مقصود از «صلوة الوسطی» در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
Nazarzadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '|شاخه فرعی' به '| شاخه فرعی') |
جز (Rezvani صفحهٔ مقصود از «صلوه الوسطی» در قرآن را به مقصود از «صلوة الوسطی» در قرآن منتقل کرد) |
نسخهٔ ۲۳ نوامبر ۲۰۲۱، ساعت ۱۱:۰۶
منظور از «صَلاةِ الْوُسْطى…» در آیه ۲۳۸ سوره بقره چیست؟
«وسطی» از وسط گرفته شده و به معنای؛ «وسط هر شیء که دو طرفش مساوی باشد.»[۱] در اینکه مصداق «صَلاةِ الْوُسْطى» کدامیک از نمازهای پنج‌گانه می‌باشد، اقوال مختلفی وجود دارد. اکثر فقهای شیعه اعتقاد دارند که صَلاةِ الْوُسْطى همان نماز ظهر است. و روایات زیادی هم آورده‌اند که دلالت بر این مطلب می‌کند.
متن آیه
| ﴿ | حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى…
بقره:۲۳۸ |
﴾ |
بیان اقوال
۱ـ نماز ظهر: در روایات عدیده‌ای از اهل بیت(ع) نقل شده است که مراد از «صَلاةِ الْوُسْطى» همان صلاه ظهر است. چنان‌که علی(ع) در بیان علّت آن می‌فرماید: «هنگامی که شمس از (دائره نصف النهار) زائل می‌شود همه اشیاء، خدا را تسبیح گویند، لذا خداوند در این ساعت به نماز (ظهر) امری نموده است و درهای آسمانی تا زمانی که نماز ظهر خوانده شود باز است، و دعا هم مستجاب می‌شود.»[۲] در گفتار بعضی‌ها، دلیل آن این گونه بیان شده است: ۱. چون ظهر وسط روز و در شدّت گرما قرار دارد لذا نماز در آن لحظه مشکل‌تر و فضیلت آن بیشتر است. ۲. و برای این که نماز ظهر اولین نمازی است که واجب شد.[۳]
علامه طباطبائی علّت وسطی بودن ظهر را به خاطر واقع شدن بین نماز صبح که در اوّل روز خوانده می‌شود، و نماز عصر که آخر روز خوانده می‌شود دانسته است.[۴]
۲ـ نماز عصر: عده‌ای دیگر نماز وسطی را نماز عصر دانسته‌اند از شیعیان «سید مرتضی» و از علمای اهل سنت «ابوحنیفه، احمد داود بن منذر، ابوثور، حسن بصری، نخعی» طرفدار این قول می‌باشند. می‌توان گفت اکثر روایات اهل سنّت، نماز وسطی را بر نماز عصر منطبق نموده‌اند، جز روایت عایشه، که بر نماز ظهر تکیه نموده است.[۵] و دلیل بر نماز عصر روایت مرفوعه[۶] است که پیامبر(ص) فرمود: «مراد از وسطی، صلاه عصر است، چون بین نمازهای روز (صبح و ظهر) و شب (مغرب و عشاء) قرار گرفته است[۷]
۳ـ نماز صبح: عده‌ای چون شافعی، گفته‌اند نماز صبح است، چون بین نمازهای شب و نمازهای روز قرار گرفته است و بین تاریکی (شب) و روشنائی (فجر) واقع می‌شود، و نمازی است تنها، که با نمازهای دیگر جمع نمی‌شود و اهمیت هم دارد، زیرا اگر اوّل وقت واقع شود، هم در دفتر اعمال شب ضبط می‌شود، و هم دفتر اعمال روز،[۸]
۴ـ نماز عشاء: چنان‌که ابن سید الناس به بعضی علماء نسبت داده[۹] و دلیل آن را این گونه بیان داشته است: زیرا نماز عشاء بین دو نماز (مغرب و صبح) واقع شده است که کم نمی‌شوند. همچنین روایاتی داریم که دلالت بر اهمیت صلاه عشاء دارند.
حدود ۱۷ قول درباره صلوه الوسطی نقل شده است به خاطر اختصار به این چهار قول اکتفا می‌کنیم.
نظر نهایی
آنچه به واقع نزدیک‌تر، و با ادله سازگارتر است؛ همان قول اول می‌باشد، یعنی مراد از نماز «وسطی» نماز ظهر می‌باشد؛ اولاً به این جهت که اکثر علمای شیعه، این قول را برگزیده‌اند[۱۰] ثانیاً روایات زیادی بر این مطلب دلالت دارند که در تفسیر صافی،[۱۱] المیزان،[۱۲] مجمع‌البیان[۱۳] و… جمع‌آوری شده‌اند؛ و ثالثاً با معنای لغوی وسطی سازگاری دارد، چون هم در وسط و میان روز واقع شده است و هم میان نمازهای روز.
مطالعه بیشتر
۱. گنجینه معارف فقهی قرآن، ترجمه کنزالعرفان، سید عبدالله اصغری، ص۸۱–۷۷.
۲. تفسیر المیزان، علامه طباطبائی، ترجمه موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، ج۲، ص۳۸۹.
۳. آیات الاحکام، کاظم مدیرشانه‌چی، ص۱۹.
۴. تفسیر مجمع‌البیان، شیخ طبرسی (ره)، ترجمه دکتر محمد مفتح، ج۳، ص۵۷.
منابع
- ↑ نگاه کنید به راغب اصفهانی، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دفتر نشر الکتاب، ج۲، ۱۴۰۶ هـ، ص۵۲۲.
- ↑ نگاه کنید به علی طبرسی، مجمع البیان، بیروت، دارالمعرفه، چاپ دوّم، ۱۴۰۸ هـ، ۱۹۸۸م، ج۱ و ۲، ص۵۹۹.
- ↑ نگاه کنید به فاضل مقداد میسوری، کنز العرفان، تهران، انتشارات مرتضوی، چاپ پنجم، ۱۳۷۳ش، ج۱، ص۶۲؛ و مفردات راغب، همان، ص۵۲۳.
- ↑ نگاه کنید به طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ دوّم، ۱۳۹۲، هـ، ق، ج۲، ص۲۷۱.
- ↑ کنزالعرفان، همان، ج۱، ص۶۱؛ مجمع البیان، همان، ج۱، ۲، ص۵۹۹.
- ↑ مرفوعه به روایاتی گفته می‌شود که سند آن به پیامبر(ص) یا معصومین(ع) دیگر متصل نباشد، و بدون سند به پیامبر(ص) نسبت داده شود.
- ↑ مجمع‌البیان، پیشین، ج۱، ۲، ص۵۹۹.
- ↑ همان، ص۵۹۹، ۶۰۰.
- ↑ کنزالعرفان، همان، ج۱، ص۶۱.
- ↑ کنزالعرفان، همان، ص۶۱.
- ↑ تفسیر الصافی، همان، ج۱، ص۲۶۹–۲۶۸.
- ↑ المیزان، همان، ج۲، ص۲۷۱–۲۷۰.
- ↑ مجمع‌البیان، همان، ج۱–۲، ص۵۹۹.