اهمیت ازدواج از دیدگاه اسلام

سؤال

اهمیت ازدواج از دیدگاه اسلام را بیان بفرمایید؟

درگاه‌ها

ازدواج از سنت های نیکوی اسلام است. در قرآن سفارش شده است بی همسران خود را به نکاح درآورید و از فقر نترسید که خداوند از فضلش آنان را بی نیاز می کند. در احادیث اسلامی ازدواج بسیار مورد اهتمام قرار گرفته است و از سنت هایی است که مردان و زنان را از خطر بی عفتی و آسیب های اجتماعی دور می سازد.

ازدواج سنت پیامبر(ص)

شرع مقدس اسلام به ازدواج عنایت و تأکید فوق‌العاده ای دارد. به طوری که پیامبر(ص) می‌فرمایند: «ما بُنی بِناءً فی الإسلام أحبّ إلی الله عزّوجلّ من التّزویج؛ هیچ چیزی نزد خداوند محبوبتر از ازدواج نیست.»

و از امام علی(ع) نقل شده است: «تَزوّجوا، فَانّ التّزویج سُنّه رسول الله فانّهُ کان یقول: من کان یُحبّ أن یتّبع سُنّتی، فانّ من سُنّتی التّزویج؛ «ازدواج کنید، که همانا ازدواج کردن سنت رسول خدا (ص) است که همواره می‌فرمودند: هر کسی که دوست دارد از سنت من تبعیت کند، همانا «ازدواج کردن» از سنت من است.»

اسلام به پسر و دختر امر می‌کند که هر چه زودتر ازدواج کنند و آنقدر به این مهم تأکید دارد که رسول گرامی اسلام (ص) ازدواج نکردن را اعراض از سنت خویش، یعنی خروج از اسلام، می‌داند و خانه ای را که در آن «ازدواج» صورت پذیرد بهترین خانه می‌داند.

ازدواج و حفظ نسل مسلمانان مورد فخر و مباهات رسول خدا (ص) است چنان‌که فرمودند: «تَناکحوا و تَناسلوا فانّی اُباهی بِکُم یوم القیامه و لو بالسّقط؛ ازدواج کنید و تشکیل خانواده بدهید و تولید نسل نمایید، که من در روز قیامت به شما مباهات می‌کنم، حتی به طفل کوچکی که سقط شده باشد.»

رسول گرامی اسلام (ص) فرموده‌اند: «من که پیغمبر شما هستم ازدواج می‌کنم، غذای لذیذ می‌خورم، در میان اجتماع هستم و با مردم تماس دارم. هر کس از سنت (شیوه) من روی گرداند از من نیست. اسلام برای تسهیل در امر ازدواج موانع و سدّ این مهم را از سر راه برداشته است. از نظر اسلام هر چه مهریه و جهیزیه کمتر باشد مطلوبتر و بهتر است. اصولاً از روش پیامبر اکرم (ص) و ائمه طاهرین (ع) و مسلمانان صدر اسلام به روشنی به دست می‌آید که مانعی در راه ازدواج کردن نیست، چون آنها همهٔ موانع را برداشته اند.

فقر مانع ازدواج نیست

اسلام با تأکید فراوان به پدر و مادر و اجتماع نیز، امر می‌کند که دختران و پسرانتان را تزویج کنید. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید:

﴿وَأَنْكِحُوا الْأَيَامَىٰ مِنْكُمْ وَالصَّالِحِينَ مِنْ عِبَادِكُمْ وَإِمَائِكُمْ ۚ إِنْ يَكُونُوا فُقَرَاءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ ۗ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ؛ بى‌همسران خود، و غلامان و كنيزان درستكارتان را همسر دهيد. اگر تنگدستند، خداوند آنان را از فضل خويش بى‌نياز خواهد كرد، و خدا گشايشگر داناست.﴾(نور:۳۲)

یعنی نباید فقر سدّ راه ازدواج شود که این وسوسهٔ شیطانی است. چون از این وعدهٔ شیطانی بترسیم، در واقع به خداوند بخشنده سوءظن داریم و سوءظن به خدا حرام است. پروردگار عالم وعده داده است که گره از کار کسانی که فقیرند و ازدواج می‌کنند بگشاید. خداوند از لطف خود آنان را بی‌نیاز خواهد فرمود.

نیاز به ازدواج، امر تکوینی

تکویناً هر دختر و پسر بالغی احتیاج به ازدواج دارد و اگر با این نیاز طبیعی و تکوینی مبارزه شود، جز بدبختی و فساد چیز دیگر نتیجه نمی‌دهد. به حکم تکوین الهی باید آب نوشید تا رفع تشنگی شود و اگر کسی با تحمل رنج و مشقت بر خلاف تکوین حرکت کند، سرانجام مجبور به تسلیم است یا این که خود را از بین می‌برد. نیاز طبیعی پسران و دختران بالغ نیز چنین است و اگر برخلاف تکوین رفتار شود منجر به فساد اجتماع می‌گردد. نمونهٔ زندهٔ این خلاف تکوین دنیای به اصطلاح مترقی امروزی است که با چنان سرعتی به سوی بدبختی و فلاکت گام برمی‌دارد که از هیچ‌کس پوشیده نیست.

ارضای بهینه غریزه جنسی

اهمیت ازدواج در این است که غریزهٔ جنسی انسانها از راه مشروع و معقول ارضاء شود تا سر به عصیان نگذارد؛ زیرا در صورت عدم ارضاء از راه خداپسندانه و معقول فسادهای بی حدّی به وقوع خواهد پیوست.

انسان همان گونه که هنگام تشنگی به آب نیازمند می‌شود و هنگام گرسنگی به غذا احتیاج پیدا می‌کند، به هنگام تحریک غریزهٔ جنسی نیز، به ارضای طبیعی آن نیازمند می‌شود و ارضای طبیعی غریزهٔ جنسی تنها به وسیلهٔ «ازدواج کردن» میسّر است. از این رو اسلام طبق فطرت و خواستهای انسان دستور به ازدواج و تشکیل خانواده داده است.

انسان سازی

دومین علت تأکید اسلام بر تشکیل خانواده، بُعد انسان سازی این امر مهم است.

همان‌طور که قبلاً بیان کردیم، محیط خانه مکتب بسیار سازنده ای است به طوری که منشأ بسیاری از صفات خداپسندانه است و بسیاری از صفات منفی و ناپسند هم در اثر عدم تشکیل خانواده پیدا می‌شود. در خانه و اجتماع باید یک سلسله از تمایلات خود را فدا کنیم و گرنه زندگی سخت خواهد شد. این فداکاری و گذشت، خاصه در محیط خانه لازمتر و ضروری تر است.

اگر زن و شوهر در خانه برای رضای خدا بر بداخلاقی و سوء رفتار یکدیگر صبر کنند ثواب بسیار می‌برند. و در خبر داریم:

«مَن صبر علی سوء خُلق المرأه اعطاهُ الله ثواب ایّوب فی بلائه، و من صبرت علی سوء خُلق زوجها اعطاها ثواب آسیه؛ «یعنی اگر مردی بر بداخلاقی زنش صبر کند، خداوند ثواب ایوب پیغمبر به او می هد در بلایی که کشید و اگر زنی بر بداخلاقی همسرش صبر کند، خداوند به او ثواب آسیه همسر فروعون را عطا می‌کند».

مطالعه بیشتر

• پاک نژاد، رضا، ازدواج مکتب انسان سازی، قم: نشر اخلاق، ۱۳۷۴.
• رشید پور، مجید، مراحل ازدواج در اسلام، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۶۸.
• مشکینی اردبیلی، علی اکبر، ازدواج در اسلام، ترجمه: احمد جنتی، قم: مؤسسه الهادی، مرکز چاپ و نشر قرآن کریم، ۱۳۸۵.
• مصطفوی، جواد، بهشت خانواده، قم: دارالفکر، ۱۳۸۸.