حدیث «دشمن‌ترین دشمنت، نفس توست»
مراد از حدیث: «أَعْدَی عَدُوِّکَ نَفْسُکَ الَّتِی بَیْنَ جَنْبَیْک»؛ «دشمن‌ترین دشمنت، نفس توست که در بین دو پهلویت قرار دارد» چیست؟
ورام بن ابی‌فِراس عالم شیعی در قرن ششم، حدیثی را از رسول خدا(ص) نقل کرده است:
| « | أَعْدَى عَدُوِّكَ نَفْسُكَ الَّتِي بَيْنَ جَنْبَيْك
دشمن‌ترین دشمنت، نفس توست که در بین دو پهلویت قرار دارد[۱] |
» |
مراد از دو پهلو، درون انسان است که خداوند نفس را در آن قرار داده است که گاهی از آن به قلب هم تعبیر می‌شود.[۲] منظور از نفس، غریزه‌ای است که محل خشم و شهوت در انسان است.[۳] نفس تا زمانی که کمال نیابد دشمن است و انسان را گمراه می‌کند.[۴] رسول خدا(ص) به همین جهت، بالاترین جهاد را مبارزه با نفس دانسته است.[۵]
البته محققان معتقدند نفس انسان پس از رسیدن به کمال و فهم، منشأ صفات پسندیده می‌گردد.[۴] به‌همین جهت، نفس را خصوصیتی خوانده‌اند که هم ریشه برای صفات پسندیده و هم ریشه صفات ناپسند است.[۳]
این حدیث در کتاب «تَنبیهُ الخَواطِر و نُزهَةُ النَّواظِر» معروف به «مجموعه وَرّام» نقل شده است.[۶] کتاب مجموعه ورام یک کتاب اخلاقی و اعتقادی است که در آن سلسله سند روایات آورده نشده و از این نگاه روایات بدون سند است البته محتوای روایت با آیات[۷] هم‌خوانی دارد.
منابع
- ↑ ورام بن أبي فراس، مسعود، مجموعة ورّام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق، ص۵۹.
- ↑ مازندرانی، محمد صالح بن احمد، شرح الکافی-الأصول و الروضة، تهران، المکتبه الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۸۲ ق، ج۱۱، ص۲۳.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار (جلد ۶۷ و ۶۸) ترجمه: موسوی همدانی، تهران، چاپ اول، ۱۳۶۴ش، ج۱، ص۳۵.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ علوی عاملی، احمد بن زین العابدین، الحاشیة علی أصول الکافی، قم، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۷ ق- ۱۳۸۵ش، ص۶۶.
- ↑ ابن اشعث، محمد بن محمد، الجعفریات، تهران، مکتبه النینوی الحدیثه، چاپ اول، بی تا، ص۷۸.
- ↑ ورام بن أبي فراس، مسعود، مجموعة ورّام، قم، چاپ اول، ۱۴۱۰ ق، ص۵۹.
- ↑ سوره یوسف، آیه۵۳. سوره ناس، آیه۵–۴.