برخورد با سالمندان: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ ‏۳۱ ژانویهٔ ۲۰۲۱، ساعت ۱۵:۰۸

سؤال

چه تغییراتی از لحاظ روحی و روانی در سالمندان ایجاد می‌شود؟ وظایف ما نسبت به آنها چیست؟

آگاهی از وضعیت روحی سالمندان

آگاهی از وضعیت روحی سالمندان و تغییراتی که در ویژگی‌های روانی آنها ایجاد می‌شود، در برخورد مناسب با آنها تأثیرگذار است. برخی از تغییرات روانی دوران سالمندی چنین است:

کاهش ظرفیت روانی: قدرت تحمل مسائل در دوران سالمندی کاهش یافته و نوعی وابستگی و آسیب‌پذیری از نظر روانی در بیشتر آنها به وجود می‌آید. یکی از نشانه‌های این ویژگی، توقع احترام بیش از حد است.

گرایش به افسردگی: افسردگی به درجات مختلف در بین پیران وجود دارد و به تنهایی سبب اصلی مشکلات اساسی این دوران است.
تحریک‌پذیری روانی: آستانه تحریک‌پذیری نسبت به استرس‌ها در اغلب پیران کاهش پیدا می‌کند؛ در نتیجه باعث زودرنجی و عصبانیت در سالمندان می‌شود.
مخالفت با تغییر: با از دست دادن قدرت خلاقیت و ابتکار، نوعی عدم تمایل به تغییر و تحول در سالخوردگان به وجود می‌آید. آنها محافظه‌کار شده و بر یکرنگی سماجت می‌ورزند.
ضعف حافظه: ضعف حافظه یا اختلال در آن، باعث می‌شود پیران صحبت‌هایی را تکرار کنند، که فراموش کردند پیش از این گفته‌اند؛ این رفتار ممکن است برای نزدیکان ملال‌آور باشد.
کند شدن واکنش‌ها: واکنش‌ها در دوران پیری کند می‌شود و به تدریج افزوده گشته و کارهایی که نیاز به سرعت و هماهنگی دارد به سختی انجام می‌گیرد. همچنین زمان واکنش و زمان تصمیم‌گیری در پیران افزایش می‌یابد.
بدبینی: گاهی پیران به‌طور موقتی بر اثر ناکامی‌های روزمره دچار بدبینی می‌شوند. گاهی نیز این حالت بر اثر اعتقاد به این که هستی جز خواب و خیال نیست بروز می‌کند. دانشمندان در علت‌شناسی این حالت، سه عامل را مهمتر از بقیه شناخته‌اند: کاهش نیروی جسمانی، ترس از مرگ و از دست دادن شغل و بازنشستگی.^[۱]
برتری‌جویی: سالمندان به دلیل تجربه‌ای که کسب کرده‌اند، احساس می‌کنند بهتر از دیگران مسائل زندگی را درک می‌کنند؛ بنابراین سخن فرزندان به‌ویژه جوانان را نپذیرفته و در صورت مخالفت با آنها ناراحت می‌شوند.^[۲]
دخالت در زندگی دیگران: احساس مسئولیت و تجربه بالا، عدم تحمل و اثبات برتری از علت‌هایی هستند که باعث می‌شود سالمندان در زندگی جوانان دخالت کنند. پیران نقش سرپرست، رهبر و راهنما را برای خود ثبت شده می‌دانند.^[۳]

نیازمندی‌های سالمندان

شناخت نیازهای سالمندان، باعث می‌شود نزدیکان برخوردی مناسب با آنها داشته باشند. برخی از نیازمندی‌های سالمندان چنین است:‌

آرامش جسم و روح: بیشتر سالمندان سعی دارند کمتر به کار و فعالیت بپردازند و برای خود آرامشی پدیدآورند. از هیجانات، سروصداها و آشفتگی‌ها دور و برکنارند و دوست دارند حداکثر نقش یک تماشاچی را در جنب و جوش ایفا کنند.^[۴]
تأمین اقتصادی: یکی از نیازهای سالمندان تأمین اقتصادی زندگی آنها است. برخی از سالمندان به دلیل اینکه در محیط خانواده سربار به حساب می‌آیند، دور از خانواده و در محیط نامناسبی زندگی می‌کنند.^[۵]
تأمین عاطفی: بیشتر پیران خواستار احترامند و می‌خواهند مورد توجه باشند. دیدن احترام دیگران موجب رضایت خاطر و شادابی آنها است. با تأمین عاطفی، بسیاری از عصبانیت‌ها در سالمندان از بین می‌رود و محبتشان نسبت به اطرافیان دو چندان خواهد شد.^[۶]

وظایف اطرافیان

با توجه به ویژگی‌ها و نیازمندهای دوران سالمندی، اطرافیان باید به آنها احترام ورزیده و در برابر زودرنجی آنها صبر کنند. ابراز محبت، قدرشناسی، همدردی، حل دشورای‌های زندگی و گوش دادن به صحبت‌های آنها از دیگر وظایف اطرافیان نسبت به سالمندان است.^[۷]

مطالعه بیشتر

کوهن، دانا سالمندان، ترجمه مهدی قراچه‌داغی، تهران: دایره، ۱۳۸۵ش.
چنگیزی، فرشته، دوران سالمندی، تبریز: اختر، ۱۳۹۶ش.
نیازی، محسن، جامعه‌شناسی سالمندی: بررسی ابعاد گوناگون سالمندی با تکیه بر رویکرد جامعه‌شناختی، تهران: سخنوران، رشدآوران، ۱۳۹۰ش.
احمدی‌خطیر، مریم و همکاران، روانشناسی سالمندی، تهران: جامعه‌نگر، ۱۳۹۴ش.

منابع

↑ تاجور، مریم، بهداشت سالمندان، تهران، انتشارات نسل فردا، چاپ اول، ص۹۶ و ۹۷.
↑ قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاءو مربیان، چاپ دوم، ص۱۳۲.
↑ قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۳۹.
↑ قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۸۴.
↑ قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۹۰.
↑ قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۹۵.
↑ همان، ص۱۹۷ و ۱۹۶.

[1] تاجور، مریم، بهداشت سالمندان، تهران، انتشارات نسل فردا، چاپ اول، ص۹۶ و ۹۷.

[2] قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاءو مربیان، چاپ دوم، ص۱۳۲.

[3] قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۳۹.

[4] قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۸۴.

[5] قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۹۰.

[6] قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۹۵.

[7] همان، ص۱۹۷ و ۱۹۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

@@ خط ۷: / خط ۷: @@
 == آگاهی از وضعیت روحی سالمندان ==
-آگاهی از وضعیت روحی سالمندان در برخوردی مناسب با آنها تأثیرگذار است. برخی از تغییرات روانی دوران سالمندی چنین است:
+آگاهی از وضعیت روحی سالمندان و تغییراتی که در ویژگی‌های روانی آنها ایجاد می‌شود، در برخورد مناسب با آنها تأثیرگذار است. برخی از تغییرات روانی دوران سالمندی چنین است:
-# کاهش ظرفیت روانی: به‌طور کلی قدرت تحمل و پذیرش مسائل در دوران سالمندی کاهش یافته و نوعی وابستگی و آسیب‌پذیری از نظر روانی در اغلب آنان به چشم می‌خورد در این زمینه توقع احترام بیش از حد را می‌توان نام برد.
+* '''کاهش ظرفیت روانی''': قدرت تحمل مسائل در دوران سالمندی کاهش یافته و نوعی وابستگی و آسیب‌پذیری از نظر روانی در بیشتر آنها به وجود می‌آید. یکی از نشانه‌های این ویژگی، توقع احترام بیش از حد است.
-# تحریک پذیری روانی: آستانه تحریک پذیری نسبت به استرس‌ها در اغلب پیران کاهش پیدا می‌کند در نتیجه باعث زود رنجی و عصبانیت بیش از حد در سالمندان می‌گردد.
-# فقدان ابتکار: با از دست دادن قدرت خلاقیت و ابتکار، نوعی عدم تمایل به تغییر و تحول و محافظه‌کاری و حتی سماجت و یکرنگی در بیشتر سالخوردگان دیده می‌شود.
-# گرایش به افسردگی: افسردگی به درجات مختلف در بین پیران وجود دارد و به تنهایی سبب اصلی مشکلات اساسی این دوران است.
-# ضعف و اختلال در حافظه: همین موضوع باعث می‌شود تا صحبت‌هایی را تکرار کنند، که فراموش کردند پیش از این به ما تعریف کرده بودند؛ ولی برای ما ملال‌آور است.
-# کند شدن واکنش‌ها و کاهش سرعت و هماهنگی: این مشکل، خود دشواریهای حسی ـ حرکتی را ایجاد می‌کند که به تدریج افزوده گشته و کارهایی که نیاز به سرعت و هماهنگی دارد به سختی انجام می‌گیرد. همچنین زمان واکنش و زمان تصمیم‌گیری در آنها افزایش می‌یابد.
-۷. پیدایش حالت بدبینی: این مشکل گاهی به‌طور موقتی بر اثر ناکامی‌های روزمره پیدا می‌شود و گاه نیز بر اثر اعتقاد به این که هستی جز خواب و خیال نیست بروز می‌کند. در علت‌شناسی این حالت منفی، دانشمندان سه عامل را مهمتر از بقیه شناخته‌اند، از جمله کاهش نیروی جسمانی، ترس از مرگ و از دست دادن شغل و بازنشستگی.<ref>تاجور، مریم، بهداشت سالمندان، تهران، انتشارات نسل فردا، چاپ اول، ص۹۶ و ۹۷.</ref>
-۸. ادعاها و برتری جوئی‌ها: به نظر می‌رسد که سالمند فردی است که برای خود ارزش و اعتباری قائل است و در این زمینه از جهاتی حق با اوست از آن بابت که عمری بر او گذشته و موی سری سپید کرده است، سردی و گرمی بسیاری را چشیده و تجاربی را به دست آورده است. او حق دارد، در برابر فرزندان و مخصوصاً نسل جوان که پرمدعا هستند و کسی را قبول ندارند خودخواه و خودپسند باشد و از اینکه آنها حرف و سخن او را نمی‌پذیرند ناراحت شود.<ref>قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاءو مربیان، چاپ دوم، ص۱۳۲.</ref>
+* '''گرایش به افسردگی''': افسردگی به درجات مختلف در بین پیران وجود دارد و به تنهایی سبب اصلی مشکلات اساسی این دوران است.
+* '''تحریک‌پذیری روانی''': آستانه تحریک‌پذیری نسبت به استرس‌ها در اغلب پیران کاهش پیدا می‌کند؛ در نتیجه باعث زودرنجی و عصبانیت در سالمندان می‌شود.
-۹. مداخله در زندگی: احساس مسئولیت و تجربه بالا، عدم تحمل و اثبات برتری از عللی هستند که باعث می‌شود سالمندان در زندگی جوانان دخالت کنند. پیران نقش سرپرست، رهبر و راهنما را برای خود ثبت شده می‌دانند.<ref>همان، ص۱۳۹.</ref>
+* '''مخالفت با تغییر''': با از دست دادن قدرت خلاقیت و ابتکار، نوعی عدم تمایل به تغییر و تحول در سالخوردگان به وجود می‌آید. آنها محافظه‌کار شده و بر یکرنگی سماجت می‌ورزند.
+* '''ضعف حافظه''': ضعف حافظه یا اختلال در آن، باعث می‌شود پیران صحبت‌هایی را تکرار کنند، که فراموش کردند پیش از این گفته‌اند؛ این رفتار ممکن است برای نزدیکان ملال‌آور باشد.
+* '''کند شدن واکنش‌ها''': واکنش‌ها در دوران پیری کند می‌شود و به تدریج افزوده گشته و کارهایی که نیاز به سرعت و هماهنگی دارد به سختی انجام می‌گیرد. همچنین زمان واکنش و زمان تصمیم‌گیری در پیران افزایش می‌یابد.
+* '''بدبینی''': گاهی پیران به‌طور موقتی بر اثر ناکامی‌های روزمره دچار بدبینی می‌شوند. گاهی نیز این حالت بر اثر اعتقاد به این که هستی جز خواب و خیال نیست بروز می‌کند. دانشمندان در علت‌شناسی این حالت، سه عامل را مهمتر از بقیه شناخته‌اند: کاهش نیروی جسمانی، ترس از مرگ و از دست دادن شغل و بازنشستگی.<ref>تاجور، مریم، بهداشت سالمندان، تهران، انتشارات نسل فردا، چاپ اول، ص۹۶ و ۹۷.</ref>
+* '''برتری‌جویی''': سالمندان به دلیل تجربه‌ای که کسب کرده‌اند، احساس می‌کنند بهتر از دیگران مسائل زندگی را درک می‌کنند؛ بنابراین سخن فرزندان به‌ویژه جوانان را نپذیرفته و در صورت مخالفت با آنها ناراحت می‌شوند.<ref>قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاءو مربیان، چاپ دوم، ص۱۳۲.</ref>
+* '''دخالت در زندگی دیگران''': احساس مسئولیت و تجربه بالا، عدم تحمل و اثبات برتری از علت‌هایی هستند که باعث می‌شود سالمندان در زندگی جوانان دخالت کنند. پیران نقش سرپرست، رهبر و راهنما را برای خود ثبت شده می‌دانند.<ref>قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۳۹.</ref>
 == نیازمندی‌های سالمندان ==
-۱. آرامش جسم و روح: معمولاً سالمندان با استفاده از تجارب سعی دارند کمتر به کار و فعالیت بپردازند و برای خود آرامشی پدیدآورند. از هیجانات، سروصداها و آشفتگی‌ها دور و برکنارند و دوست دارند حداکثر نقش یک تماشاچی را در جنب و جوش ایفا کنند.<ref>همان، ص۱۸۴.</ref>
+شناخت نیازهای سالمندان، باعث می‌شود نزدیکان برخوردی مناسب با آنها داشته باشند. برخی از نیازمندی‌های سالمندان چنین است:‌
-۲. تأمین اقتصادی: از مسائل مهمی که در رابطه با سالمندان مطرح است مسئله اقتصادی در وضع زندگی و میزان تأمین آنها از این بابت است. متأسفانه برخی از سالمندان در محیط مناسبی زندگی نمی‌کنند، زیرا در محیط خانواده خود سربار به حساب می‌آیند و به زحمت می‌توانند حرمت و وقار خود را حفظ کنند. سالمندان باید از این لحاظ تأمین شوند.<ref>همان، ص۱۹۰.</ref>
+* '''آرامش جسم و روح''': بیشتر سالمندان سعی دارند کمتر به کار و فعالیت بپردازند و برای خود آرامشی پدیدآورند. از هیجانات، سروصداها و آشفتگی‌ها دور و برکنارند و دوست دارند حداکثر نقش یک تماشاچی را در جنب و جوش ایفا کنند.<ref>قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم، ص۱۸۴.</ref>
+* '''تأمین اقتصادی''': یکی از نیازهای سالمندان تأمین اقتصادی زندگی آنها است. برخی از سالمندان به دلیل اینکه در محیط خانواده سربار به حساب می‌آیند، دور از خانواده و در محیط نامناسبی زندگی می‌کنند.<ref>قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم،  ص۱۹۰.</ref>
-۳. تأمین عاطفی: پیران معمولاً خواستار احترامند و می‌خواهند مورد توجه و عنایت باشند. دیدن احترام دیگران موجب رضایت خاطر و شادابی آنهاست مخصوصاً از آن بابت که در سایه آن احساس امنیت می‌کنند و میدانی برای تلاش و فعالیت خود پیدا خواهند کرد. در چنان صورتی خواهید دید که ریشه بسیاری از عصبانیت‌ها و عرض اندام‌ها در سالمندان می‌خشکد. عواطفشان بیشتر و محبتشان نسبت به اطرافیان دو چندان خواهد شد. تحمل و مدارای زیادتری نسبت به دیگران خواهند داشت.<ref>همان، ص۱۹۵.</ref>
+* '''تأمین عاطفی''': بیشتر پیران خواستار احترامند و می‌خواهند مورد توجه باشند. دیدن احترام دیگران موجب رضایت خاطر و شادابی آنها است. با تأمین عاطفی، بسیاری از عصبانیت‌ها در سالمندان از بین می‌رود و محبتشان نسبت به اطرافیان دو چندان خواهد شد.<ref>قائمی علی، خانواده و مسائل سالمندان، تهران، انجمن اولیاء و مربیان، چاپ دوم،  ص۱۹۵.</ref>
 == وظایف اطرافیان ==
-# مقبولیت، احترام، پذیرش و تحمل.
+با توجه به ویژگی‌ها و نیازمندهای دوران سالمندی، اطرافیان باید به آنها احترام ورزیده و در برابر زودرنجی آنها صبر کنند. ابراز محبت، قدرشناسی، همدردی، حل دشورای‌های زندگی و گوش دادن به صحبت‌های آنها از دیگر وظایف اطرافیان نسبت به سالمندان است.<ref>همان، ص۱۹۷ و ۱۹۶.</ref>{{مطالعه بیشتر}}
-# محبت و حمایت به شیرین زبانی و لطف و خوشی‌توانی که پیلی به مویی کشی.
-# قدرشناسی.
-# ارتباط و تفاهم با آنان.
-# همدردی و گوش دادن به صحبتهای آنان.
-۶. کمک به حل دشواری‌های آنان.<ref>همان، ص۱۹۷ و ۱۹۶.</ref>
-{{مطالعه بیشتر}}
 == مطالعه بیشتر ==