تصمیم عمر بن عبدالعزیز بر واگذاری خلافت به امام سجاد(ع)

سؤال

آیا عمر بن عبدالعزیز تصمیم گرفت حکومت را به امام سجاد(ع) واگذار کند؟

زمان حکومت عمر بن عبدالعزیز (۹۹_۱۰۱ق) با زمان امامت امام سجاد(ع) (حداکثر تاسال ۹۶ق) مصادف نبوده است، بنابراین چنین سخنی از اساس باطل دانسته شده است. علاوه بر این که هیچ‌کس این نظریه را مطرح نکرده است.

با توجه به گزارش‌های متعددی که در زمینه سال شهادت امام سجاد(ع) بیان شده است، امام سجاد(ع) حداقل در سال ۹۴ق و یا حداکثر در سال ۹۶ق به شهادت رسید؛ این در حالی است که تمامی مورخان آغاز حکومت عمر بن عبدالعزیز را سال ۹۹ق قلمداد کرده‌اند؛ چنانکه یعقوبی آورده است که عمر بن عبدالعزیز ده روز گذشته از صفر سال ۹۹ق به زمامداری رسید.^[۱]

در کتاب اعیان الشیعه آمده است که امام سجاد(ع) در سال ۹۴ق یا ۹۵ق به شهادت رسید. دوران امامت ایشان مصادف است با حاکمیت یزید بن معاویه، معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک مروان و در نهایت ولید بن عبدالملک.^[۲]
علامه مجلسی در جلاء العیون شهادت امام را در ۱۸ محرم سال ۹۴ق دانسته است.^[۳]
مسعودی در مروج الذهب نیز سال ۹۵ق را سال شهادت امام عنوان کرده است.^[۴]
نویسنده تاریخ طبری سال شهادت امام سجاد(ع) را سال ۹۶ق ذکر کرده است.^[۵]

شهادت امام سجاد قبل از به حکومت رسیدن عمر بن عبدالعزیز، تقریباً مورد اتفاق همه مورخان است؛ چنانکه عبدالرزاق موسوی مقرم درکتاب زندگانی امام سجاد(ع) ادعا کرده است که مورخان بر اینکه آن حضرت به فرمان ولید بن عبدالملک مسموم شد و در ماه محرم به شهادت رسید، اتفاق نظر دارند.^[۶] بنابراین احتمال واگذاری حکومت از طرف عمر بن عبد العزیز به امام سجاد(ع) درست به نظر نمی‌رسد.

اگر قول غیر مشهور را هم درباره شهادت امام سجاد(ع) بپذیریم^[۷] باز هم چیزی در مورد واگذاری حکومت از طرف عمر بن عبدالعزیز به امام سجاد(ع) نقل نشده است.

منابع

↑ یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۲۶۱؛ طبری، محمد بن جریر، الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، چاپ چهارم، ۱۳۷۵ش، ج۹، ص۳۹۴۷.
↑ امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶۲۹.
↑ علامه مجلسی، جلاء العیون، تهران، کتاب فروشی اسلامیه، ۱۳۴۸ش، ص۶۷۳.
↑ مسعودی، مروج الذهب، بیروت، انتشارات دارالاندلس، چاپ دوم، ج۳، ص۱۶۰.
↑ طبری، محمد بن جریر، الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، چاپ چهارم، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۳۶۲.
↑ موسوی مقرم، عبدالرزاق، زندگانی امام زین العابدین(ع) ترجمه حبیب روحانی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اوّل، ۱۳۷۴ش، ص۶۰۱.
↑ یعقوبی، ابن واضح، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۳، شهادت امام سجاد(ع) در سال ۹۹ و یا ۱۰۰ق ذکر شده است.

[1] یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ترجمه محمد ابراهیم آیتی، تهران، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ سوم، ۱۳۶۲ش، ج۲، ص۲۶۱؛ طبری، محمد بن جریر، الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، چاپ چهارم، ۱۳۷۵ش، ج۹، ص۳۹۴۷.

[2] امین، محسن، اعیان الشیعه، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ۱۴۰۳ق، ج۱، ص۶۲۹.

[3] علامه مجلسی، جلاء العیون، تهران، کتاب فروشی اسلامیه، ۱۳۴۸ش، ص۶۷۳.

[4] مسعودی، مروج الذهب، بیروت، انتشارات دارالاندلس، چاپ دوم، ج۳، ص۱۶۰.

[5] طبری، محمد بن جریر، الرسل و الملوک، ترجمه ابوالقاسم پاینده، تهران، نشر اساطیر، چاپ چهارم، ۱۳۷۵ش، ج۵، ص۳۶۲.

[6] موسوی مقرم، عبدالرزاق، زندگانی امام زین العابدین(ع) ترجمه حبیب روحانی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اوّل، ۱۳۷۴ش، ص۶۰۱.

[7] یعقوبی، ابن واضح، تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۲۶۳، شهادت امام سجاد(ع) در سال ۹۹ و یا ۱۰۰ق ذکر شده است.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]