دعا پیش و پس از صرف غذا

سؤال

چه دعاهایی پیش از صرف غذا و پس از صرف غذا در پایان سفره خوانده می‌شود؟

دعای مخصوص برای سفره در روایات وارد نشده است؛ ولی می‌توان از دعاهایی که پیامبر(ص) و امامان(ع) قبل از غذا خوردن و پس از پایان سفره، می‌خواندند، بهره برده و در آغاز و پایان غذا خواند. برخی از آن دعاها عبارتند از:

• گفتن «بسم الله الرحمن الرحیم» در آغاز و حمد و سپاس خدا در پایان؛ امام علی(ع) می‌فرماید: هر که هنگام شروع خوردن غذا یا نوشیدنی، نام خدا را به زبان آورد و در پایان خدا را حمد و سپاس گوید، هرگز درباره نعمت آن غذا از او سؤال نخواهد شد.
• امام سجاد(ع) وقتی غذایی را پیش رویش قرار می‌دادند می‌گفت: «اَللَّهُمَّ هَذَا مِنْ مَنِّكَ وَ فَضْلِكَ وَ عَطَائِكَ فَبَارِكْ لَنَا فِيهِ وَ سَوِّغْنَاهُ وَ اُرْزُقْنَا خَلَفاً إِذَا أَكَلْنَاهُ وَ رُبَّ مُحْتَاجٍ إِلَيْهِ رَزَقْتَ فَأَحْسَنْتَ اَللَّهُمَّ وَ اِجْعَلْنَا مِنَ اَلشَّاكِرِين؛ خداوندا این غذا ز جمله احسان و فضل و بخشش تو است؛ پس آن را برای ما با برکت کن و گوارایمان گردان و چون تناول کردیم عوض آن را روزی و نصیب ما فرما!» و هنگامی که سفره برداشته می‌شد می‌فرمود: «اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي حَمَلَنَا فِي اَلْبَرِّ وَ اَلْبَحْرِ وَ رَزَقَنَا مِنَ اَلطَّيِّبَاتِ وَ فَضَّلَنَا علف كَثِيرٍ مِنْ خَلْقِهِ تَفْضِيلا؛ سپاس برای خدا است كه ما را در خشکی و دریا [بر مرکب‌هایی که در اختیارمان گذاشت] حمل کرد و به از نعمت‌های پاکیزه روزی بخشید و ما را بر بسیاری از آفریده‌های خود برتری داد.»
• پیامبر(ص) بعد از پایان سفره فرمود: «اَللَّهُمَّ أَكْثَرْتَ وَ أَطَبْتَ وَ بَارَكْتَ فَأَشْبَعْتَ وَ أَرْوَيْتَ اَلْحَمْدُ لِلَّهِ اَلَّذِي يُطْعِمُ وَ لاٰ يُطْعَم؛ خدایا، نعمتت را بر ما فراوان و پاکیزی نموده و مبارک ساختی پس سیر گردانیدی و سیراب کردی. حمد و ستایش برای خدایی است که می‌خورانَد؛ ولی خود نیازی به خوردن ندارد.»