شأن نزول آیه ولایت
آیا در این که آیه ولایت یا همان آیه ۵۵ سوره مائده درباره حضرت علی(ع) است اتفاق نظری وجود دارد؟
آیه ولایت به اعتقاد بیشتر عالمان اهل سنت و شیعیان در شأن و منزلت امام علی(ع) نازل شده است. جریان نزول این آیه از طریق بسیاری از صحابه سرشناس پیامبر در منابع حدیثی و تفسیری شیعه و اهل سنت نقل شده است.
آیه ولایت
در سوره مائده آیه ۵۵ آمده است:
| ﴿ | إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاه وَ یُؤْتُونَ الزَّکاه وَ هُمْ راکِعُونَ
ولی و سرپرست شما، تنها خداوند و پیامبرش و مؤمنانی هستند که نماز را برپا می‌دارند و در حال رکوع، زکات می‌دهند. |
﴾ |
نزول آیه در شأن امام علی(ع)
در شأن نزول آیه فوق چنین آمده است: سائلی وارد مسجد رسول خدا(ص) شد و از مردم درخواست کمک کرد. کسی چیزی به او نداد. حضرت علی(ع) در حالی که به نماز مشغول بود، در حالت رکوع، انگشتر خود را به سائل بخشید. از این رو در تکریم این بخشش، این آیه نازل شد.
ماجرای فوق را ده نفر از اصحاب پیامبر مانند ابن عباس، عمار یاسر، جابر بن عبدالله انصاری، ابوذر غفاری، أنس بن مالک، بلال و … نقل کرده‌اند. شیعه و اکثر اهل سنت در این شأن نزول، توافق دارند.[۱] عمار یاسر می‌گوید: پس از انفاق انگشتر در نماز و نزول آیه بود که رسول خدا(ص) فرمود: «من کنت مولاه فعلی مولاه».[۲]
پیامبر اکرم(ص) در غدیر خم، برای بیان مقام حضرت علی(ع) این آیه را تلاوت فرمود.[۳] و خود امام علی(ع) نیز برای حقانیت خویش، بارها این آیه را می‌خواند.[۴] و ابوذر که خود شاهد ماجرا بوده است، در مسجدالحرام برای مردم داستان فوق را نقل می‌کرد.[۵]
امام صادق(ع) فرمودند: منظور از «الَّذِینَ آمَنُوا …»، علی(ع) و اولاد او، ائمه اطهار(ع) تا روز قیامت هستند. پس هر کس از اولاد او به جایگاه امامت رسید با این ویژگی مثل اوست، آنان صدقه می‌دهند در حال رکوع.[۶]
مرحوم محدث بحرانی نیز در غایه المرام ۲۴ حدیث از منابع اهل سنت و ۱۹ روایت از منابع و مصادر شیعه نقل کرده است که مجموعاً ۴۳ حدیث می‌شود، بنابراین روایاتی که پیرامون این آیه وارد شده متواتر هستند.[۷]