اهمیت و فضیلت نماز

سؤال

نماز در قرآن چه جایگاه و فضیلتی دارد؟

نماز از مهم‌ترین عبادات است که در قرآن واجب شمرده شده است.

از مهمترین اوصاف مؤمنان در قرآن نمازگزاردن آنان است.

وجوب نماز

نماز از بزرگترین واجبات اسلامی بوده و در اسلام کمتر عبادتی مانند آن مورد اهمیت انسان قبول می‌شود. مفسران گفته‌اند آغاز اعمال خیر نماز است.

آیات زیادی از قرآن بر وجوب نماز دلالت دارند، در برخی آیات امر به اقامه نماز شده است، و در برخی آیات دیگر به‌طور کامل و دقیق از نماز، وجوب و چگونگی اقامه آن صحبت می‌کند.

در قرآن نماز بر هر مؤمنی فرض و واجب شده است. و همین‌طور از عبادت‌های مطلق نمی‌باشد که حدّ و زمان و شرایط نداشته باشد، بلکه حد و شرایط و اوقات معینّی دارد که تغییر و تبدیل در آن جایز نمی‌باشد. خداوند در قرآن عتاب کرده است نمازگزارانی که به نمازشان اهمیت نمی‌دهند. از صفات دوزخیان است که از نمازگزاران نیستند.

سفارش به عیسی درباره نماز توصیه اسماعیل به خانواده‌اش درباره نماز. دعای ابراهیم برای خود و خانواده‌اش که از نمازگزاران باشد. اقامه نماز در کنار عمل نیک و زکات از مضامین وحی به پیامبران است. نماز خواندن زکریا. نماز خواندن شعیب. توصیه لقمان به پسرش درباره نماز

حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ. بقره ۲۳۸.

وَ الَّذِينَ هُمْ عَلى‌ صَلَواتِهِمْ يُحافِظُونَ* أُولئِكَ هُمُ الْوارِثُونَ المؤمنون: 9 و 10.

فضیلت نماز

یکی از عوامل تقرب انسان به خداوند، عبودیت و بندگی است که نماز از مهمترین مصادیق آن است. خاشعین در قرآن کسانی هستند که به وسیله نماز از خدا یاری می‌جویند.

نمازها حسناتى است كه در دل‌هاى مؤمنين وارد شده و آثار معصيت و تيرگی‌هايى كه دل‌هايشان از ناحيه سيئات كسب كرده از بين می‌برد. در ميان عبادات، نماز مهمترين عبادت و در اخلاقيات صبر مهمترين خلق است‏.

از بین بردن بدی ها: وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ ذلِكَ ذِكْرى‌ لِلذَّاكِرِينَ هود ۱۱۴.

پیامبر: همانا گناهان بنده مسلمان در حال نماز خالصانه فرو مى‌ريزد، همان گونه كه اين برگ از اين درخت فرو مى‌ريزد.

نماز كه اقبال بخدا، و التجاء باو است، روح ايمان را زنده مى‏سازد، و بآدمى مى‏فهماند: كه بجايى تكيه دارد كه انهدام پذير نيست، و به سببى دست زده كه پاره شدنى نيست.

در كافی از امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود: هر وقت امرى و پيشامدى على (ع) را بوحشت مى‏انداخت، برميخاست، و بنماز مى‏ايستاد، و مى‏فرمود: (اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ)، از صبر و نماز كمك بگيريد.

اوصاف مؤمنان و محسنین

نیز از اوصاف مؤمنین این است که با خشوع نماز می‌گذارند و بر آن مراقبت دارند. در قرآن یکی از اوصاف محسنین را نمازگزاردن دانسته است.

جلوگیری از فحشا

نماز جلوگیری می‌کند از فحشا و منکر. نماز از آنجا كه انسان را به ياد نيرومندترين عامل بازدارنده يعنى اعتقاد به مبدء و معاد مى‏اندازد داراى اثر بازدارندگى از فحشاء و منكر است.

درجات مؤمن با نماز او تعالى مى‌يابد. پس هرچه بيشتر بر نماز خود مواظبت كند و آن را با شرايطش بجاآورد و در هنگام اقامه‌آن، خشوع بيشترى داشته باشد، ارتباط و قرب او به خداوند هم بيشتر خواهد شد ودر نتيجه، اين‌ارتباط و قرب، در همه‌ابعادزندگى او بازتاب خواهد يافت. نماز باعث تقوا مى‌شود وتقوا، نفس را از هواپرستى‌ها باز مى‌دارد.

نماز از مهم‌ترين عباداتى است كه نفس را تزكيه مى‌كند و آن را به برترين درجات كمال ارتقا مى‌دهد.

شکر و یاد خداوند

قرآن نماز را ياد خدا مى داند وياد او را مانع از كردارهاى زشت و پليد معرفى مى كند.

جوهر و حقيقت نماز اين است كه نماز ياد خداوند يكتا، رمز عبوديت او، دليل تسليم بودن در مقابل او، نشانه ايمان و علامت‌ اخلاص است.

یکی از وجوه مهم نماز تشکر از پروردگار است. ﴿فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَ انْحَرْ؛ پس (بشکرانه آن) برای پروردگارت نماز بخوان و قربانی ذبح کن.﴾(کوثر:۲) در این آیه خداوند به پیامبرش می‌فرماید، به شکرانه این‌که ما به تو کوثر و خیر کثیر دادیم، نماز را بر پا کن.

نماز برای ذکر و یاد خداوند است.

پیامبر فرمود برپادارنده دين، نماز است. و نیز نماز، ستون دين شماست.

نماز واجب شده است براى بر پا داشتن ياد خدا.

کسی که نمازش او را از منکر و فحشا دور نسازد،‌ آن نمازش چیزی به او اضافه نمی‌کند مگر دوری از خداوند را.

امام رضا درباره حکمت نماز می فرماید حكمت نماز، اقرار به ربوبيت خداوند عز و جل و شريك نگرفتن براى اوست. ايستادن در پيشگاه جبروت الهى، با خوارى و بيچارگى، افتادگى و اعتراف و درخواست بخشش گناهان گذشته است. صورت نهادن بر خاك در هر روز براى بزرگداشت خداوند جلّ جلاله است، تا به ياد او نه فراموشكار و گردنكش كه فروتن و خوار و خواهان و مشتاق فزونى دين و دنياى خود باشد. افزون بر اين‌ها، نماز، ذكر خداوند عز و جل و دوام آن در شب و روز است تا بنده، مالك و مدبّر و آفريدگارش را از ياد نبرد وگرنه سركشى و طغيان مى‌كند و اين در ياد كردن پروردگار عز و جل و ايستادن در پيشگاهش نهفته است، كه او را از سرپيچى نهى مى‌كند و از انواع فساد باز مى‌دارد.

مطالعه بیشتر

• یکصد و چهارده نکته درباره نماز، محسن قرائتی
• جامع آیات و احادیث موضوعی نماز، عباس عزیزی
• پرتویی از اسرار نماز، محسن قرائتی