مشکلات و مصایب، یاری خواستن، پناه به خداوند از وسوسه های شیطان، توفیق انجام عمل صالح، طلب خیر و نیکی،
دعا در روایات
دعا در روایت بسیار مورد تأکید قرار گرفته است. از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: «اَلدُّعَاءُ مُخُّ اَلْعِبَادَةِ؛ دعا جان و مغز عبادت است.»[۲۴] امام صادق(ع) می‌فرماید: «دعا كن و مگو كار از كار گذشته است زيرا دعا همان عبادت است.»[۲۵] و از پیامبر(ص) نقل می‌کند: «دعاء سلاح مؤمن و ستون دين و نور آسمانها و زمين است.»[۲۶] امام علی می‌فرماید «أعلَمُ النّاسِ بِاللّه ِ أكثَرُهُم لَهُ مَسأَلَةً؛ داناترين مردم به خداوند، پر درخواست‌ترين آنان است»[۲۷]
امام علی(ع) در تفسیر آیه ﴿صِرَاطَ الَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ؛ راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی؛﴾(حمد:۷) می‌فرماید: «منظور از نعمت، نعمت‌های مادی از قبیل خوردنی و پوشیدنی نیست، چرا که خداوند متعال این‌ها را به کافران و فاسقان نیز عطا می‌کند، بلکه منظور از نعمت در این آیه شریفه، دعا است.»[۲۸] و امام سجاد(ع) در مناجات ذاکرین به خدا عرض کرده است: «و از بزرگترین نعمت‌های تو بر ما جاری ساختن نام تو بر زبان و اذن تو به دعا کردن با توست.»
در شرایط و زمان دعا روایت از پیامبر روایت آمده است که «هر كه خوش دارد كه خداوند، در سختى‌ها و گرفتارى‌ها دعايش را بپذيرد، در هنگام آسايش و خوشى، بسيار دعا كند.» و نیز «هرگاه بنده در هنگام آسايش، پروردگارش را ياد كند، خداوند، در هنگام رنج و گرفتارى به يارى‌اش مى‌آيد.»[۲۹]
صحیفه سجادیه
دعا از منظر عارفان و فیلسوفان
دعا در اشعار حافظ جایگاه ویژه‌ای دارد.
| به هیچ ورد دگر نیست حاجتت حافظ ***دعای نیمه شب و درس صبحگاهت بس | ||
| ما حاصل خود در سر خمخانه نهادیم*** محصول دعا در ره جانانه نهادیم | ||
حافظ شرط دعا را اخلاص و صدق می داند:
حافظا سجده به ابروی چو محرابش بر که دعایی ز سر صدق آنجا نکنی[۳۰]
مطالعه بیشتر
- دعا در قرآن، سید کمال حیدری، ترجمه محمد علی سلطانی، انتشارات سخن.
- عبادت و دنیا، مرتضی مطهری، انتشارات صدرا.
منابع
- ↑ نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۱۵ و ۱۳
- ↑ سوره فرقان، آیه ۷۷
- ↑ شرح دعای کمیل، حسین انصاریان، ج۱، ص۲۲
- ↑ سوره بقره، آیه ۱۸۶
- ↑ سوره نمل، آیه ۶۲
- ↑ سوره بقره، آیه ۳۷
- ↑ سوره ممتحنه آیه ۴ و ۵، سوره صافات آیه ۱۰۰، سوره شعراء آیات ۸۳ تا ۸۹، سوره ابراهیم آیات ۳۷، ۴۰، ۴۱، سوره بقره، آیات ۱۲۶، ۱۲۷، ۱۲۸
- ↑ سوره بقره، آیه ۲۵۰
- ↑ سوره انبیاء آیه ۸۹، آیات ۵ و ۶ سوره مریم، سوره آل عمران، آیات ۳۸ و ۴۱
- ↑ سوره مائده، آیه ۱۱۴
- ↑ سوره مائده آیه ۲۵، سوره، سوره اعراف آیات۱۵۱ و ۱۵۵ و ۱۵۶، سوره یونس آیه ۸۸، سوره طه آیات ۲۵ ۲۸ ۲۹ ۳۲، سوره قصص آیات ۱۶ ۲۱ ۲۴،
- ↑ سوره یوسف، آیه ۱۰۱،
- ↑ سوره اسراء آیه ۸۰، سوره طه آیه ۱۱۴، سوره انبیاء آیه ۱۱۲، سوره مؤمنون آیه ۱۱۸، سوره مؤمنون آیه ۹۴ ۹۸،
- ↑ سوره انبیاء آیه ۸۳،
- ↑ سوره نوح آیه ۲۶ و ۲۸، سوره قمر آیه ۱۰، سوره مؤمنون آیات ۲۶ ۲۹، سوره شعراء آیه ۱۱۸،
- ↑ سوره ص آیه ۳۵، سوره نمل آیه ۱۹
- ↑ سوره عنکبوت آیه ۳۰،
- ↑ سوره آل عمران آیه ۱۹۱ ۱۹۳ ۱۹۴، سوره فاتحه آیه ۶، سوره بقره آیه ۱۲۹ و ۲۰۱ و ۲۸۶،
- ↑ سوره آل عمران آیه ۱۴۷،
- ↑ سوره یونس ۸۵ ۸۶
- ↑ سوره فرقان آیه ۶۵ ۷۴، سوره مؤمنون آیه ۱۰۹، سوره آل‌عمران آیه ۱۶
- ↑ سوره غافر آیه ۷ ۸ ۹،
- ↑ سوره حشر آیه ۱۰، سوره کهف آیه ۱۰، سوره اعراف آیه ۲۳ ۱۸۹ ۱۲۶، سوره نساء آیه ۷۵، سوره آل عمران آیه ۸ ۵۳ ۱۱۳
- ↑ عدة الداعي و نجاح الساعي، ابن فهد حلی، ج۱، ص۲۹
- ↑ اصول کافی، کلینی، ج۲، ص۴۶۷
- ↑ اصول کافی، کلینی، ترجمه مصطفوی، ج ۴، ص ۲۱۳
- ↑ نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۱۶
- ↑ نهاوندی، شرح دعای سمات.
- ↑ نهج الدّعا، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱، ص۳۹
- ↑ دیوان حافظ، به نقل از مقاله «شهد دعا در اشعار حافظ»، هاشمی ایوب، نشریه عرفان اسلامی، ۱۳۸۹، دوره شش، شماره ۲۴