رفق و مدارا در عبادت
حدیث اصول کافی باب الاقتصاد فی العباده روایت «عن ابي عبدالله(ع) قال: لا تُكَرِّهوا إلى أنفُسِكُمُ العِبادَةَ» توضیح دهید.
رِفق و مدارا در عبادت از مهمترین اموری است که باید سالک إلی الله آن را رعایت کند. سالک باید از ابتدای راهْ رفق و مدارا را پیشهٔ خود کند و با در نظر گرفتن استعداد، خصوصیات روحی، وضع کار و شغل و مقدار تحمل خود، عملی را که توان مداومت آن را دارد انتخاب کند. و هرگاه به عبادت پرداخت، هنوز خسته نشده دست از عبادت بردارد و نفس را استراحت دهد و هرگز عبادت را بر خود تحمیل نکند.[۱]
در موضوع مدارا در عبادت روایت آمده است «لا تُكَرِّهوا إلى أنفُسِكُمُ العِبادَةَ عبادت را به نفسهاى خود تحميل نكنيد.» از این روایت در باب مراعات در عبادات استفاده میشود.[۲] در روایات ميانهروى در عبادت را از اخلاق مؤمن دانستهاند.[۳] زیادی در عبادت و اعمال خوب محدود به این است که زندگی اجتماعی و خانوادگی شخص تحتالشعاع قرار نگیرد و موجب تعطیل زندگی نشود. تا مرزی برود که انسان از نقش اجتماعی بیرون نرود. ممکن است نشاط و علاقه داشته باشد اما تأثیر منفی بر خانواده و اجتماع بگذارد. عبادات نباید موجب نفرت، سرخوردگی، زدگی روحی و روانی شخص شود. اگر به این حد رسید، مطلوب نیست. هر نوع عبادتی که نفرت و سرخوردگی ایجاد کند، ممنوع است.[۴]
از امام صادق(ع) روایت شده است که فرمود: «روزی در ایام جوانی، در حال طواف بودم و با تلاش و کوشش بسیار عبادت میکردم و از شدت فشاری که در این باره بر خود وارد کرده بودم عرق از بدنم سرازیر بود. در همین حال پدرم بر من گذر کرد و مرا این گونه مشاهده کرد. به من فرمود: فرزندم، جعفر! وقتی خداوند بنده ای را دوست بدارد، وارد بهشتش می کند و به عمل کم او خرسند است». و نیز امام علی(ع) در وقت وفات خود به فرزندش امام حسن(ع) فرمود: در مخارج زندگی و در عبادت خود میانهرو باش و بر تو باد در مورد عبادت به عمل مستمر و دایمی که در حد طاقت تو باشد.[۵]
امام خمینی در مورد مدارا در عبادت میگوید سالك در هر مرتبه كه هست، چه در رياضات و مجاهدات مراعات حال خود را بكند و با رفق و مدارا با نفس رفتار نمايد و زايد بر طاقت و حالت خود تحميل آن نكند؛ خصوصا براى جوانها و تازهكارها اين مطلب از مهمّات است. گاه نفس به واسطه سخت گيرى فوقالعاده، بىاندازه عنانگسيخته شود و زمام اختيار را از دست بگيرد و اقتضاءات طبيعت كه متراكم شد و آتش تيز شهوت كه در تحت فشار بىاندازه رياضت واقع شود، ناچار محترق شود و مملكت را بسوزاند. و اگر خداى نخواسته سالكى عنانگسيخته شود يا زاهدى بىاختيار شود، چنان در پرتگاه افتد كه روى نجات را هرگز نبيند و به طريق سعادت و رستگارى هيچگاه عود نكند.[۶]
تندروی در عبادت، کسانی را شامل میشود که غیر از انجام عبادات واجب، آن قدر به عبادات استحبابی میپردازند که زندگی آنان فلج میشود و از کار و زندگی و سایر وظایف باز می مانند.[۷]
منابع
- ↑ رضائی، شیخ علی، سیر و سلوک (طرحی نو در عرفان عملی شیعی)، ص۳۳۲. برگرفته از سایت عرفان و حکمت در پرتو قرآن و عترت
- ↑ المحمدي الري شهري، الشيخ محمد، ميزان الحكمة، دارالحديث، ج۳، ص۱۸۰۴.
- ↑ الحُلواني، حسين بن نصر؛ مترجم عبدالهادي مسعودي، چشم تماشا (ترجمه نزهة الناظر و تنبيه الخاطر)، قم، موسسه علمى فرهنگى دار الحديث،۱۳۸۷، ص۱۲۱.
- ↑ درس خارج فقه تربیتی استاد علیرضا اعرافی، مدرسه فقاهت، تاریخ درج مطلب: ۱۳۹۵، تاریخ بازدید: ۱۴۰۱.
- ↑ موسوی کاشمری، سیدمهدی، رفق و مدارا، پیام زن، اردیبهشت ۱۳۷۸، شماره ۷۶.
- ↑ خميني، سيد روح الله، آداب صلاه، ج۱، ص۲۵.
- ↑ نوابی، سید احمد، اعتدال و میانهروی در اسلام، سیاست مجمع جهانی شیعهشناسی، تاریخ درج مطلب:۱۴۰۱، تاریخ بازدید:۱۴۰۱.