اولویت بخشش فراوان یا میانه‌روی در بخشش
درسوره اسراء آيه ۲۹ خطاب به پيامبر آمده که بيش از اندازه انفاق مکن ؛اما در سوره حشر آيه ۹ به بخشش هاي اهل بيت اشاره مي کند؟این دو تنافی ندارند.
در ابتداء لازم است ترجمه آيه به صورت دقيق بيان شود.
خداوند مي فرمايد: ﴿وَ لا تَجْعَلْ يَدَک مَغْلُولَه إِلي عُنُقِک وَ لا تَبْسُطْها کلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسُوراً﴾[۱]؛ «هرگز دستت را بر گردنت زنجير مکن، (و ترک انفاق و بخشش منما) و بيش از حدّ (نيز) دست خود را مگشاي، تا مورد سرزنش قرار گيري و از کار فروماني!».
و در آيه ديگر آمده است: ﴿وَ الَّذينَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإيمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ يُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَيْهِمْ وَ لا يَجِدُونَ في صُدُورِهِمْ حاجَه مِمَّا أُوتُوا وَ يُؤْثِرُونَ عَلي أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ کانَ بِهِمْ خَصاصَه وَ مَنْ يُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِک هُمُ الْمُفْلِحُونَ﴾[۲]؛ (حشر؛ ۹) و براي کساني است که در اين سرا (سرزمين مدينه) و در سراي ايمان پيش از مهاجران مسکن گزيدند و کساني را که به سويشان هجرت کنند دوست مي دارند، و در دل خود نيازي به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمي کنند و آنها را بر خود مقدّم مي دارند هر چند خودشان بسيار نيازمند باشند کساني که از بخل و حرص نفس خويش باز داشته شده اند رستگارانند».
از آيات فوق بعضي ها برداشت تناقض دارند که قرآن از يک طرف دعوت به ميانه روي دارد و از طرف ديگر ايثار بيش از حد اهل بيت را مورد تمجید قرار می دهد. در پاسخ بايد گفت:
با دقت در شان نزول آيات فوق، و همچنين قرائن ديگر، پاسخ شبهه روشن مي شود. دستور به رعايت اعتدال در جايي است که بخشش فراوان سبب نابساماني هاي فوق العاده اي در زندگي خود انسان گردد، و به اصطلاح سبب حسرت و ملامت گردد و يا انفاق زياد سبب ناراحتي و فشار بر فرزندان او گردد و نظام خانوادگيش را به خطر افکند، و در صورتي که هيچيک از اينها تحقق نيابد مسلما ايثار بهترين راه است.
از اين گذشته رعايت اعتدال يک حکم عام است که مي توان در تمام مراحل زندگي اجرا کرد اما انفاق زياد و يا فراوان و ايثار يک حکم خاص که مربوط به موارد معيني است و در موارد خاصي اعمال مي شود[۳] و اين دو حکم با هم تضادي ندارند. براي مثال جهاد در برخي موارد واجب کفائي و در موارد ديگر عيني مي گردد.
از سوره حشر آيه ۹ استفاده نمي شود که مردم بيش از اندازه انفاق و ايثار کرده باشند فقط اين نکته را مي رساند که به مهاجرين کمک شده است و ناراحت نيستند. و به کميت آن اشاره نشده است.
انفاق مال وابسته به شرايط زمانه است و نمي توان در تمام زمانها يک حکم کلي داد در برخي موارد به خاطر تلف شدن يک عده و نجات آنها لازم است تمام زندگي را انفاق نماييم و همچنين به افراد نيز بستگي دارد سائلي اگر درب خانه زهرا(س) را بزند با درب خانه ديگران فرق دارد.زهراي مرضيه به خاطر عصمتش خود را گرسنه نگه مي دارد تا بتواند حوائج اسير و مسکين را برطرف کند.
آيه ۲۹ سوره اسراء يک حکم براي عموم انسانها است. اما آيه ۹ سوره حشر و داستان سوره دهر مربوط به انسان هاي برگزيده و معصومين و اولياء الهي است که فوق عدالت و اخلاق انساني است.