کسانی که خداوند دوست می‌دارد: تفاوت میان نسخه‌ها

(پیوند دهی)
 
(یک نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط یک کاربر دیگر نشان داده نشد)
خط ۷: خط ۷:


== احسان‌کنندگان (نیکوکاران) ==
== احسان‌کنندگان (نیکوکاران) ==
{{اصلی|محسنین در قرآن}}
براساس قرآن، خداوند نیکوکاران را دوست دارد: {{قرآن|وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ|ترجمه=و نیکی کنید که خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد.|سوره=بقره|آیه=۱۹۵}}
براساس قرآن، خداوند نیکوکاران را دوست دارد: {{قرآن|وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ|ترجمه=و نیکی کنید که خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد.|سوره=بقره|آیه=۱۹۵}}


دوست داشتن این گروه در پنج آیه تکرار شده است:
دوست داشتن این گروه در پنج آیه تکرار شده است:
{{ستون۳}}
{{ستون|۳}}
* آیه ۱۹۵ سوره بقره
* آیه ۱۹۵ سوره بقره
* آیات ۱۳۴ و ۱۴۸ سوره آل عمران
* آیات ۱۳۴ و ۱۴۸ سوره آل عمران
* آیات ۱۳ و ۹۳ سوره مائده
* آیات ۱۳ و ۹۳ سوره مائده
{{پایان}}
{{پایان}}
[[علامه طباطبایی]] احسان را انجام دادن هر عملی به بهترین نحو و بدون عیب دانسته است که فقط برای خدا باشد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸.</ref>
[[علامه طباطبایی]] احسان را انجام دادن هر عملی به بهترین نحو و بدون عیب دانسته است که فقط برای خدا باشد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸.</ref>


خط ۲۱: خط ۲۳:
== توبه‌کنندگان و پاکان ==
== توبه‌کنندگان و پاکان ==
براساس آیه ۲۲۲ [[سوره بقره]]، خداوند توبه‌کنندگان و پاکان را دوست دارد. [[توبه]] به معنای برگشتن به سوی خداوند است.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۷.</ref> کلمه (توابین) به معنای کسی است که بسیار توبه می‌کند.<ref>طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا، ج۶، ۴۶۸.</ref> خداوند هر نوع توبه‌ای را دوست می‌دارد (توبه با استغفار، توبه با عمل، توبه با اعتقاد راستین و …).<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۸.</ref>
براساس آیه ۲۲۲ [[سوره بقره]]، خداوند توبه‌کنندگان و پاکان را دوست دارد. [[توبه]] به معنای برگشتن به سوی خداوند است.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۷.</ref> کلمه (توابین) به معنای کسی است که بسیار توبه می‌کند.<ref>طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا، ج۶، ۴۶۸.</ref> خداوند هر نوع توبه‌ای را دوست می‌دارد (توبه با استغفار، توبه با عمل، توبه با اعتقاد راستین و …).<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۸.</ref>
[[پرونده:إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ.jpg|بندانگشتی|إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ|400x400px]]در آیه دیگری آمده که خداوند مطهرین (پاکیزگان) را دوست دارد:{{قرآن|ترجمه=زیرا خدا پاکیزگان را دوست دارد.|سوره=توبه|آیه=۱۰۸}} پاکیزگی و طهارت، معنای گسترده‌ای دارد که هر گونه پاکسازی روحانی از آثار شرک و گناه، و پاکسازی جسمانی را شامل می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۴۰.</ref>
 
[[پرونده:إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ التَّوَّابِينَ وَيُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِينَ.jpg|بندانگشتی|إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ|400x400px]]
 
در آیه دیگری آمده که خداوند مطهرین (پاکیزگان) را دوست دارد:{{قرآن|ترجمه=زیرا خدا پاکیزگان را دوست دارد.|سوره=توبه|آیه=۱۰۸}} پاکیزگی و طهارت، معنای گسترده‌ای دارد که هر گونه پاکسازی روحانی از آثار شرک و گناه، و پاکسازی جسمانی را شامل می‌شود.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۴۰.</ref>


== اهل تقوا و جهاد ==
== اهل تقوا و جهاد ==
موضوع دوست داشتن [[تقوا|متقین]] (پرهیزکاران) توسط خداوند، در آیات ۴ و ۷ [[سوره توبه]] و آیه ۷۶ [[سوره آل‌عمران]] آمده است. تقوا در اصطلاح قرآن به معنای پرهیز از کارهای حرام است.<ref>علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۹، ص۲۰۲</ref> گروه‌هایی چون تبهکاران، گمراهان، سرکشان، ستمکاران، مجرمان، مقابل متقین قرار می‌گیرند.<ref>عباسی، بابک، «تقوا»، دانشنامه بزرگ اسلامی، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.</ref> در سوره بقره پنج ویژگی برای متقین برشمرده شده است:
{{همچنین ببینید|اوصاف اهل تقوا در قرآن}}
دوست داشتن [[تقوا|متقین]] (پرهیزکاران) توسط خداوند، در آیات ۴ و ۷ [[سوره توبه]] و آیه ۷۶ [[سوره آل‌عمران]] آمده است. تقوا در اصطلاح قرآن به معنای پرهیز از کارهای حرام است.<ref>طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۹، ص۲۰۲</ref> گروه‌هایی چون تبهکاران، گمراهان، سرکشان، ستمکاران، مجرمان، مقابل متقین قرار می‌گیرند.<ref>عباسی، بابک، «تقوا»، دانشنامه بزرگ اسلامی، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.</ref> در سوره بقره پنج ویژگی برای متقین برشمرده شده است:
{{ستون|۲}}
* [[ایمان به غیب]]
* [[ایمان به غیب]]
* برپا داشتن [[نماز]]
* برپاداشتن [[نماز]]
* انفاق از آنچه به ایشان روزی شده
* انفاق از آنچه به ایشان روزی شده
* ایمان به آنچه بر پیامبر اسلام و پیامبران پیشین نازل شده
* ایمان به آنچه بر پیامبر اسلام و پیامبران پیشین نازل شده
* یقین به آخرت.<ref>سوره بقره، آیات ۲ تا ۴.</ref>
* یقین به آخرت.<ref>سوره بقره، آیات ۲ تا ۴.</ref>
 
{{پایان}}
خداوند در سوره صف<ref>سوره صف، آیه ۴.</ref> و سوره مائده<ref>سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> اذعان به دوست داشتن کسانی که در راه خدا [[جهاد]] می‌کنند، کرده است:{{قرآن|إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ|ترجمه=خدا دوست دارد کسانی را که در راه او جهاد می‌کنند.|سوره=صف|آیه=۴}}
خداوند در سوره صف<ref>سوره صف، آیه ۴.</ref> و سوره مائده<ref>سوره مائده، آیه ۵۴.</ref> تصریح به دوست داشتن کسانی که در راه خدا [[جهاد]] می‌کنند، کرده است:{{قرآن|إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ|ترجمه=خدا دوست دارد کسانی را که در راه او جهاد می‌کنند.|سوره=صف|آیه=۴}}


== توکل‌کنندگان ==
== توکل‌کنندگان ==
براساس آیات قرآن، خداوند توکل‌کنندگان را دوست دارد: {{قرآن| إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ |سوره= آل عمران| آیه= ۱۵۹}} [[توکل]] به معنای اعتماد و تکیه کردن بر خداوند است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۵۴۱.</ref> توکل از درهای ایمان است.<ref>فیض کاشانی، محسن، المحجّة البیضاء، به نقل از مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه علی بن ابی طالب، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۶۶.</ref> توکل کننده، فردی است که می‌داند خدا رزق و امر او را برعهده می‌گیرد و از این رو فقط به او متکی است و امید به غیر او ندارد.<ref>حسینی، مالک، و دیگران، «توکل»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ذیل مدخل.</ref> خداوند کسانی که به او اعتماد دارند و از دیگران انتظاری ندارند، دوست دارد.<ref>طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، بی‌تا، ج۴، ص ۳۱۵.</ref>
{{اصلی|توکل}}
براساس آیات قرآن، خداوند توکل‌کنندگان را دوست دارد: {{قرآن| إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ |سوره= آل عمران| آیه= ۱۵۹}} [[توکل]] به معنای اعتماد و تکیه کردن بر خداوند است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۵۴۱.</ref> توکل از درهای ایمان است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه علی بن ابی طالب، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۶۶.</ref> توکل کننده، فردی است که می‌داند خدا رزق و امر او را برعهده می‌گیرد و از این رو فقط به او متکی است و امید به غیر او ندارد.<ref>حسینی، مالک، و دیگران، «توکل»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ذیل مدخل.</ref> خداوند کسانی که به او اعتماد دارند و از دیگران انتظاری ندارند، دوست دارد.<ref>طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، بی‌تا، ج۴، ص ۳۱۵.</ref>


مفسران حقیقت توکل را رضا و تسلیم به قضا و قدر می‌دانند.<ref>میبدی، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، به نقل از دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۴۰۶۲.</ref> [[غزالی]] از بزرگترین عالمان اسلام می‌گوید: «توکل از مقامات مقربان است و اعتماد دل است بر خدای.»<ref>غزالی، کیمای سعادت، به نقل از شهیدی، سید جعفر، شرح مثنوی، ج۶، ص۳۵۳.</ref>
مفسران حقیقت توکل را رضا و تسلیم به [[قضا و قدر]] می‌دانند.<ref>میبدی، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، به نقل از دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۴۰۶۲.</ref> [[غزالی]] از بزرگترین عالمان اسلام می‌گوید: «توکل از مقامات مقربان است و اعتماد دل است بر خدای.»<ref>غزالی، کیمای سعادت، به نقل از شهیدی، سید جعفر، شرح مثنوی، ج۶، ص۳۵۳.</ref>


[[آیت الله جعفر سبحانی]] معتقد است مقصود از توکل، واگذاری کارها به خداوند است البته نه به این معنا که جهان اسباب و مسببات را نادیده بگیریم و پیوسته در انتظار این باشیم که دستی از غیب بیرون آید، و کاری را صورت دهد.<ref>سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج۳، ص۴۱۹.</ref>
[[آیت الله جعفر سبحانی]] معتقد است مقصود از توکل، واگذاری کارها به خداوند است البته نه به این معنا که جهان اسباب و مسببات را نادیده بگیریم و پیوسته در انتظار این باشیم که دستی از غیب بیرون آید و کاری را صورت دهد.<ref>سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج۳، ص۴۱۹.</ref>


== صابران ==
== صابران ==
خداوند کسانی را که صبور هستند، در مقابل مصیبت‌ها و کافران، ایمان و تلاش خود را از دست نمی‌دهند، دوست دارد: {{قرآن| وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ |سوره =آل عمران| آیه= ۱۴۶}} در روایت آمده است که پیامبر(ص) از خداوند یقینی می‌خواهد که بدان مصیبت‌های دنیا بر او آسان شود.<ref>سید محمد صادق عارف، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، الفیض الکاشانی، ج۷، ۱۶۰</ref>
خداوند کسانی را که صبور هستند، در مقابل مصیبت‌ها و کافران، ایمان و تلاش خود را از دست نمی‌دهند، دوست دارد: {{قرآن| وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ |سوره =آل عمران| آیه= ۱۴۶}} در روایت آمده است که پیامبر(ص) از خداوند یقینی می‌خواهد که بدان مصیبت‌های دنیا بر او آسان شود.<ref>محمد صادق عارف، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، الفیض الکاشانی، ج۷، ص۱۶۰.</ref>


== دادگران (مقسطین) ==
== دادگران (مقسطین) ==
خط ۶۵: خط ۷۳:
  | تغییر مسیر = شد
  | تغییر مسیر = شد
  | ارجاعات =
  | ارجاعات =
  | بازبینی نویسنده =
  | ارزیابی کمی =  
  | بازبینی =شد
  | ارزیابی کیفی =  
  | تکمیل =
  | تکمیل =
  | اولویت = ج
  | اولویت = ج

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۴ نوامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۰:۲۵

سؤال

بر اساس قرآن کریم خداوند چه کسانی را دوست دارد؟

خداوند در قرآن، به دوست داشتن افرادی تصریح کرده است. خداوند پنج بار در قرآن آورده که احسان‌کنندگان را دوست دارد. متقین (پرهیزکاران) دیگر گروهی هستند که خداوند از محبت خود درباره این گروه صحبت می‌کند. صابران، پاکان، توبه‌کنندگان، دادگران نیز از کسانی هستند که خداوند در قرآن فرموده، آنان را دوست دارد.

احسان‌کنندگان (نیکوکاران)

براساس قرآن، خداوند نیکوکاران را دوست دارد: ﴿وَأَحْسِنُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ؛ و نیکی کنید که خدا نیکوکاران را دوست می‌دارد.(بقره:۱۹۵)

دوست داشتن این گروه در پنج آیه تکرار شده است:

  • آیه ۱۹۵ سوره بقره
  • آیات ۱۳۴ و ۱۴۸ سوره آل عمران
  • آیات ۱۳ و ۹۳ سوره مائده


علامه طباطبایی احسان را انجام دادن هر عملی به بهترین نحو و بدون عیب دانسته است که فقط برای خدا باشد.[۱]

برای محبت خداوند به محسنین، آثاری در دو بخش دنیایی و اخروی ذکر کرده‌اند؛ هدایت، دریافت پاداش زودهنگام در دنیا، یاری خداوند، بهره‌مندی از رحمت الهی، برخورداری از جایگاه والا، از آثار دنیایی احسان است. از جمله آثار اخروی نیز به نعمت‌های بهشتی و پاداش بیشتر، پذیرفته شدن عمل و مصونیت از عقاب اشاره شده است.[۲]

توبه‌کنندگان و پاکان

براساس آیه ۲۲۲ سوره بقره، خداوند توبه‌کنندگان و پاکان را دوست دارد. توبه به معنای برگشتن به سوی خداوند است.[۳] کلمه (توابین) به معنای کسی است که بسیار توبه می‌کند.[۴] خداوند هر نوع توبه‌ای را دوست می‌دارد (توبه با استغفار، توبه با عمل، توبه با اعتقاد راستین و …).[۵]

إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ التَّوَّابِینَ وَ یُحِبُّ الْمُتَطَهِّرِینَ

در آیه دیگری آمده که خداوند مطهرین (پاکیزگان) را دوست دارد:﴿زیرا خدا پاکیزگان را دوست دارد.(توبه:۱۰۸) پاکیزگی و طهارت، معنای گسترده‌ای دارد که هر گونه پاکسازی روحانی از آثار شرک و گناه، و پاکسازی جسمانی را شامل می‌شود.[۶]

اهل تقوا و جهاد

دوست داشتن متقین (پرهیزکاران) توسط خداوند، در آیات ۴ و ۷ سوره توبه و آیه ۷۶ سوره آل‌عمران آمده است. تقوا در اصطلاح قرآن به معنای پرهیز از کارهای حرام است.[۷] گروه‌هایی چون تبهکاران، گمراهان، سرکشان، ستمکاران، مجرمان، مقابل متقین قرار می‌گیرند.[۸] در سوره بقره پنج ویژگی برای متقین برشمرده شده است:

  • ایمان به غیب
  • برپاداشتن نماز
  • انفاق از آنچه به ایشان روزی شده
  • ایمان به آنچه بر پیامبر اسلام و پیامبران پیشین نازل شده
  • یقین به آخرت.[۹]

خداوند در سوره صف[۱۰] و سوره مائده[۱۱] تصریح به دوست داشتن کسانی که در راه خدا جهاد می‌کنند، کرده است:﴿إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ؛ خدا دوست دارد کسانی را که در راه او جهاد می‌کنند.(صف:۴)

توکل‌کنندگان

براساس آیات قرآن، خداوند توکل‌کنندگان را دوست دارد: ﴿إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلینَ(آل عمران:۱۵۹) توکل به معنای اعتماد و تکیه کردن بر خداوند است.[۱۲] توکل از درهای ایمان است.[۱۳] توکل کننده، فردی است که می‌داند خدا رزق و امر او را برعهده می‌گیرد و از این رو فقط به او متکی است و امید به غیر او ندارد.[۱۴] خداوند کسانی که به او اعتماد دارند و از دیگران انتظاری ندارند، دوست دارد.[۱۵]

مفسران حقیقت توکل را رضا و تسلیم به قضا و قدر می‌دانند.[۱۶] غزالی از بزرگترین عالمان اسلام می‌گوید: «توکل از مقامات مقربان است و اعتماد دل است بر خدای.»[۱۷]

آیت الله جعفر سبحانی معتقد است مقصود از توکل، واگذاری کارها به خداوند است البته نه به این معنا که جهان اسباب و مسببات را نادیده بگیریم و پیوسته در انتظار این باشیم که دستی از غیب بیرون آید و کاری را صورت دهد.[۱۸]

صابران

خداوند کسانی را که صبور هستند، در مقابل مصیبت‌ها و کافران، ایمان و تلاش خود را از دست نمی‌دهند، دوست دارد: ﴿وَ اللَّهُ یُحِبُّ الصَّابِرینَ(آل عمران:۱۴۶) در روایت آمده است که پیامبر(ص) از خداوند یقینی می‌خواهد که بدان مصیبت‌های دنیا بر او آسان شود.[۱۹]

دادگران (مقسطین)

قرآن سه بار جمله ﴿إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ؛ خدا دادگران را دوست می‌دارد. را آورده است.[۲۰]

عدل در برابر ظلم و جور و از مسائل مهمی است که قرآن بر آن، بسیار تکیه کرده است.[۲۱] در قرآن آمده است که خداوند انبیا را فرستاده تا مردم به عدالت رفتار کنند.[۲۲]

منابع

  1. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۲۸.
  2. ابوذر تشکّری صالح، آثار محبت خداوند به محسنین در قرآن، نشریه معرفت، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، شماره ۱۸۰.
  3. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۷.
  4. طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا، ج۶، ۴۶۸.
  5. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۲، ص۳۱۸.
  6. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۸، ص۱۴۰.
  7. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ش، ج۹، ص۲۰۲
  8. عباسی، بابک، «تقوا»، دانشنامه بزرگ اسلامی، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۷، ذیل مدخل.
  9. سوره بقره، آیات ۲ تا ۴.
  10. سوره صف، آیه ۴.
  11. سوره مائده، آیه ۵۴.
  12. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ دهم، ۱۳۷۱ش، ج۱۵، ص۵۴۱.
  13. مکارم شیرازی، ناصر، اخلاق در قرآن، قم، مدرسه علی بن ابی طالب، چاپ اول، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۲۶۶.
  14. حسینی، مالک، و دیگران، «توکل»، دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۸، ذیل مدخل.
  15. طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی از مترجمان، تهران، فراهانی، چاپ اول، بی‌تا، ج۴، ص ۳۱۵.
  16. میبدی، تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار، به نقل از دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، ج۱، ص۴۰۶۲.
  17. غزالی، کیمای سعادت، به نقل از شهیدی، سید جعفر، شرح مثنوی، ج۶، ص۳۵۳.
  18. سبحانی، جعفر، منشور جاوید، ج۳، ص۴۱۹.
  19. محمد صادق عارف، راه روشن (ترجمه المحجة البیضاء)، الفیض الکاشانی، ج۷، ص۱۶۰.
  20. سوره مائده، آیه ۴۲. سوره حجرات، آیه ۹. سوره ممتحنه، آیه ۸.
  21. سبحانی، شیخ جعفر، منشور جاوید، ج۱۳، ص۱۶۸
  22. سوره حدید، آیه ۲۵.