محبوبیت بیشتر امام حسین(ع) نزد شیعیان
در مسئله گرامیداشت ائمه(ع)، امام حسین(ع) نزد مردم از محبوبیت بیشتری برخوردار است اما سایر امامان چنین نیستند؟
اهل‌بیت پیامبر(ص) و همه امامان شیعه از نظر مقام و منزلت نور واحد هستند. امام علی(ع) و امام حسین(ع) طبق سفارش خود امامان شیعه جایگاه مهمتر و برتری نسبت به سایرین، نزد شیعیان یافته‌اند. فرهنگ سازی توجه به این دو امام توسط خود معصومان، مظلومیت و شهادت ایشان از دلایلی است که باعث شده، شیعیان توجه بیشتری نسبت به زنده نگاه‌داشتن یاد و خاطره ایشان داشته باشند.
مقام یکسان اهل‌بیت(ع) در مقام و منزلت
پیامبر اسلام(ص)، فاطمه زهرا(س) و دوازده امام معصوم، نزد شیعیان اثناعشری از جایگاه، منزلت و محبوبیت فراوانی برخوردارند و فرقی بین ایشان در مقام اطاعت و عمل وجود ندارد.[۱]
زمخشری از مفسران مسلمان در تفسیر کشاف احادیثی بر ضرورت محبت تمامی اهل‌بیت(ع) بیان کرده که گویای تساوی محبوبیت ایشان برای شیعیان است.[۲]
نور واحد
ظهور تشریعی امامان معصوم به عنوان نور واحد در امر هدایت‌گری انسان نیز برابر است. جوهره هدایتی و ولایتی ایشان یک امر ثابت، و شکل هدایتی آنان به مقتضای شرائط موجود، یک امر متغیر است، به تعبیر دیگر آنجا که سؤال از هدف و حرکت است همه یک نور واحدند و آنجا که سؤال از چگونگی حرکت و هدایت است یک نوع تفاضل برقرار می‌باشد. به عنوان مثال هر کدام از ائمه(ع) اگر در زمان امام حسین(ع) بودند همان کاری را می‌کردند که امام حسین(ع) انجام دادند. لکن هیچ‌یک از ائمه(ع) در موقعیت و جایگاه آن حضرت قرار نگرفتند. بنابر این این تفاضل و برتری نسبی مخصوص امام حسین(ع) بوده و همه اهل‌بیت(ع) به این جایگاه احترام می‌گذارند.
این تفاضل و برتری نسبی برخی از ائمّه، هیچگاه از فضایل و مقامات برخی دیگر نمی‌کاهد، مثلاً عدم کسوت امامت در وجود حضرت فاطمه(س) نه تنها از شأن و مقام ایشان نمی‌کاهد که بنابر نقل‌های متعدد[۳] فاطمه بر دیگر ائمّه و معصومین برتری دارد وانگهی فاطمه شأن امامت را دارا بوده، ولی، امر الهی بر آن کارگر نشده است. با این رویکرد کلّی هیچ دلیلی، دالّ بر تفارق بین معصومین در نزد شیعیان مبنی بر شدّت و ضعف مقامات و محبوبیّت‌ها و… نمی‌باشد، الّا در مواردی که عقل و نقل بر تفاضل نسبی یا مرتبه وجودی ایشان قائل است که ذیلاً به آن اشاره می‌شود و عرف مردم ملاک ارزیابی مقام اهل‌بیت نیست.
دلایل محبوبیت برخی امامان(ع) نزد شیعیان
شیعیان نسبت به برخی امامان ارادت بیشتری نشان داده و یاد آنها را بیشتر گرامی می‌دارند. بزرگداشت ایام ولادت امام علی، عید غدیر و ایام شهادت و عزاداری برای امام حسین(ع) چنین است. این توجه خاص مردم به این دو امام به خاطر وجود دلایلی است که ذکر می شوپد:
- فرهنگ سازی توسط خود معصومین: وجود احادیث بسیار زیاد از پیامبر اسلام و معصومین(ع) مبنی بر محوریت ولایت امام علی(ع) در عبادت و طاعت و نیز بیان جایگاه و منزلت شخصی و شخصیتی آن حضرت، توسط پیامبر، از پشت پرده‌های شب معراج، سابقه جهاد، عبادات تا معرفی او در غدیر خم به عنوان رهبر و جانشین و …[۴] توجه شیعیان و مسلمانان هر زمان را به خود معطوف نموده است که باعث حیرت غیر مسلمانان هم شده است.[۵]
همچنین وجود ده‌ها روایت در اهمیت و عظمت واقعه کربلا، مثل زیارت عاشورا[۶] پذیرش توبه حضرت آدم با آن[۷] گریه‌های پیامبر و اهل‌بیت(ع)، تشویق بر برپایی عزای حسینی، اجر و ثواب مترتب بر آن[۸] گریستن زمین و آسمان[۹] و … توجه هر انسان آزاده‌ای را به خود جلب کرده است.
این فرهنگ سازی توسط معصومین(ع) با گفتار و کردار خود، دال بر اهمیت و تفاضل نسبی این امام از بین دیگر ائمه(ع) است که شیعیان خصوصاً و مسلمانان و غیرمسلمانان عموماً به زنده نگهداشتن آن اهتمام می‌ورزند. این فرهنگ سازی در خصوص صدیقه طاهره(س) نیز به موجب ده‌ها روایت از زبان پیامبر اکرم(ص) و ائمه(ع) به چشم می‌خورد که خود حاکی از اهمیت و محبوبیت ویژه ایشان نزد معصومان و شیعیان آنهاست.[۱۰]
- مظلومیت اهل‌بیت(ع)
گرچه اهل‌بیت(ع) در زمان حیات خویش همگی، در مظلومیت[۱۱] به سر برده و مورد آزار و اذیت حاکمان و بعضی نابخردان واقع می شدند، لکن نقطه شروع و اوج این مظلومیت در عصر امام علی(ع)، تاریخ را برجسته کرده است. اگر غصب ولایت و ظلم و ستم در حق امام علی(ع) و نیز فاطمه(س) در آن زمان صورت نمی‌گرفت، نه تنها شاهد رهبری و حکومت دیگر ائمه(ع) بدون ظلم و ستم می‌بودیم که سرنوشت جهان اسلام تاکنون به اسلام جهانی مبدل و روزگار مناسبی پیش روی بشریت به تصویر می‌آمد.
این عداوت و دشمنی از یک سو و شروع مظلومیت از سوی دیگر، مردم را در هر عصر و زمانی داغدار کرده و با ابراز احساسات پاک خود به افشاگری اوّل ظالمان و معرفی اول مظلومان در این عرصه با هر شیوه و روشی می‌پردازند.
در خصوص امام حسین(ع) عنصر مظلومیت به عنوان لقب آن امام در زیارتنامه‌ها و احادیث[۱۲] یاد شده و تاریخ شاهد و گویای شدت و اوج آن است. تنهایی، بی سپاهی، غربت در میان دوست و دشمن، نحوه ظلم و ستم به خاندان او و نهایتاً چگونگی شهادت او و یارانش از یک سو و فراموشی و ذبح اسلام از سوی دیگر، اسلام خواهان و آزادمردان هر عصر و زمانی را جریحه‌دار کرده و با زنده نگه داشتن آن خاطره تلخ از حریم انسان و اسلام حِراست می‌کنند. این مهم، جایگاه و محبوبیت نسبی این امام شهید را در نظر مردم ویژه کرده است.
- شهادت
اگرچه اهل البیت(ع) به شهادت تاریخ در اثر ظلم و ستم یاغیان، همگی شهید شده‌اند، اما هیچ شهادتی به زشتی کشته شدن امام حسین(ع) نمی‌رسد[۱۳] و اگرچه عنصر شهادت افتخار و آرزوی اولیاء الهی است لکن امام کُشی قبیح، و فجیع کُشی او اقبح است. امام حسین(ع) با فجیع‌ترین حالت ممکن (به دست مسلمانان به ظاهر مسلمان) که حاکی از بغض و کینه آنان به ولایت و امامت ائمه(ع) بوده است در نهایت جسارت به شهادت رسید.[۱۴]
مطالعه بیشتر
- امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعی، اکبراسد علیزاده، مؤسسه امام صادق(ع)، قم.
- پرتوی از فضائل حضرت زهرا(س)، میر علی محمدنژاد، نشر سنا، ۱۳۶۸.
منابع
- ↑ شیخ صدوق، عیون اخبار الامام الرضا(ع)، نشر جهان، ۱۳۷۸ق، ج۱، ح ۲۵.
- ↑ زمخشری، کشاف، دارالفکر، ۱۳۹۷ق، ج۴، ص ۲۲۰.
- ↑ شیخ صدوق، علل الشرایع، نشر مکتبه الداوری، قم، ص ۸۵.
- ↑ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء، بیروت، ج۷، ص ۱۸۶؛ ینابیع الموده، ص ۱۳۳، باب ۳۷؛ ذهبی، میزان الاعتدال، ج۳، ص ۱۱۸؛ گنجی شافعی، کفایه الطالب، ص ۲۴۷، باب ۶۲.
- ↑ اکبر اسد علیزاده، امام علی(ع) از نگاه اندیشمندان غیر شیعه، مؤسسه امام صادق(ع) چاپ اول، ۱۳۸۱، اعتماد، قم.
- ↑ محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، مؤسسه الوفاء بیروت، لبنان، ج۹۸، ص ۲۹۹، ۱۴۰۴ق.
- ↑ شیخ صدوق، معانی الأخبار، نشر جامعه مدرسین قم، ۱۳۶۱ش، ص ۱۲۵.
- ↑ احادیث ثواب و آثار گریه بر امام حسین(ع) را در بحار الانوار، ج۴۴ ص۲۷۹ تا ۲۹۶ مطالعه کنید. و نیز کتاب آثار و برکات سیدالشهداء در دنیا و آخرت. علیرضارجائی تهرانی،انتشارات نبوغ، ۱۳۸۱.
- ↑ ر. ک. شفاء الصدور، حاج میرزا ابوالفضل طهرانی، نشر مرتضوی، ۱۳۷۶. و نیز ینابیع الموده، غررالخصائص، کامل الزیارات.
- ↑ میر علی محمدنژاد، پرتوی از فضایل حضرت فاطمه زهرا(س) درکلام معصومین، نشر سَنا، ۱۳۷۸، چاپ سوره.
- ↑ . آیه «و سیعلم الذین ظلموا اَیّ منقلب ینقلبون» (شعراء: ۲۲۵) به مظلومیت اهل بیت تأویل گشته است. تفسیر برهان، ج۳، سید هاشم حسینی بحرانی، نشر بنیاد بعثت، چاپ اول، ۱۴۱۵ ق.
- ↑ امام باقر(ع) فرمودند: «ان الحسین صاحب کربلا قتل مظلوماً مکروباً عطشاناً لهفاناً» کامل الزیارات ص/ ۱۶۸، نشر مرتضوین نجف / ۱۳۵۶. و نیز آیه «أَذن للذین یقاتلون بانهم ظلموا» (حج، ۳۶) نیز طبق روایات، درباره حسین بن علی(ع) است. تفسیر قمی، ذیل آیه و بحار ج۲۴، ص/ ۲۲۳.
- ↑ کتب مقاتل از جمله مقتل «لهوف» سید بن طاووس را مطالعه کنید.
- ↑ الصوارم المهرقه. قاضی نورالله شوشتری، ص/ ۱۹۸، نشر نهضت تهران، (۱۳۶۷هـ).