حکمت غیبت پیامبران

سؤال

حکمت این که خداوند پیامبرانی را به صورت نا آشکار قرار داده چیست؟

به نظر می سد که سرّ غیبت معلوم نیست، و فقط خدا می‌داند، که در روایات نیز به آن اشاره شده است، مثلا:

عبدالله بن فضل هاشمی گوید: از امام صادق شنیدم که می‌فرمود: همانا صاحب این امر را غیبتی است که ناچار از آن است؛ و هر باطل جویی، در آن، به شک می‌افتد.

گفتم: فدایت شوم برای چه؟ فرمود: به جهت امری که به ما اجازه نداده‌اند آن را بر شما آشکار سازیم. عرض کردم: چه حکمتی در غیبت او است؟ فرمود:

حکمت غیبت او، همان حکمتی است که در غیبت حجت‌های الهی پیش از او بوده است. وجه حکمت غیبت او پس از ظهورش آشکار گردد، همچنان که وجه حکمت کارهای حضرت خضر از شکستن کشتی و کشتن پسر بچه و به پا داشتن دیوار، بر موسی روشن نبود تا آن که وقت جدایی فرا رسید.

ای پسر فضل! این، امری از امور الهی و سرّی از اسرار خدا و غیبی از غیب‌های پروردگار است؛ و چون دانستیم که خداوند، عزّ و جل، حکیم است، تصدیق می‌کنیم که تمام کارهای او حکیمانه است هر چند وجه و علت آن برای ما آشکار نباشد.

پس با توجه به این حدیث، سرّ غیبت انبیاء الهی و حکمت آن، از اسرار خدا و غیبی از غیب‌های پروردگار دانسته شده است؛ و وجه آن پس از غیبت و آشکار شدن معلوم می‌شود.

دیگر از حکمت‌ها و فواید غیبت تأکید بر سنت ابتلاء و آزمایش، گروهی است که ایمان محکمی ندارند، بدین وسیله باطنشان آشکار می‌شود؛ و کسانی که ایمان در اعماق دلشان ریشه کرده است به واسطه انتظار فرج و صبر در شدائد و ایمان به غیبت ارزش آنها معلوم خواهد شد.

از امام کاظم آورده‌اند که در مورد غیبت فرمود: «إنما هی محنه من الله عزوجل، إمتحن بها خلقه…؛ غیبت، رنج و آزمایش از جانب خداست که بندگان خویش را بدان می‌آزماید».

پس در حال حاضر که بعضی از انبیای الهی غایب هستند باعث می‌شود افرادی که با ایمان هستند و غیبت اینها را می‌پذیرند، از افرادی که ایمانشان قوی نیست و غیبت اینها را بعید یا محال می‌دانند معلوم شود و حال اگر اینها غایب نمی‌شدند این نوع امتحان ممکن نبود.

فایده‌های دیگری نیز در غیبت اینها ذکر شده است، که البته اینها احتمالاتی است که گفته شده، از جمله این که غیبت بعضی از پیامبران الهی باعث می‌شود، وقتی امام زمان ظهور کردند، این پیامبران نیز همراه او ظهور کنند و به او اقتدا، کنند، لذا این بهترین عامل است که غالب ادیان با دیدن این قضیه به حقانیت امام و برتری او پی ببرند و به راحتی امامت و رهبری ایشان را بپذیرند.

مثلاً مسیحی‌ها وقتی ببینید که عیسی مسیح نمرده و زنده است و غایب بوده است و حال ظهور کرده و به امام زمان اقتدا می‌کند عمده مسیحی‌ها به امام ایمان می‌آورند.

از دیگر احتمالات این است که، غیبت پیامبرانی مثل عیسی، خضر و… باعث می‌شود استبعاد طول عمر زیاد از بین برود. یعنی وقتی که به طول عمر زیاد امام زمان(عج) اشکال می‌کنند، ما در جواب به آنها می گوئیم که در تاریخ، از انبیاء الهی نیز کسانی بوده‌اند که دارای طول عمر زیاد، حتی بیشتر نسبت به امام زمان می‌باشند؛ لذا طول عمر زیاد امام زمان دیگر بعید نمی‌شود و با این دلیل پذیرش غیبت امام برای خیلی‌ها آسان خواهد شد.

تذکر این نکته لازم است که: این پیامبران بزرگ الهی در زمان رسالت خود ظاهر بودند و بعد از انجام رسالت خود غایب شده‌اند؛ و امروز که از نظرها غایب هستند حکم پیامبری ندارند.

خلاصه: حکمت غیبت بعضی از انبیاء الهی از اسرار خدا و غیبی از غیب‌های پروردگار است، که کسی به آن عالم نیست و پس از آشکار شدن معلوم می‌شود؛ هر چند احتمالاتی نیز در فواید و حکمت غیبت گفته شده که در حد احتمال است و نه بیشتر.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر

۱ـ کمال الدین و اکمال النعمه (ترجمه فارسی)، شیخ صدوق.

۲ـ تاریخ عصر غیبت، مؤلفان، جبّاری، عاشوری، حکیم.