واژه عشق در قرآن
آیا در قرآن کریم کلمه عشق به کار رفته است؟
واژه «عشق» و مشتقات آن، در قرآن نیامده است. اما کلمه محبت (دوست داشتن) مورد توجه خاص قرآن کریم بوده است؛ تا آنجا که واژه «حُبّ» (دوستی) و مشتقات آن بیش از صد بار در قرآن به کار رفته است. قرآن در مواردی (دوست داشتن بسیار) را آورده که می توان آن‌را مرادف معنای عشق دانست؛ مانند: ﴿و الّذین ءَامنوا أَشدُّ حبّاً للّه؛ و کسانی که ایمان آورده‌اند، محبت بیشتری به خدا دارند.﴾(بقره:۱۶۵)، ﴿.. . قَدْ شَغَفَهَا حُبًّا؛ سخت خاطرخواه او شده است.﴾(یوسف:۳۰)، ﴿وَ تُحِبُّونَ الْمالَ حُبًّا جَمًّا؛ و مال را دوست دارید، دوست داشتنی بسیار.﴾(فجر:۲۰) ﴿إِنَّهُ لِحُبِّ الْخَيْرِ لَشَدِيدٌ؛ و او علاقه شديد به مال دارد.﴾(عادیات:۸)
در قرآن کریم، دو نوع محبّت و دوستی مورد توجه قرار گرفته است:
- محبت صحیح یا آسمانی و حقیقی.
- محبت باطل یا زمینی و مجازی.
آنچه بیشتر مورد توجه قرآن است و آیات بسیاری به آن اختصاص یافته، دوستی در راه خداست. قرآن کریم، نمونه‌ای از این محبّت خدایی را در سوره طه، در داستان حضرت موسی(ع) نقل می‌کند و می‌فرماید: ﴿وَمَا أَعْجَلَكَ عَنْ قَوْمِكَ يَا مُوسَىٰ﴿٨٣﴾ قَالَ هُمْ أُولَاءِ عَلَىٰ أَثَرِي وَعَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضَىٰ؛ و ای موسی! چه چیز تو را (دور) از قوم خودت، به شتاب واداشته است؟ گفت: اینان در پی منند، و من ای پروردگارم به سویت شتافتم تا خشنود شوی.﴾
روایات، از واژه عشق و مشتقات آن استفاده کرده‌اند؛ پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «ِ مَنْ عَشِقَ فعفّ ثمّ مات، مات شهیداً؛ کسی که عشق بورزد و عفاف پیشه کند و بمیرد شهید مرده است». امام علی(ع) فرموده‌اند: «ِ مَنْ عَشِقَ شیئاً اعشی بصره و امرض قلبه …؛ کسی که به چیزی عشق بورزد چشم‌اش کور و قلبش نسبت به آن مریض می‌شود.