دلیل مکعب بودن کعبه: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۸ اکتبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۴۲

سؤال

چرا خانه خدا به صورت مکعب است؟

برای نامیدن بیت‌الله به کعبه، که قرآن نیز از این نام استفاده کرده^[۱]، دلایلی را ذکر کرده‌اند:

خانه خدا به شکل مربّع است و عرب این اسم را به خانه‌ای که چهار گوش باشد اطلاق می‌کند.^[۲] این نام به جهت استفاده بسیار، برای خانه خدا، تعیین گردید.^[۳] اما در اینکه چرا کعبه چهارگوش ساخته شده؛ از امام صادق(ع) نقل شده کعبه روبه‌روی بیت المعمور است و بیت‌المعمور روبه روی عرش واقع شده که عرش چهار رکن دارد و از این رو کعبه نیز مربع و بر چهار رکن ساخته شد. امام در علت چهار گوش بودن عرش گفته‌اند که اسلام بر چهار کلمه بنا شده و آن کلمات، همان تسبیحات اربعه «سُبْحَانَ‏ اللَّه‏» و «اَلْحَمْدُ لِلَّه‏» و «لا اله الاّ الله» و «الله اکبر» است.^[۴]
کعبه در لغت به معنای ارتفاع آمده، و بنای بیت‌الله به‌جهت ارتفاع و بلندی که از سطح زمین دارد^[۵] و به لحاظ عظمتِ معنوی آن^[۶]، کعبه نامیده شده است.

منابع

↑ سوره مائده، آیه۹۵.
↑ ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۷۱۸
↑ جناتی، «اسامی کعبه در قرآن» ص۳۷.
↑ علامه مجلسی، بحارالانوار، بیروت، درالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۰۳ هـ، ج۹۶، ص۵۷.
↑ جناتی، «اسامی کعبه در قرآن»، ص۳۷.
↑ حسینی دشتی، سید مصطفی معارف و معاریف، تهران، انتشارات مفید، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ج۸، ص۵۲۲.

[1] سوره مائده، آیه۹۵.

[2] ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۷۱۸

[3] جناتی، «اسامی کعبه در قرآن» ص۳۷.

[4] علامه مجلسی، بحارالانوار، بیروت، درالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۰۳ هـ، ج۹۶، ص۵۷.

[5] جناتی، «اسامی کعبه در قرآن»، ص۳۷.

[6] حسینی دشتی، سید مصطفی معارف و معاریف، تهران، انتشارات مفید، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ج۸، ص۵۲۲.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

@@ خط ۱: / خط ۱: @@
 {{شروع متن}}
 {{سوال}}
-چرا خانه خدا به صورت مكعب است؟
+چرا خانه خدا به صورت مکعب است؟
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-كعبه یا بيت الله الحرام و یا بيت العتيق، كه از مالكيت هر كسي جز خدا آزاد است، نخستين خانه اي است كه خداوند جهت عبادت بندگان در روي زمين بنا نمود و آن را مايه بركت و هدايت براي جهانيان قرار داد.<ref>سوره آل عمران، آيه ۹۶.</ref>
+برای نامیدن بیت‌الله به [[کعبه، اولین خانه ساخته‌شده برای عبادت|کعبه]]، که قرآن نیز از این نام استفاده کرده<ref>سوره مائده، آیه۹۵.</ref>، دلایلی را ذکر کرده‌اند:
+*خانه خدا به شکل مربّع است و عرب این اسم را به خانه‌ای که چهار گوش باشد اطلاق می‌کند.<ref>ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۰۵ق، ج۱، ص۷۱۸</ref> این نام به جهت استفاده بسیار، برای خانه خدا، تعیین گردید.<ref>جناتی، «اسامی کعبه در قرآن» ص۳۷.</ref> اما در اینکه چرا کعبه چهارگوش ساخته شده؛ از [[امام صادق(ع)]] نقل شده کعبه روبه‌روی [[بیت المعمور]] است و بیت‌المعمور روبه روی عرش واقع شده که عرش چهار رکن دارد و از این رو کعبه نیز مربع و بر چهار رکن ساخته شد. امام در علت چهار گوش بودن عرش گفته‌اند که [[اسلام]] بر چهار کلمه بنا شده و آن کلمات، همان [[تسبیحات اربعه]] «سُبْحَانَ‏ اللَّه‏» و «اَلْحَمْدُ لِلَّه‏» و «لا اله الاّ الله» و «الله اکبر» است.<ref>علامه مجلسی، بحارالانوار، بیروت، درالاحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۰۳ هـ، ج۹۶، ص۵۷.</ref>
-خانه خدا كه بهترين نقطه در روي زمين است داراي خصوصيات و ويژگيهاي است كه با شناخت و آشنائي به آن خصوصيات انسان معبود خود را بهتر مي شناسد و حضرت حق را بي شائبه تر مي پرستد.
+*کعبه در لغت به معنای ارتفاع آمده، و بنای بیت‌الله به‌جهت ارتفاع و بلندی که از سطح زمین دارد<ref>جناتی، «اسامی کعبه در قرآن»، ص۳۷.</ref> و به لحاظ عظمتِ معنوی آن<ref>حسینی دشتی، سید مصطفی معارف و معاریف، تهران، انتشارات مفید، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ج۸، ص۵۲۲.</ref>، کعبه نامیده شده است.
-يكي از ويژگيهاي «كعبه» كه از اسم آن هم مشخص است مكعب و مربع شكل بودن اين خانه با عظمت است. اينكه چرا به آن كعبه مي گويند و وجه تسميه اش چيست برخي گفته اند: كعبه به معني مرتفع است به لحاظ رفعت معنوي اين بيت است.<ref>حسيني دشتي، سيد مصطفي معارف و معاريف،تهران، انتشارات مفيد، چاپ دوم، ۱۳۷۶، ج۸، ص۵۲۲.</ref>
-ديگر اينكه كعبه تجلي عرش خداوند است. همه اشياء نزد خداوند، خزايني پايدار و فنا ناپذير دارد و از آن خزاين غيبي نازل مي شود، در اين باره خداوند مي فرمايد: «هيچ چيز در عالم نيست جز آنكه خزانه آن نزد ماست ولي ما از آن جز به قدر معيّن نمي فرستيم.»<ref>سوره حجر، آيه ۲۱.</ref> آن هم، نه به شكل تجافي كه مستلزم نابودي است، بلكه به گونه تجلّي، بنابراين همه موجودات جهان مادّه اصلي دارد كه نزد خداوند محفوظ است و برابر هندسه اي خاص از آن اصل فرو فرستاده مي شود و هر آنچه فروفرستاده شده نشانه و ائينه خداست. و كعبه هم نشانه اي از عرش خداوند است. و از جمله اين امور، اجزاي كعبه و اركان آن است كه اصلي پاك در پيشگاه خدا دارد و همه اين امور از آن اصل پاك نازل شده است.<ref>شيخ حر عاملي، وسائل الشيعه، بيروت، دارالاحياء التراث العربي، چاپ اول، ۱۴۱۲ هـ، ج۹، صص ۳۸۶ تا ۴۰۷.</ref>
-ديگر از ويژگيهاي كعبه اين است كه قرينه بيت المعمور در زمين است. بر اساس رواياتي كه از ائمه معصومين(ع) وارد شده به اين موضوع تصريح شده است.
-از امام باقر(ع) روايت شده كه چون آدم از بهشت فرود آمد خداوند به وي دستور داد اين خانه را بنا كند و آن به ازاء بيت المعمور است و خداوند كعبه را براي آدم و نسل او قرار داد چنانكه بيت المعمور را جهت اهل آسمان معين داشت.<ref>حسين دشتي، پيشين، ص۲۵۷.</ref>
-كعبه كه كهن‌ترين پايگاه عبادي مردم در زمين است محاذي بيت المعمور و نيز برابر عرش پروردگار كه محل طواف فرشتگان است مي باشد تا زائران وارسته انساني چون فرشتگان معصوم آسماني، اطراف خانه خدا به طواف بپردازند يعني عرش و همچنين بيت المعمور در زمين بصورت كعبه خواهد بود و روح پارساي زائران كعبه با تعالي و صعود به مقام شامخ بيت معمور خواهد رسيد.
-در روايتي ديگر از امام صادق(ع) در رابطه با تربيع و مربع شكل بودن خانه خدا آمده است: كه كعبه در محاذات بيت المعمور است، و بيت المعمور در محاذات عرش واقع است و عرش چهار ضلع و ركن دارد. از اين رو كعبه نيز مربع و بر چهار ركن ساخته شد. آنگاه امام(ع) در بيان از تربيع عرش فرمودند: اين بدان جهت است كه كلماتي كه اسلام بر آن بنيان شده چهار تا است و اين كلمات همان تسبيحات اربعه «سبحان الله» و «الحمدلله» و «لا اله الاّ الله»، و «الله اكبر» است.<ref>علامه مجلسي، بحارالانوار، بيروت، درالاحياء التراث العربي، چاپ اول، ۱۴۰۳ هـ، ج۹۶، ص۵۷.</ref>
-در واقع معناي كلام امام اين است كه تسبيحات اربعه نظام هستي بر آنها مبتني است سبب تحقق عرش مربّع است و تكّون عرش مايه تحقق بيت المعمور، و بالاخره بيت المعمور سبب تحقق موجودي طبيعي در عالم طبيعت مي شود كه كعبه است و چهار ديوار دارد. يعني آنچه در عالم طبيعت است الگويي از عالم مثال است، عالم مثال خود الگويي از عالم مجردات تامّ است، و عالم مجردات تامّ نيز الگويي از اسماي حسناي الهي است كه فوق تام است.<ref>جوادي آملي، عبدالله، جرعه اي از صهباي حج، تهران ، نشر مشعر، چاپ اول، ۱۳۸۳، ص۹۲.</ref>
-با توجه به روايات ذكر شده معناي اين حديث كه، كعبه از جايگاه خويش تا اعماق آسمان قبله است،<ref>وسائل الشيعه، ج۳، ص۲۴۷.</ref> نيز آشكار مي شود.
-لذا حاجي كه موقع طواف گرد خانه خدا مي گردد بايد اين تصور را داشته باشد كه كعبه حقيقي ماوراي محدوده فقهي محل طواف است و بايد همت و انديشه والاتري را دنبال كند. يعني با اين انديشه بر گرد خانه خدا بگردد كه همزمان با كعبه بيت المعمور را نيز طواف مي كند و آنكه انديشه برتري دارد و ژرف نگر است بر گرد كعبه و بيت المعمور و عرش مي گردد و چنين حج گزاري، قلب او عرش رحمان مي شود.
-بنابراين راز مكعب و مربع بودن (چهار گوش) كعبه به اين است. چون اين خانه محاذي بيت المعمور و بيت المعمور محاذي عرش خداست و عرش خدا هم بر اساس تسبيحات اربعه است لذا كعبه هم طبق آن مكعب و چهارگوش ساخته شده است.
 {{پایان پاسخ}}
-{{مطالعه بیشتر}}
-==معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:==
-۱. كتاب حج (مجموعه مقالات)، نوشته جمعي از نويسندگان.
+==منابع==
+{{منابع}}
-۲. صهباي حج، آيه الله جوادي آملي.
-۳. اسرار حج، آيه الله جوادي آملي.
-{{پایان مطالعه بیشتر}}
-==منابع==
-<references />
 {{شاخه
- | شاخه اصلی =
+| شاخه اصلی = تاریخ
-|شاخه فرعی۱ =
+| شاخه فرعی۱ = تاریخ تمدن اسلامی
-|شاخه فرعی۲ =
+| شاخه فرعی۲ =
-|شاخه فرعی۳ =
+| شاخه فرعی۳ =
 }}
 {{تکمیل مقاله
- | شناسه =
+| شناسه = شد
- | تیترها =
+| تیترها = شد
- | ویرایش =
+| ویرایش = شد
- | لینک‌دهی =
+| لینک‌دهی = شد
- | ناوبری =
+| ناوبری =
- | نمایه =
+| نمایه =
- | تغییر مسیر =
+| تغییر مسیر = شد
- | ارجاعات =
+| ارجاعات =
- | بازبینی =
+| بازبینی نویسنده =
- | تکمیل =
+| بازبینی = شد
- | اولویت =
+| تکمیل =
- | کیفیت =
+| اولویت = ج
+| کیفیت = ب
 }}
 {{پایان متن}}