تقدیرگرایی و رعایت بهداشت
اگر مرگ و زندگی انسان‌ها مقدر شده است. پس کرونا ترسی ندارد و نیازی به نگرانی و مراقبت و رعایت نکات بهداشتی نیست. اگر اینها لازم است، پس می‌فهمیم که خدا و تقدیری در کار نیست.
در تفسیر ناصحیح از سرنوشت انسان و قضای الهی، بر این نکته تأکید می‌شود که سرنوشت هرکسی از ابتدا مشخص شده و او هیچ نقشی در آن ندارد. همین که انسان متولد می‌شود، نقشی از پیش تعیین شده را بازی می‌کند و شبیه به عروسکی می‌شود که دیگری آن را به حرکت واداشته است. این سرنوشت قابل تغییر نیست و آدمی نقشی در آن ندارد. از این منظر، انسان موجودی فاقد اختیار و آزادی برای تغییر سرنوشت معرفی می‌شود و همه چیز به اراده الهی حواله داده می‌شود.
این تصویر با مفاهیم دینی از قبیل تکلیف و باید و نبایدهای شرعی، لزوم سعی و کوشش برای زندگی، لزوم پیروی از فرمان عقل و وجدان، توبه و بازگشت از مسیر غلط، اختیار در برگزیدن ایمان و کفر و غیره، در تعارض است. همه این مفاهیم دینی که در متون دینی بارها و بارها منعکس شده‌اند، بیانگر این مهم هستند که انسان خودش هویت و سرنوشت خویش را رقم می‌زند: ﴿... إِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّىٰ يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ...؛ در حقيقت، خدا حال قومى را تغيير نمى‌دهد تا آنان حال خود را تغيير دهند﴾(رعد:۱۱)
البته این مطلب به این معنی نیست که انسان تمام حوادث زندگی خود را انتخاب می‌کند و همه چیز تحت کنترل او است. روشن است که بسیاری از حوادثی که برای ما رخ می‌دهد (مثلا مرگ عزیزان بر اثر ابتلا به کرونا یا تصادفی که خودمان نقشی در آن نداشتیم و غیره) خارج از کنترل ما است، اما با این حال، هم‌چنان ما مختار و مؤثر در سرنوشت خویش هستیم؛ مثلا زمانی که تصادف می‌کنیم، اگر کمربندها را بسته باشیم، به احتمال بیشتر، از مرگ نجات می‌یابیم؛ یا اگر ماسک بزنیم و دست‌های خود را بشوییم، به احتمال کمتر به کرونا مبتلا می‌شویم؛ یا اگر مراقبت‌های پزشکی در درمان کرونا را رعایت کنیم، زودتر بهبود می‌یابیم؛ بنابراین، این‌طور نیست که ما هیچ نقشی در سرنوشت خویش نداشته باشیم. شهید مطهری در این زمینه می‌فرمایند: «اگر مقصود از سرنوشت و قضا و قدر الهی، انکار اسباب و مسببات و از آن جمله قوه و نیرو و اراده و اختیار بشر است، چنین قضا و قدر و سرنوشتی وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد».[۱]
روزی امام علی(ع) از کنار دیوار شکسته و کجی برخاست. از ایشان پرسیدند: از قضای الهی فرار می‌کنید؟ حضرت فرمودند: از قضای الهی به قدر او پناه می‌برم.[۲] یعنی درست است که تا قانون علیت که منتهی به فرمان خداست، نباشد، دیوار شکسته سقوط نخواهد کرد، اما همان خداوند به من عقلی داده که آن خود یک حلقه از سلسله قانون علیت است و یک عامل بازدارنده در برابر این‌گونه حوادث. البته دیوار عقل و شعور ندارد و بدون اعلام قبلی سقوط می‌کند، اما من می‌توانم به قدر الهی پناه ببرم؛ یعنی با عقل خود چنان محل نشستن را اندازه‌گیری کنم که اگر دیوار سقوط کند روی من نیفتد.[۳]