روایت «جهاد زن، خوب شوهرداری است.»

سؤال

منظور از «حسن تبعّل» که از آن به جهاد زن تعبیر شده چه می‌باشد؟

در تاریخ آمده است بعد از بعثت پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) زنی به نام اسماء دختر یزید از گروه انصار به نمایندگی از جانب زنان مدینه، به محضر پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) شرفیاب می‌شود، در حالی که آن حضرت در میان یاران خود نشسته بود، عرض می‌کند پدر و مادرم فدایت باد من به عنوان نماینده زنان مدینه پیامی آورده‌ام و یقین دارم همه زنان دنیا در این پیام با من هماهنگ می‌باشند و آن این که: خداوند تو را برای همه مردان و زنان دنیا به حقّ مبعوث کرده است و ما هم به تو و به پروردگارت که تو را فرستاده ایمان آورده‌ایم.

ای پیامبر، طائفه زنان در خانه‌های شما مردان زندگی کرده آزادی خود را از دست داده‌ایم و در اطاعت و فرمان شما هستیم، فرزندان شما را حضانت می‌کنیم و… و در مقابل، شما گروه مردان در بخشی از برنامه اسلام بر ما برتری دارید از آن جمله مسئله جنگ و جهاد که فضیلت زیادی دارد و ما از آن بی نصیب و محروم هستیم، شما به میدان جهاد و دفاع از حریم اسلام می‌روید و پاداش جهادگران را به دست می‌آورید، ولی طائفه زنان از آن محروم می‌باشند، در حالی که امور زندگی خانه را ما تأمین می‌کنیم، اموال شما را پاسداری و حفظ می نمائیم و لباس و پوشاک شما را ما تهیه می‌کنیم و…

در این هنگام پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) رو به یاران خود کرد و فرمود: آیا سخنی بهتر از سخنان این زن درباره امور مربوط به دین تا به حال شنیده‌اید؟ یاران آن حضرت پاسخ دادند: یا رسول الله ما گمان نمی‌کردیم که زنی مانند او این چنین مطالب شگفت و حقائق والا و بلند را بر زبان جاری نماید!!

آن گاه پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) آن زن را مخاطب قرار داد و فرمود: ای زن برگرد و به همه زنان اعلام کن:

(انّ حسن تبعّل احداکنّ لزوجها، و طلبها مرضاته، و اتّباعها موافقته یَعْدل ذلک کلّه) خوب شوهر داری کردن هر فرد فرد شما از شوهرتان و به دست آوردن خوشنودی آن‌ها و تبعیت از آنان، معادل و مساوی همه آن ویژگیها و برتری‌هایی است که برای مردان بیان کردید. سپس آن زن با یک دنیا خوشحالی در حالی که تهلیل (لا اله الاّ اللّه) و تکبیر می‌گفت بازگشت.

«حسن تبعل» یعنی خوب شوهرداری کردن که خود موارد و مصادیق فراوانی دارد که به برخی از آنها که در روایات هم به آن‌ها اشاره شده می‌پردازیم:

حفظ حیاء و عفت و حجاب در برابر مردان بیگانه و به سر و وضع خود رسیدن و آراستن و آرایش خود برای همسرش. امام صادق(ع) می‌فرماید: هیچ‌کس فایده ای به دست نیاورده است که بهتر باشد از همسر شایسته‌ای که چون به او بنگرد شاد گردد و چون از نزد او غایب شود، عفت خویش و مال او را نگه دارد.
زن بدون اذن شوهرش از خانه خارج نشود.
همیشه و همواره در تمام مراحل زندگی همراه و هم راز و مشاور دلسوزی برای شوهرش باشد و به او احترام کند و از دستورات شوهر تا حد ممکن پیروی کند و هیچ‌گاه با زبان و کردار خویش شوهرش را نیازارد و اگر چنین اتفاقی افتاد زود مرد خویش را راضی سازد. پیامبر گرامی اسلام(ص) می‌فرماید: بهترین زنان، زنی است که وقتی خشمگین شود یا شوهرش بر او خشم گیرد، به شوهرش بگوید: دستم را در دست تو می‌گذارم و خواب را به چشم راه نمی‌دهم تا وقتی که از من راضی شوی.

همچنین ایشان می‌فرمایند: «هر زنی که شوهرش را با زبانش بیازارد، خداوند هیچ توبه و کفاره ای را از او نمی‌پذیرد و هیچ کار نیکش را قبول نمی‌کند تا وقتی که شوهرش را راضی کند…

آنچه بیان شد مقداری ناچیز از وظایف همسر شایسته و مناسب است و لکن اهم آن‌ها به‌طور کلی همان موارد فوق است البته این به معنای چشم پوشی از وظایف متقابل مرد در برابر زن نیست، شوهر خوب و ایده ال هم صفات و شرایطی دارد که باید به آن‌ها متعهد باشد.

مطالعه بیشتر

اسعدی، سیدحسن، حقوق مشترک همسران در خانواده، تهران: انجمن اولیاء و مربیان، ۱۳۸۸.
امینی، ابراهیم، آشنایی با وظایف و حقوق زن، قم: بوستان کتاب قم، ۱۳۸۴.
جوادی آملی، عبدالله، زن در آیینه جلال و جمال، قم: اسراء، ۱۳۹۱.
یونسی، سیدجلال، مدیریت روابط زناشویی: آسیب‌ها و راه‌حل‌ها در روابط زناشویی، تهران: قطره، ۱۳۹۱.
بک، آرون تی، عشق هرگز کافی نیست: شیوه‌های نو برای حل مشکلات زناشویی و خانوادگی بر اساس شناخت‌درمانی، ترجمه‌ی: مهدی قراچه داغی، تهران: ذهن آویز، ۱۳۹۱.
مک گرا، فیلیپ، نجات رابطه: بهانه را کنار بگذارید و از همین امروز روابط زناشویی خود را اصلاح کنید، ترجمه‌ی: مهدی قراچه داغی، تهران: ذهن آویز، ۱۳۸۷.

منابع