آداب تلاوت قرآن
تلاوت قرآن چه آدابی دارد؟
برخی از اعمال ظاهری تلاوت قرآن، شامل طهارت و داشتن وضو، استعاذه به خدا از شر شیطان، گوش دادن به قرآن و صحبت نکردن هنگام قرآئت آن و با طمأنینه خواندن آن، در قرآن تأکید شده است. در روایات نیز خواندن با صوت نیکو و تجوید قرآن از آداب ظاهری آن ذکر شده است. توصیه به قرائت قرآن در آرامش و شبانگاه مخصوصا وقت سحر نیز از آداب قرآن دانسته شده است. در مورد اعمال باطنی تلاوت قرآن، تأکیدات فراوانی در آیات و روایات در زمینه دقت در محتوا و تفکر در آیات شده است. رعایت این آداب ظاهری و باطنی، تلاوت قرآن به فهم و درک بهتر آن کمک می‌کند.
دقت و تفکر در آیات قرآن
امام صادق(ع) در تفسیر آیه ﴿الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ أُولٰئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ؛ کسانی که کتاب‌شان داده‌ایم و آنچنان که سزاوار است آن را می‌خوانند، مؤمنان به آن هستند﴾(بقره:۱۲۱) می‌فرمایند: منظور این است که آیات آن را با دقت بخوانند و حقایق آن را درک کنند و به احکام آن عمل نمایند، به وعده‌های آن امیدوار و از وعیدهای آن ترسان باشند، از داستان‌های آن عبرت گیرند، به اوامرش گردن نهند و نواهی آن را بپذیرند. به خدا سوگند منظور حفظ کردن آیات و خواندن حروف و تلاوت سوره‌ها و یادگرفتن اعشار و اخماس آن[۱] نیست.[۲]
در آیات بسیاری به تفکر و تدبر در قرآن تأکید شده است.[۳] در روایتی از پیامبر(ص) اینطور آمده است که «ويلٌ لمن لاكها و لم يتدبّرها؛ واي بر كسي كه آيات قرآن را بين دو فك و چانه‌اش بگرداند و درباره ي آن تفكّر و تدبّر نكند.»[۴]
انتخاب زمان مناسب
خداوند به پیامبر(ص) دستور می‌دهد که قرآن را در نیمه شب و با آرامش بخواند. ﴿قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا۲نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِیلًا۳أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا؛ شب را، جز کمی، بپاخیز! نیمی از شب را، یا کمی از آن کم کن. یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان﴾(مزمل:۴) خواندن قرآن، در هر زمانی بسیار پسندیده است، اما قرائت آن با آرامش و در خلوت پسندیده‌تر است.
رعایت آداب ظاهری
قرآن به برخی از آداب ظاهری تلاوت، اشاره کرده است. آدابی مانند، داشتن وضو و طهارت[۵] پناه بردن به خداوند از شر شیطان،[۶] خواندن آرام و با طمأنینه[۷] گوش دادن و سکوت در هنگام قرائت قرآن[۸] از توصیه‌های قرآن هنگام قرائت است.
همچنین آدابی مانند خواندن قرآن با صوت خوب، تجوید و رعایت قواعد خواندن، در روایات از آداب قرائت قرآن ذکر شده است.[۹]
منابع
- ↑ منظور از «اعشار» و «اخماس» تقسیماتی است که در قرآن می‌شود مانند تقسیم به سی جزء یا هر جزء به چهار حزب و امثال آن است.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱، ص۴۳۱. طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤمنان الاعلمی، ۱۴۱۷ق، چاپ اول، ص۲۶۲.
- ↑ سوره محمد، آیه۲۴. سوره نساء، آیه۸۲. سوره ص، آیه۲۹.
- ↑ مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق، ج۶۶، ص۳۵۰.
- ↑ سوره واقعه، آیه ۵۶.
- ↑ سوره نحل، آیه ۹۸.
- ↑ سوره مزمل، آیه۴.
- ↑ سوره اعراف، آیه ۲۰۴.
- ↑ کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۳۶۵ش، ج۲، ص۶۱۴، باب ترتیل القرآن بالصوت الحسن. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ سوم، ۱۴۰۳ق، ج۸۹، ص۱۹۰.