«کعبه» اولین خانه ساخته شده برای عبادت
با توجه به قرآن بفرمایید اولین خانه‌ای که در زمین برای مردم بنا شده است، کدام است؟
کعبه اولین خانه‌ای است که برای توحید و عبادت خدواند بنا شد. روایات بسیار و مشهور عالمان شیعه، تاریخ بنای کعبه را پیش از ابراهیم(ع)، در دوره آدم(ع) و حتی قبل از خلقتِ حضرت آدم دانسته‌اند.
آیه ۹۶ سوره آل عمران، کعبه را «اَوّل بَیت» توصیف کرده است.
بنای کعبه
روایات بسیاری، تاریخ بنای کعبه را پیش از ابراهیم(ع)، در دوره آدم(ع)[۱] و حتی قبل از خلقتِ حضرت آدم دانسته‌اند.[۲] مشهور عالمان شیعه نیز بنای کعبه را پیش از حضرت ابراهیم دانسته‌اند.[۳] این بنا تا زمان طوفان حضرت نوح باقی بود و سپس در طوفان از بین رفت.[۴] حضرت ابراهیم به همراه فرزندش اسماعیل، کعبه را براساس همان پایه‌هایی که داشت، تجدید بنا کردند.[۵] برخلاف این نظریه، علامه طباطبایی، بنای کعبه را توسط ابراهیم(ع) و نه پیش از آن، دانسته است.[۶]
محمدجواد مغنیه از مفسران معاصر شیعه، روایت‌های بنای کعبه قبل از آدم را خبر واحد دانسته و نمی‌پذیرد.[۷] او معتقد است مسئولیت و تکلیفی بر دانستن تاریخ بنای کعبه نداریم.[۸] شیخ طوسی نیز نظری در این مسئله نمی‌دهد و تنها به ذکر اختلافی بودن آن، اکتفا کرده است.[۹]
اولین خانه عبادت
قرآن در سوره آل‌عمران، کعبه را اولین خانه معرفی می‌کند: ﴿إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذي بِبَكَّةَ مُبارَكاً وَ هُدىً لِلْعالَمين؛ نخستين خانهاى كه براى مردم قرار داده شد، همان است كه در سرزمين مكّه است، كه پر بركت، و مايه هدايت جهانيان است.﴾(آل‌عمران:۹۶)
آیت الله مکارم شیرازی از مفسران شیعه در تفسیر این آیه چنین آورده که کعبه نخستین خانه توحید و با سابقه‌ترین معبدی است که در روی زمین وجود دارد. به اعتقاد او، هيچ مركزى پيش از آن، مركز نيايش و پرستش پروردگار نبوده است.[۱۰]
از نگاه مفسران، کعبه اولین بنای مسکونی بر روی زمین نیست بلکه اولین خانه‌ای است که به منظور عبادت و پرستش برای مردم ساخته شد.[۱۱] در آیه ۹۶، سوره آل‌عمران سخن از اولین خانه (اوّلَ بیتٍ) به میان آمده است، که در نگاه اول به نظر می‌رسد اولین خانه مسکونی کعبه می‌باشد ولی اثبات این مطلب مشکل است. شیخ طوسی می‌فرماید: «کعبه اولین خانه است، به جهت این که قبل از آن، خانه‌ای که در آن اعمال حج را انجام دهند وجود نداشت» در ادامه ایشان روایتی از حضرت علی(ع) نقل می‌کنند که می‌فرمایند: «اولین خانه‌ای که برای عبادت بنا شد، بیت‌الحرام است».[۱۲]
آیه ۹۶ سوره آل عمران پس از تغییر قبله نازل شد و مفصران براساس آن کعبه را اولین بنا برای عبادت بندگان و اولین نماد توحید بر روی زمین دانسته‌اند.[۱۳] بیت‌المقدس اولین قبله مسلمانان توسط حضرت سلیمان بنا شد که قرن‌ها پس از حضرت ابراهیم به دنیا آمد.[۱۳]
منابع
- ↑ امام، «کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن»، ص۶۰.
- ↑ شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، ۱۴۱۳ق، ج۲، ص۲۴۱.
- ↑ امام، «کعبه و بررسی تاریخ بنای آن در قرآن»، ص۶۱.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۵۵.
- ↑ مکارم شیرازی، تفسير نمونه، ۱۳۷۴ش، ج۱، ص۴۵۵.
- ↑ طباطبائی، المیزان، ۱۴۱۷ق، ج۳، ص۳۵۰.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۰۳.
- ↑ مغنیه، تفسیر الکاشف، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۲۰۳.
- ↑ شیخ طوسی، التبیان، بیروت، ج۱، ص۴۶۲.
- ↑ تفسير نمونه، ج3، ص: 9
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، منبع قبلی، ج۳، ص۱۱.
- ↑ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج۲، ص۵۳۵.
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ طباطبایی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، بیروت، مؤسسه الاعلمی، چاپ پنجم، ۱۴۰۳ هـ، ج۳، ص۳۵۰–۳۴۹.