قطع رحم در آیه ۲۲ سوره محمد

سؤال

مقصود از قطع رحم در آیه۲۲ سوره محمد چیست؟

آیه ۲۲ سوره محمد درباره قطع رحم است و بیشتر مفسران اینطور تفسیر کرده‌اند که قطع رحم یعنی عدم ارتباط و دوستی با خویشاوندان که در کنار فساد در زمین از ویژگی منافقان است که مورد لعن خداوند قرار گرفته‌اند. تفسیر نادری هم وجود دارد که قطع رحم در آیه نزدیک با فساد در زمین است و به معنای کشتار و خونریزی خویشاوندان است.

متن آیه

﴿ فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِن تَوَلَّيْتُمْ أَن تُفْسِدُوا فِي الْأَرْ‌ضِ وَتُقَطِّعُوا أَرْ‌حَامَكُمْ

پس [اى منافقان،] آيا اميد بستيد كه چون [از خدا] برگشتيد [يا سرپرست مردم شديد] در [روى‌] زمين فساد كنيد و خويشاونديهاى خود را از هم بگسليد؟

محمد:۲۲

﴾

معنای رحم

"رحم" در اصل به معنى" جايگاه جنين" در شكم مادر است، سپس اين تعبير به تمام خويشاوندان اطلاق شده است به خاطر اينكه از رحم واحدى نشات گرفته‌‏اند.

و گفته شده «رحم» از «رحمه» به معنی رأفت و مهربانی، گرفته شده است و چون فامیل‌ها و بستگان، نسبت به همدیگر عطوفت و مهربانی دارند «رحم» نامیده شده‌اند.

کشتن خویشاوندان یا ترک ارتباط

بیشتر مفسران تقطعوا ارحامکم را قطع صله رحم و عدم ارتباط فامیلی تفسیر کرده‌اند. طبق این تفسیر قطع رحم حرام است. «ترك صله رحم و روابط خويشاوندى، گناهى است در رديف فساد در زمين»‏

اما با توجه به عبارت تفسدوا فی الارض، می‌توان معنای تقطعوا ارحامکم را هم شبیه به آن دانست که خویشاوندی را می‌گسلند و خون یکدیگر را می‌ریزند. میبدی مفسر قرن ششم می‌گوید: «معنى آنست كه هيچ بر آن ايد، هيچ می‌انديشيد و می‌پنداريد كه اگر روزى از دين برگرديد شما بحال جاهليت باز شيد كه عصيان آريد و خون يكديگر ريزيد و دو گروه شويد و خويشاوند‌ها ببريد.» برخی تقطعوا را به معنای بغی گرفته‌اند و اینطور تفسیر کرده‌اند که قریش و بنی هاشم همدیگر را بکشند. و اینکه اگر از دین رویگردانی کنید، دست به خون‌ریزی می‌زنید.

در تفسیر نمونه آمده است: «در بعضى از روايات كه در منابع اهل بيت(ع) آمده است می‌‏خوانيم: "اين آيه در باره بنى اميه است كه وقتى زمام حكومت را به دست گرفتند نه بر صغير رحم كردند و نه بر كبير، حتى خويشاوندان خود را به خاك و خون كشيدند" علامه طباطبایی می‌فرماید: دست به فساد در زمين بزنيد و با قتل و غارت و هتك عرض و به علت تكالب بر سر جيفه دنيا قطع رحم كنيد؟ می‌خواهد بفرمايد: در صورتى كه اعراض كنيد توقع همه اين انحرافها از شما می‌‏رود.»