شرح اصول کافی (کتاب): تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی پاسخ
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | بازبینی نویسنده =↵ | بازبینی =شد' به ' | ارزیابی کمی = | ارزیابی کیفی = ')
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
{{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
{{شروع متن}}
{{شروع متن}}
{{سوال}}
{{سوال}}شرح اصول کافی اثر ملاصدرا چه امتیاز و ویژگی‌هایی دارد؟
درباره شرح اصول کافی اثر ملاصدرا توضیح دهید.
{{پایان سوال}}
{{پایان سوال}}
{{پاسخ}}
{{پاسخ}}
{{جعبه اطلاعات کتاب
{{جعبه اطلاعات کتاب
  | عنوان                  =شرح اصول کافی
  | عنوان                  =شرح اصول کافی
  | تصویر                  =
  | تصویر                  =شرح اصول کافی.jpg
  | اندازه تصویر          =
  | اندازه تصویر          =
  | توضیح_تصویر        =
  | توضیح_تصویر        =
خط ۱۳: خط ۱۱:
  | نویسنده              =ملاصدرا
  | نویسنده              =ملاصدرا
  | تاریخ نگارش        = قرن یازدهم هجری قمری
  | تاریخ نگارش        = قرن یازدهم هجری قمری
  | موضوع                =پ
  | موضوع                =تفسیر روایات کتاب اصول کافی
  | سبک                  =
  | سبک                  =
  | زبان                    =عربی
  | زبان                    =عربی
  | ویراستار              =
  | ویراستار              =
  | به تصحیح            =
  | به تصحیح            =محمد خواجوی
  | به کوشش            =
  | به کوشش            =
  | تصویرگر                =
  | تصویرگر                =
خط ۳۹: خط ۳۷:
  | نسخه الکترونیکی  =
  | نسخه الکترونیکی  =
}}
}}
'''شرح اصول کافی''' اثر ملاصدرا که به شیوه ای عرفانی احادیث کتاب اصول کافی را شرح داده است.
'''شرح اصول کافی''' اثر [[ملاصدرا]] که به شیوه‌ای عرفانی احادیث کتاب [[اعتبار کتاب کافی|اصول کافی]] را شرح داده است. این کتاب ژرف‌ترین و عمیق‌ترین شرح اصول کافی دانسته شده است. ملاصدرا در مقدمه شرح خود، به بیان ارزش و جایگاه حدیث در میان مسلمانان پرداخته و احادیث الکافی را بهترین احادیث نقل شده از [[ائمه(ع)]] دانسته است. دانش و عمق نگاه ملاصدرا در زمینه دانش‌های حدیثی، اعم از فقه الحدیث، رجال الحدیث و مصطلحات حدیث مورد توجه عالمان قرار گرفته است.
==معرفی==
شرح اصول کافی یکی از آثار دینی اصلی ملاصدرا استو به شیوه ای عرفانی در باب اکثر مضامین اساسی تشیع بحث می کند. و شاید مهمترین تفسیری است که تاکنون بر این کتاب نوشته شده است. اگرچه این کتاب اثری حجیم است اما هرگز کامل نشد. زیرا شرح این متن تنها تا فصل یازدهم کتاب الحج می رسد و بحث به طور ناگهانی در وسط یک دستاورد مهم قطع میشود.<ref>نصر، سیدحسین، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمه حسین سوزنچی، تهران،‌دفتر پژوهش و نشر سهرودی، ۱۳۸۷ش، ص۷۴.</ref>


این کتاب توسط محمد خواجوی در سال ۱۳۶۶ش چاپ شد.<ref>نصر، سیدحسین، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمه حسین سوزنچی، تهران،‌دفتر پژوهش و نشر سهرودی، ۱۳۸۷ش، ص۷۵.</ref>
ارائه بحث‌های مبسوط و دقیق رجالی، یادکرد دانش‌های حدیثی، شرح و بسط کامل روایات، توجه به دیدگاه‌های مختلف، ابهام‌زدایی و برداشت‌های دقیق از جمله امتیازات این کتاب شمرده شده است. ملاصدرا در کتاب خود در ابتدا، سند روایت را به نقل از الکافی ارائه می‌کند و پس از ذکر نام هر راوی، به بحث‌های رجالی درباره وثاقت یا ضعف او پرداخته، آنگاه متن روایت را نقل کرده و در پی آن، روایت را از جهت لغوی و مدلولی شرح داده است. شرح اصول الکافی در سال ۱۰۴۴ق، و در اواخر عمر ملاصدرا نوشته شده است.


تفسیر صدرا بر این کتاب به او در میان فقهای اسلامی و علمای حدیث جایگاه خاصی بخشیده است.<ref>میثمی، سایه، ملاصدرا، ترجمه محمدرضا مرادی طادی، تهران، نشر نامک، ۱۴۰۳ش، ص۲۵.</ref>
تفسیر ملاصدرا بر کتاب کافی به او در میان فقهای اسلامی و علمای حدیث جایگاه خاصی بخشیده است. گفته شده [[امام خمینی]] در دو کتاب اربعین و شرح حدیث جنود عقل و جهل، متأثر از شرح اصول الکافی ملاصدرا بوده است. این کتاب توسط محمد خواجوی در سال ۱۳۶۶ش چاپ شد.


شرح ملّا صدرا، در كنار دو شرح ديگر ، يعنى شرح علّامه مجلسى، معروف به مرآة العقول، و شرح ملّا صالح مازندرانى، معروف به شرح اُصول الكافى ، از جمله مهم ترين شرح هاى نوشته شده بر كتاب الكافى است. ملّا صدرا، در مقدّمه شرح خود، به بيان ارزش و جايگاه حديث در ميان مسلمانان پرداخته و احاديث الكافى را بهترين احاديث نقل شده از ائمّه عليهم السلام دانسته است. همچنين احاديث اين كتاب را صدف هاى درياى حكمت و عرفان دانسته است كه وى، عمر خود را صرف تفكّر و تأمّل بر اسرار و معانى آنها كرده؛ ولى به دليل قصور فكر برخى همعصران خود، نتوانسته اين جواهرات را به ديگران، عرضه كند.<ref>«[https://hadith.net/post/6505/%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85-%D8%B9%D9%82%D9%84-%D8%AF%D8%B1%D9%83%D8%AA%D8%A7%D8%A8-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%82%D9%84-%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AC%D9%87%D9%84-%D8%A7-%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%A7%D9%81%D9%89-%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%87%D9%89-%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D9%85%D9%84%D8%A7/p531/ شرح ملّاصدرا بر اُصول الكافى]»، حدیث‌نت، بازدید: ۲۷ مرداد ۱۴۰۳.</ref>
== معرفی ==
شرح اصول کافی یکی از آثار دینی اصلی ملاصدرا است و به شیوه‌ای عرفانی در باب اکثر مضامین اساسی تشیع بحث می‌کند. و شاید مهم‌ترین تفسیری است که تاکنون بر این کتاب نوشته شده است. اگرچه این کتاب اثری حجیم است اما هرگز کامل نشد؛ زیرا شرح این متن تنها تا فصل یازدهم کتاب الحج می‌رسد و بحث به‌طور ناگهانی در وسط یک دستاورد مهم قطع می‌شود.<ref>نصر، سیدحسین، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمه حسین سوزنچی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهرودی، ۱۳۸۷ش، ص۷۴.</ref> تفسیر صدرا بر این کتاب به او در میان فقهای اسلامی و علمای حدیث جایگاه خاصی بخشیده است.<ref>میثمی، سایه، ملاصدرا، ترجمه محمدرضا مرادی طادی، تهران، نشر نامک، ۱۴۰۳ش، ص۲۵.</ref>


==نویسنده==
شرح ملاصدرا، در کنار دو شرح دیگر، یعنی شرح [[جایگاه علامه مجلسی|علامه مجلسی]]، معروف به [[مرآة العقول]]، و شرح [[ملاصالح مازندرانی]]، معروف به شرح اصول الکافی، از جمله مهم‌ترین شرح‌های نوشته شده بر کتاب الکافی است. ملاصدرا، در مقدمه شرح خود، به بیان ارزش و جایگاه حدیث در میان مسلمانان پرداخته و احادیث الکافی را بهترین احادیث نقل شده از ائمه(ع) دانسته است.<ref>«[https://hadith.net/post/6505/مفهوم-عقل-دركتاب-العقل-والجهل-ا-صول-الكافى-بانگاهى-برشرح-ملا/p531/ شرح ملّاصدرا بر اُصول الکافی]»، حدیث‌نت، بازدید: ۲۷ مرداد ۱۴۰۳.</ref>
 
شرح اصول الکافی در سال ۱۰۴۴ق، نوشته شده است؛ از این جهت شرح اصول الکافی، آخرین اثر یا از آخرین آثار ملاّصدراست که آن را در اواخر عمر، یعنی در ۶۵سالگی تألیف کرده و نسبت به دو کتاب عظیم دیگر او [[تفاسیر ملاصدرا|تفسیر]] و [[اسفار]] مؤخّر است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۰.</ref>
 
== نویسنده ==
صدرالدین محمد شیرازی(۹۷۹–۱۰۵۰ق) مشهور به ملاصدرا،<ref>کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد، ۱۳۹۲ش، ص۴۲۵.</ref> فیلسوف،<ref>زمانیان، محمدتقی، «سیری در افکار ملاصدرا»، دانشکده، شماره ۳، سال اول تابستان ۱۳۵۴ش، ص۱۴۴.</ref> عارف و بنیانگذار مکتب فلسفی [[حکمت متعالیه]] است که به عنوان سومین مکتب مهم فلسفی در جهان اسلام به‌شمار می‌رود.<ref>میثمی، سایه، ملاصدرا، ترجمه محمدرضا مرادی طادی، تهران، نشر نامک، ۱۴۰۳ش، ص۲۰ و ۲۴.</ref> او نظام فلسفی خود را در مهمترین کتاب خود الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة معروف به اسفار تبیین کرد.<ref>فنا، فاطمه، «حکمت متعالیه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۳، ذیل مدخل؛ کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد، ۱۳۹۲ش، ص۴۲۵.</ref>
صدرالدین محمد شیرازی(۹۷۹–۱۰۵۰ق) مشهور به ملاصدرا،<ref>کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد، ۱۳۹۲ش، ص۴۲۵.</ref> فیلسوف،<ref>زمانیان، محمدتقی، «سیری در افکار ملاصدرا»، دانشکده، شماره ۳، سال اول تابستان ۱۳۵۴ش، ص۱۴۴.</ref> عارف و بنیانگذار مکتب فلسفی [[حکمت متعالیه]] است که به عنوان سومین مکتب مهم فلسفی در جهان اسلام به‌شمار می‌رود.<ref>میثمی، سایه، ملاصدرا، ترجمه محمدرضا مرادی طادی، تهران، نشر نامک، ۱۴۰۳ش، ص۲۰ و ۲۴.</ref> او نظام فلسفی خود را در مهمترین کتاب خود الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة معروف به اسفار تبیین کرد.<ref>فنا، فاطمه، «حکمت متعالیه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۳، ذیل مدخل؛ کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد، ۱۳۹۲ش، ص۴۲۵.</ref>
==جایگاه و محتوا==
«شرح اصول کافی»،‌ ژرف‌ترین و عمیق‌ترین شرحی است که به قلم حکیم متألّه و فیلسوف ربّانی،‌ صدرالدین محمد بن ابراهیم شیرازی،‌ تدوین یافته است. اهتمام شارح به جایگاه متن در شرح روایات،‌ به بلندای افق اندیشهٔ وی در زمینۀ دانش حدیث اشاره دارد. ملاصدرا آنچه از مایه‌ها و ابزار علم در اختیار داشته است برای نقد درونی و بیرونی احادیث به‌کار می‌بندد. او با گردآوری قواعد مرتبط با مباحث ادبی اعم از لغت،‌ اشتقاق،‌ صرف،‌ نحو و علوم بلاغی در فهم ظاهر احادیث کوشیده و با دقت و درایتی مثال‌زدنی در نقد احادیث و شرح و تفسیر آن‌ها به ویژه احادیث غریب و مشکل،‌ سعی وافری مبذول داشته است. به گونه‌ای که تحقیقات وی پیرامون مباحث ادبی،‌ به اثر ماندگار او جایگاهی والا بخشیده است و تسلط وی را در تبیین نکته‌های ادبی و جستارهای بلاغی نمایان می‌کند.<ref>میر احمدی، عبدالله، و مونا امانی‌پور، «[https://hadith.net/post/56553/%da%af%d9%88%d9%86%d9%87-%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%aa%d8%a8%db%8c%db%8c%d9%86-%d9%85%d8%a8%d8%a7%d8%ad%d8%ab-%d8%a7%d8%af%d8%a8%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%b4%d8%b1%d8%ad-%d8%a7%d8%b5%d9%88%d9%84-%da%a9%d8%a7%d9%81%db%8c-%d9%85%d9%84%d8%a7%d8%b5%d8%af%d8%b1%d8%a7/ گونه‌های تبیین مباحث ادبی در شرح اصول کافی ملاصدرا]»، حدیث نت، بازدید: ‌۲۶ مرداد ۱۴۰۳.</ref>
ژرفاى دانش و عمق نگاه ملّاصدرا در زمينه دانش هاى حديثى، اعم از فقه الحديث، رجال الحديث و مصطلحات حديث نيز شگفت آور است. با آن كه از اين شخصيت نامدار در موضوع شرح روايات، بر حسب اطلاع نگارنده، اثرى جز شرح اُصول الكافى به يادگار نمانده، اما همين اثر براى قضاوت درباره دانش حديثى ملّاصدرا از هر جهت كافى است. در عظمت جايگاه اين اثر گرانسنگ و بلنداى انديشه هاى حديثى صدرالمتألهين همين بس كه جامع معقول و منقول، مرحوم علّامه شعرانى در حاشيه خود بر شرح ملّاصالح مازندرانى بر اصول الكافى آنجا كه به آخرين حديثى مى رسد كه ملّاصدرا توفيق شرح آن را داشته است چنين نوشته است:  اين حديث، آخرين حديثى است كه صدرالمتألهين شيرازى رحمه الله در اصول الكافى توفيق شرح آن را يافته است. او در اين شرح، نوآورى داشته و در تبيين گفتار ائمه عليهم السلام درباره توحيد و مسائل اصولى، مباحث برهانى را آورده، نه ادلّه خطابى براى اقناع عوام... و آن كه در شرح پيشگام است، بر ساير شارحان برترى دارد؛چه، تمام آنچه در شرح هاى بعدى آمده، يا از لفظ و عين عبارت و محتواى شرح ملّاصدرا برگرفته اند، يا تنها از معنا و محتواى آن برگرفته و از مطالعه آن شرح، الهام گرفته و مطالبى نزديك به آن را گفته اند. و هيچ كس از شارحان پس از اين حديث كه شرح تحقيقى ملّاصدرا در آن پايان يافته، شرح ژرف و تحقيقى به سان شرح احاديث پيشين ارائه نكرده اند، مگر ياد كرد رخدادهاى تاريخى يا تفاسير لفظى يا به مناسبت نقل يك مطلب.<ref>نصری،‌علی، «[https://hadith.net/post/6324/%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87%d9%89-%d8%a8%d9%87-%d8%b4%d8%b1%d8%ad-%d8%b5%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%aa%d8%a3%d9%84%d9%87%d9%8a%d9%86-%d8%a8%d8%b1-%d8%a7%d8%b5%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%83%d8%a7%d9%81%d9%89/p328/ نگاهى به شرح صدر المتألهين بر اصول الكافى]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.</ref>


انتخاب كتاب الكافى ظاهرا بدان دليل بوده كه او اين كتاب را بهترين اثر در اين موضوع مى دانسته است؛ زيرا در تمجيد از اين كتاب چنين آورده است: بهترين احاديث گردآورى شده و گرانبهاترين گفتار گوهر بار كه از سوى ائمه عليهم السلام براى ما نقل و روايت شده... روايات كتاب الكافى است كه ثقه الاسلام كلينى آن را گردآورى كرده است.<ref>نصری،‌علی، «[https://hadith.net/post/6324/%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87%d9%89-%d8%a8%d9%87-%d8%b4%d8%b1%d8%ad-%d8%b5%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%aa%d8%a3%d9%84%d9%87%d9%8a%d9%86-%d8%a8%d8%b1-%d8%a7%d8%b5%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%83%d8%a7%d9%81%d9%89/p328/ نگاهى به شرح صدر المتألهين بر اصول الكافى]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.</ref>
== جایگاه ==
شرح اصول کافی، ژرف‌ترین و عمیق‌ترین شرح اصول کافی دانسته شده است که به قلم ملاصدرا تدوین یافته است.<ref>میر احمدی، عبدالله، و مونا امانی‌پور، «[https://hadith.net/post/56553/%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A8%DB%8C%DB%8C%D9%86-%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%AB-%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%B4%D8%B1%D8%AD-%D8%A7%D8%B5%D9%88%D9%84-%DA%A9%D8%A7%D9%81%DB%8C-%D9%85%D9%84%D8%A7%D8%B5%D8%AF%D8%B1%D8%A7/ گونه‌های تبیین مباحث ادبی در شرح اصول کافی ملاصدرا]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳.</ref> اهتمام شارح به جایگاه متن در شرح روایات، تسلط وی در دانش حدیث را نشان می‌دهد. او با گردآوری قواعد مرتبط با مباحث ادبی اعم از لغت، اشتقاق، صرف، نحو و علوم بلاغی در فهم ظاهر احادیث کوشیده و با دقت در نقد احادیث و شرح و تفسیر آن‌ها به ویژه احادیث غریب و مشکل، سعی وافری مبذول داشته است؛ به گونه‌ای که تحقیقات وی پیرامون مباحث ادبی، به اثر ماندگار او جایگاهی والا بخشیده است و تسلط وی را در تبیین نکته‌های ادبی و جستارهای بلاغی نمایان می‌کند.<ref>میر احمدی، عبدالله، و مونا امانی‌پور، «[https://hadith.net/post/56553/گونه-های-تبیین-مباحث-ادبی-در-شرح-اصول-کافی-ملاصدرا/ گونه‌های تبیین مباحث ادبی در شرح اصول کافی ملاصدرا]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳.</ref>


ملّاصدرا برخلاف علّامه مجلسى كه متن روايت را در بالاى هر صفحه نقل كرده و شرح آن را در پايين صفحه آورده ـ، شرح و تفسير احاديث را در متن كتاب، پس از نقل متن روايات، جاى داده است. او، در ابتدا، سند روايت را به نقل از الكافى ارائه مى كند و پس از ذكر نام هر راوى، به صورت مزجى، به بحث هاى رجالى درباره وثاقت يا ضعف او پرداخته، آن گاه متن روايت را نقل كرده و در پى آن، روايت را از جهت لغوى و مدلولى شرح داده است. از اين جهت، شرح ملّاصدرا به شرح ملّاصالح مازندرانى نزديك است.<ref>نصری،‌علی، «[https://hadith.net/post/6324/%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87%d9%89-%d8%a8%d9%87-%d8%b4%d8%b1%d8%ad-%d8%b5%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%aa%d8%a3%d9%84%d9%87%d9%8a%d9%86-%d8%a8%d8%b1-%d8%a7%d8%b5%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%83%d8%a7%d9%81%d9%89/p328/ نگاهى به شرح صدر المتألهين بر اصول الكافى]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.</ref>
دانش و عمق نگاه ملاصدرا در زمینه دانش‌های حدیثی، اعم از فقه الحدیث، رجال الحدیث و مصطلحات حدیث مورد توجه عالمان قرار گرفته است. [[علامه شعرانی]] درباره شرح اصول کافی اثر ملاصدرا گفته است: «او در این شرح، نوآوری داشته و در تبیین گفتار ائمه(ع) درباره توحید و مسائل اصولی، مباحث برهانی را آورده، نه ادلّه خطابی برای اقناع عوام… و آن که در شرح پیشگام است، بر سایر شارحان برتری دارد؛ چه، تمام آنچه در شرح‌های بعدی آمده، یا از لفظ و عین عبارت و محتوای شرح ملّاصدرا برگرفته‌اند، یا تنها از معنا و محتوای آن برگرفته و از مطالعه آن شرح، الهام گرفته و مطالبی نزدیک به آن را گفته‌اند.»<ref>نصری، علی، «[https://hadith.net/post/6324/نگاهى-به-شرح-صدر-المتألهين-بر-اصول-الكافى/p328/ نگاهی به شرح صدر المتألهین بر اصول الکافی]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.</ref>


امتيازاتى كه مى توان براى اين كتاب برشمرد، به شرح ذيل است: . ارائه بحث هاى مبسوط و دقيق رجالى. يادكرد دانش هاى حديثى. شرح و بسط كامل روايات. توجه به ديدگاه هاى مختلف. ابهام زدايى. برداشت هاى دقيق.<ref>نصری،‌علی، «[https://hadith.net/post/6324/%d9%86%da%af%d8%a7%d9%87%d9%89-%d8%a8%d9%87-%d8%b4%d8%b1%d8%ad-%d8%b5%d8%af%d8%b1-%d8%a7%d9%84%d9%85%d8%aa%d8%a3%d9%84%d9%87%d9%8a%d9%86-%d8%a8%d8%b1-%d8%a7%d8%b5%d9%88%d9%84-%d8%a7%d9%84%d9%83%d8%a7%d9%81%d9%89/p328/ نگاهى به شرح صدر المتألهين بر اصول الكافى]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.</ref>
انتخاب کتاب کافی برای شرح به این دلیل بوده که او این کتاب را بهترین اثر در این موضوع می‌دانسته است؛ زیرا در تمجید از این کتاب چنین آورده است: «بهترین احادیث گردآوری شده و گرانبهاترین گفتار گوهر بار که از سوی [[ائمه(ع)]] برای ما نقل و روایت شده است<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۵.</ref>. گفته شده [[امام خمینی]] در دو کتاب اربعین و [[شرح حدیث جنود عقل و جهل]]، متأثر از شرح اصول الکافی ملاصدرا بوده است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۳۹.</ref>
== تیتر ==
شرح أصول الكافى, شامل: كتاب العقل, كتاب فضل العلم, كتاب التوحيد و… تا باب يازدهم (كتاب الحجّة) از «اصول كافى» و جمعاً شامل شرح 503 حديث <sup>۲</sup> است. اين كتاب در سال 1282ق, در يك جلد رحلى چاپ سنگى سپس در سه جلد وزيرى چاپ حروفى شده است. چاپ دوم آن از حديث 343 تا 426 را ندارد.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۸.</ref>


شرح أصول الكافى كه در سال 1044ق,نوشته شده است. <sup>۲</sup> سال وفات ملاّصدرا 1050ق, است. بنابراين, مسلّم است كه (شرح أصول الكافى), آخرين اثر يا از آخرين آثار ملاّصدراست كه آن را در اواخر عمر, يعنى در 65سالگى تأليف كرده و نسبت به دو كتاب عظيم ديگر او ((تفسير) و (اسفار)), مؤخّر است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۰.</ref>
== محتوا و ویژگی ==
شرح اصول الکافی، شامل: کتاب العقل، کتاب فضل العلم، کتاب التوحید و… تا باب یازدهم (کتاب الحجّة) از اصول کافی و جمعاً شامل شرح ۵۰۳ حدیث است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۵.</ref> ملّاصدرا در کتاب خود در ابتدا، سند روایت را به نقل از الکافی ارائه می‌کند و پس از ذکر نام هر راوی، به بحث‌های رجالی درباره وثاقت یا ضعف او پرداخته، آنگاه متن روایت را نقل کرده و در پی آن، روایت را از جهت لغوی و مدلولی شرح داده است.<ref>نصری، علی، «[https://hadith.net/post/6324/نگاهى-به-شرح-صدر-المتألهين-بر-اصول-الكافى/p328/ نگاهی به شرح صدر المتألهین بر اصول الکافی]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.</ref> ملاصدرا در شرح اصول الکافی، سند احادیث را هم مورد بررسی قرارداده و از کتاب‌های رجالی مانند «رجال» و «فهرست» شیخ طوسی، «رجال» کشّی، «رجال» نجاشی، «التحریر الطاووسی»، «خلاصة الأقوال» علاّمه حلّی، نام برده و از آنها استفاده کرده است؛ اما گفته شده که ملاصدرا فقط به «نقد الرجال» تفرشی و «رجال وسیط» استرآبادی رجوع می‌کرده و از بقیه کتاب‌ها توسط این دو کتاب استفاده کرده است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۳۷.</ref>  


ملاّصدرا براى شرح احاديث اهل بيت(ع), «كافى» را انتخاب كرده است. او در ديباچه (شرح أصول الكافى) مى گويد:  بهترين احاديث و گفتارهايى كه از اهل بيت(ع) براى ما روايت شده و درخشنده ترين سخنانى كه چون مرواريدِ به هم پيوسته از آنان براى ما نقل شده,… احاديث كتاب «كافى», تأليف امين الاسلام و ثقة الأنام, شيخ عالم, كامل مجتهد, بارع فاخر, محمد بن يعقوب كلينى ـ أعلى اللّه قدره وأنار فى السماء بدره ـ است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۵.</ref>
برخی ادعا کرده‌اند صدرالمتألهین در علم رجال، فوق‌العاده نبوده و از نسخه خطّی «شرح أصول الکافی» به خطّ مؤلف، بر می‌آید که در آغاز، تصمیم بررسی رجال سند احادیث را نداشته؛ زیرا بحث‌های مربوط به سند، در حاشیه نسخه اضافه شده است. البته ملاّصدرا در چند جا در بحث‌های رجالی، اظهار نظر و داوری هم کرده است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۳۷.</ref>


ملاّصدرا در «شرح أصول الكافى», سند احاديث را هم مورد بررسى قرارداده و از كتابهاى رجالى زير, نام برده و از آنها استفاده كرده است: «رجال» و «فهرست» شيخ طوسى, «رجال» كشّى, «رجال» نجاشى, «التحرير الطاووسى», «خلاصة الأقوال» علاّمه حلّى, حاشيه شهيد ثانى بر «خلاصة الأقوال», حاشيه شيخ محمد بر حاشيه شهيد, «نقد الرجال» تفرشى و «رجال وسيط» استرآبادى. <sup>۱</sup> امّا به نظر مى رسد كه ملاّصدرا فقط به دو كتاب اخير رجوع مى كرده و از بقيه كتابها توسط اين دو كتابْ استفاده كرده است. <sup>۲</sup> واضح است كه صدرالمتألهين در علم رجال, فوق العاده نبوده و از نسخه خطّى «شرح أصول الكافى» به خطّ مؤلف, بر مى آيد كه در آغاز, تصميم بررسى رجال سند احاديث را نداشته; زيرا بحثهاى مربوط به سند, در حاشيه نسخه اضافه شده است. <sup>۳</sup> البته ملاّصدرا در چند جا در بحثهاى رجالى, اظهار نظر و داورى هم كرده است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص ۳۷.</ref>
امتیازاتی برای این کتاب برشمرده‌اند؛ از جمله: ارائه بحث‌های مبسوط و دقیق رجالی، یادکرد دانش‌های حدیثی، شرح و بسط کامل روایات، توجه به دیدگاه‌های مختلف، ابهام‌زدایی و برداشت‌های دقیق.<ref>نصری، علی، «[https://hadith.net/post/6324/نگاهى-به-شرح-صدر-المتألهين-بر-اصول-الكافى/p328/ نگاهی به شرح صدر المتألهین بر اصول الکافی]»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.</ref>


در عظمت و ارجمندى اين شرح, كافى است كه بدانيم امام خمينى(ره) در دو كتاب بسيار گرانقدر خود: «اربعين» و «شرح حديث جنود عقل و جهل», متأثر از «شرح أصول الکافی ملاصدرا بوده است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۳۹.</ref>
== چاپ ==
این کتاب در سال ۱۲۸۲ق، در یک جلد رحلی چاپ سنگی سپس در سه جلد وزیری چاپ حروفی شده است.<ref>استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۸.</ref> این اثر به تصحیح محمد خواجوی در سال ۱۳۶۶ش چاپ شد.<ref>نصر، سیدحسین، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمه حسین سوزنچی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهرودی، ۱۳۸۷ش، ص۷۵.</ref>


== منابع ==
== منابع ==
خط ۸۹: خط ۸۷:
  | تغییر مسیر =شد
  | تغییر مسیر =شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =
  | ارزیابی کمی =  
  | بازبینی =
  | ارزیابی کیفی =  
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت =ب
  | اولویت =ب

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۲:۲۳

سؤال
شرح اصول کافی اثر ملاصدرا چه امتیاز و ویژگی‌هایی دارد؟
شرح اصول کافی
شرح اصول کافی (کتاب)
اطلاعات کتاب
نویسندهملاصدرا
تاریخ نگارشقرن یازدهم هجری قمری
موضوعتفسیر روایات کتاب اصول کافی
زبانعربی
به تصحیحمحمد خواجوی
اطلاعات نشر
محل نشرتهران

شرح اصول کافی اثر ملاصدرا که به شیوه‌ای عرفانی احادیث کتاب اصول کافی را شرح داده است. این کتاب ژرف‌ترین و عمیق‌ترین شرح اصول کافی دانسته شده است. ملاصدرا در مقدمه شرح خود، به بیان ارزش و جایگاه حدیث در میان مسلمانان پرداخته و احادیث الکافی را بهترین احادیث نقل شده از ائمه(ع) دانسته است. دانش و عمق نگاه ملاصدرا در زمینه دانش‌های حدیثی، اعم از فقه الحدیث، رجال الحدیث و مصطلحات حدیث مورد توجه عالمان قرار گرفته است.

ارائه بحث‌های مبسوط و دقیق رجالی، یادکرد دانش‌های حدیثی، شرح و بسط کامل روایات، توجه به دیدگاه‌های مختلف، ابهام‌زدایی و برداشت‌های دقیق از جمله امتیازات این کتاب شمرده شده است. ملاصدرا در کتاب خود در ابتدا، سند روایت را به نقل از الکافی ارائه می‌کند و پس از ذکر نام هر راوی، به بحث‌های رجالی درباره وثاقت یا ضعف او پرداخته، آنگاه متن روایت را نقل کرده و در پی آن، روایت را از جهت لغوی و مدلولی شرح داده است. شرح اصول الکافی در سال ۱۰۴۴ق، و در اواخر عمر ملاصدرا نوشته شده است.

تفسیر ملاصدرا بر کتاب کافی به او در میان فقهای اسلامی و علمای حدیث جایگاه خاصی بخشیده است. گفته شده امام خمینی در دو کتاب اربعین و شرح حدیث جنود عقل و جهل، متأثر از شرح اصول الکافی ملاصدرا بوده است. این کتاب توسط محمد خواجوی در سال ۱۳۶۶ش چاپ شد.

معرفی

شرح اصول کافی یکی از آثار دینی اصلی ملاصدرا است و به شیوه‌ای عرفانی در باب اکثر مضامین اساسی تشیع بحث می‌کند. و شاید مهم‌ترین تفسیری است که تاکنون بر این کتاب نوشته شده است. اگرچه این کتاب اثری حجیم است اما هرگز کامل نشد؛ زیرا شرح این متن تنها تا فصل یازدهم کتاب الحج می‌رسد و بحث به‌طور ناگهانی در وسط یک دستاورد مهم قطع می‌شود.[۱] تفسیر صدرا بر این کتاب به او در میان فقهای اسلامی و علمای حدیث جایگاه خاصی بخشیده است.[۲]

شرح ملاصدرا، در کنار دو شرح دیگر، یعنی شرح علامه مجلسی، معروف به مرآة العقول، و شرح ملاصالح مازندرانی، معروف به شرح اصول الکافی، از جمله مهم‌ترین شرح‌های نوشته شده بر کتاب الکافی است. ملاصدرا، در مقدمه شرح خود، به بیان ارزش و جایگاه حدیث در میان مسلمانان پرداخته و احادیث الکافی را بهترین احادیث نقل شده از ائمه(ع) دانسته است.[۳]

شرح اصول الکافی در سال ۱۰۴۴ق، نوشته شده است؛ از این جهت شرح اصول الکافی، آخرین اثر یا از آخرین آثار ملاّصدراست که آن را در اواخر عمر، یعنی در ۶۵سالگی تألیف کرده و نسبت به دو کتاب عظیم دیگر او تفسیر و اسفار مؤخّر است.[۴]

نویسنده

صدرالدین محمد شیرازی(۹۷۹–۱۰۵۰ق) مشهور به ملاصدرا،[۵] فیلسوف،[۶] عارف و بنیانگذار مکتب فلسفی حکمت متعالیه است که به عنوان سومین مکتب مهم فلسفی در جهان اسلام به‌شمار می‌رود.[۷] او نظام فلسفی خود را در مهمترین کتاب خود الحکمة المتعالیة فی الاسفار العقلیة الاربعة معروف به اسفار تبیین کرد.[۸]

جایگاه

شرح اصول کافی، ژرف‌ترین و عمیق‌ترین شرح اصول کافی دانسته شده است که به قلم ملاصدرا تدوین یافته است.[۹] اهتمام شارح به جایگاه متن در شرح روایات، تسلط وی در دانش حدیث را نشان می‌دهد. او با گردآوری قواعد مرتبط با مباحث ادبی اعم از لغت، اشتقاق، صرف، نحو و علوم بلاغی در فهم ظاهر احادیث کوشیده و با دقت در نقد احادیث و شرح و تفسیر آن‌ها به ویژه احادیث غریب و مشکل، سعی وافری مبذول داشته است؛ به گونه‌ای که تحقیقات وی پیرامون مباحث ادبی، به اثر ماندگار او جایگاهی والا بخشیده است و تسلط وی را در تبیین نکته‌های ادبی و جستارهای بلاغی نمایان می‌کند.[۱۰]

دانش و عمق نگاه ملاصدرا در زمینه دانش‌های حدیثی، اعم از فقه الحدیث، رجال الحدیث و مصطلحات حدیث مورد توجه عالمان قرار گرفته است. علامه شعرانی درباره شرح اصول کافی اثر ملاصدرا گفته است: «او در این شرح، نوآوری داشته و در تبیین گفتار ائمه(ع) درباره توحید و مسائل اصولی، مباحث برهانی را آورده، نه ادلّه خطابی برای اقناع عوام… و آن که در شرح پیشگام است، بر سایر شارحان برتری دارد؛ چه، تمام آنچه در شرح‌های بعدی آمده، یا از لفظ و عین عبارت و محتوای شرح ملّاصدرا برگرفته‌اند، یا تنها از معنا و محتوای آن برگرفته و از مطالعه آن شرح، الهام گرفته و مطالبی نزدیک به آن را گفته‌اند.»[۱۱]

انتخاب کتاب کافی برای شرح به این دلیل بوده که او این کتاب را بهترین اثر در این موضوع می‌دانسته است؛ زیرا در تمجید از این کتاب چنین آورده است: «بهترین احادیث گردآوری شده و گرانبهاترین گفتار گوهر بار که از سوی ائمه(ع) برای ما نقل و روایت شده است[۱۲]. گفته شده امام خمینی در دو کتاب اربعین و شرح حدیث جنود عقل و جهل، متأثر از شرح اصول الکافی ملاصدرا بوده است.[۱۳]

محتوا و ویژگی

شرح اصول الکافی، شامل: کتاب العقل، کتاب فضل العلم، کتاب التوحید و… تا باب یازدهم (کتاب الحجّة) از اصول کافی و جمعاً شامل شرح ۵۰۳ حدیث است.[۱۴] ملّاصدرا در کتاب خود در ابتدا، سند روایت را به نقل از الکافی ارائه می‌کند و پس از ذکر نام هر راوی، به بحث‌های رجالی درباره وثاقت یا ضعف او پرداخته، آنگاه متن روایت را نقل کرده و در پی آن، روایت را از جهت لغوی و مدلولی شرح داده است.[۱۵] ملاصدرا در شرح اصول الکافی، سند احادیث را هم مورد بررسی قرارداده و از کتاب‌های رجالی مانند «رجال» و «فهرست» شیخ طوسی، «رجال» کشّی، «رجال» نجاشی، «التحریر الطاووسی»، «خلاصة الأقوال» علاّمه حلّی، نام برده و از آنها استفاده کرده است؛ اما گفته شده که ملاصدرا فقط به «نقد الرجال» تفرشی و «رجال وسیط» استرآبادی رجوع می‌کرده و از بقیه کتاب‌ها توسط این دو کتاب استفاده کرده است.[۱۶]

برخی ادعا کرده‌اند صدرالمتألهین در علم رجال، فوق‌العاده نبوده و از نسخه خطّی «شرح أصول الکافی» به خطّ مؤلف، بر می‌آید که در آغاز، تصمیم بررسی رجال سند احادیث را نداشته؛ زیرا بحث‌های مربوط به سند، در حاشیه نسخه اضافه شده است. البته ملاّصدرا در چند جا در بحث‌های رجالی، اظهار نظر و داوری هم کرده است.[۱۷]

امتیازاتی برای این کتاب برشمرده‌اند؛ از جمله: ارائه بحث‌های مبسوط و دقیق رجالی، یادکرد دانش‌های حدیثی، شرح و بسط کامل روایات، توجه به دیدگاه‌های مختلف، ابهام‌زدایی و برداشت‌های دقیق.[۱۸]

چاپ

این کتاب در سال ۱۲۸۲ق، در یک جلد رحلی چاپ سنگی سپس در سه جلد وزیری چاپ حروفی شده است.[۱۹] این اثر به تصحیح محمد خواجوی در سال ۱۳۶۶ش چاپ شد.[۲۰]

منابع

  1. ↑ نصر، سیدحسین، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمه حسین سوزنچی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهرودی، ۱۳۸۷ش، ص۷۴.
  2. ↑ میثمی، سایه، ملاصدرا، ترجمه محمدرضا مرادی طادی، تهران، نشر نامک، ۱۴۰۳ش، ص۲۵.
  3. ↑ «شرح ملّاصدرا بر اُصول الکافی»، حدیث‌نت، بازدید: ۲۷ مرداد ۱۴۰۳.
  4. ↑ استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۰.
  5. ↑ کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد، ۱۳۹۲ش، ص۴۲۵.
  6. ↑ زمانیان، محمدتقی، «سیری در افکار ملاصدرا»، دانشکده، شماره ۳، سال اول تابستان ۱۳۵۴ش، ص۱۴۴.
  7. ↑ میثمی، سایه، ملاصدرا، ترجمه محمدرضا مرادی طادی، تهران، نشر نامک، ۱۴۰۳ش، ص۲۰ و ۲۴.
  8. ↑ فنا، فاطمه، «حکمت متعالیه»، دانشنامه جهان اسلام، تهران، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۱۳، ذیل مدخل؛ کربن، هانری، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه جواد طباطبایی، تهران، مینوی خرد، ۱۳۹۲ش، ص۴۲۵.
  9. ↑ میر احمدی، عبدالله، و مونا امانی‌پور، «گونه‌های تبیین مباحث ادبی در شرح اصول کافی ملاصدرا»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳.
  10. ↑ میر احمدی، عبدالله، و مونا امانی‌پور، «گونه‌های تبیین مباحث ادبی در شرح اصول کافی ملاصدرا»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳.
  11. ↑ نصری، علی، «نگاهی به شرح صدر المتألهین بر اصول الکافی»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.
  12. ↑ استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۵.
  13. ↑ استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۳۹.
  14. ↑ استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۱۵.
  15. ↑ نصری، علی، «نگاهی به شرح صدر المتألهین بر اصول الکافی»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.
  16. ↑ استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۳۷.
  17. ↑ استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۳۷.
  18. ↑ نصری، علی، «نگاهی به شرح صدر المتألهین بر اصول الکافی»، حدیث نت، بازدید: ۲۶ مرداد ۱۴۰۳ش.
  19. ↑ استادی، رضا، «ده نکته درباره «شرح اصول کافی» ملاّصدرا»، علوم حدیث، شماره ۱۳، پاییز ۱۳۷۸ش، ص۸.
  20. ↑ نصر، سیدحسین، صدرالمتألهین شیرازی و حکمت متعالیه، ترجمه حسین سوزنچی، تهران، دفتر پژوهش و نشر سهرودی، ۱۳۸۷ش، ص۷۵.
مقاله‌های مرتبط
برگرفته از «https://fa.wikipasokh.com/index.php?title=شرح_اصول_کافی_(کتاب)&oldid=74640»