ترس از آرزوهای طولانی در نهج‌البلاغه

سؤال

امام علی (ع) در نهج‌البلاغه، خطبهٔ چهل و دوم، مردم را از آرزوهای طولانی می‌ترساند؛ علت آن چیست؟

امام علی(ع): ای مردم! همانا بر شما از دو چیز بیشتر می‌ترسم: از خواهش نفس پیروی‌کردن و آرزوی دراز در سر پروردن؛ که پیروی از خواهش نفس آدمی را از راه حق باز می‌دارد و آرزوی دراز آخرت را به فراموشی می‌سپارد.

امام علی(ع) در این خطبه آرزوی طولانی را موجب فراموش‌کردن آخرت بر می‌شمرد و مردم را به همین دلیل از آن می‌ترساند. از نظر امام(ع) آرزوی طولانی موجب می‌شود که فرد خیال کند در این دنیا جاودان خواهد بود و این خیالْ حقیقت جهان جاودان آخرت را از نظر او دور می‌کند.

در کلام امام علی(ع) در مواضع دیگر برای آرزوی دراز معایب دیگری نیز بر شمرده شده است. از جمله به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• از بین برندهٔ عقل: «بدانید ای بندگان خدا! آرزو، عقل را زائل می‌کند؛ باعث غفلت می‌شود و حسرت را به بار می‌آورد، چرا که آرزو غرور است.»

• موجب فراموشی مرگ: «هیچ کس نیست که آرزویش را دراز گرداند جز آنکه مرگ را فراموش کرده و کارش را بد انجام دهد».

• علت تسلط شیطان: آرزو وسیلهٔ تسلط شیطان‌ها بر دل‌های غافلان است.
• تباه کنندهٔ عمل: «میوهٔ آرزو تباهی عمل است».
• فریبنده‌ترین فریبنده‌ها: «هیچ فریبنده‌ای فریبنده‌تر از آرزو نیست».
• دروغ‌ترین چیزها: «دروغ‌ترین چیزها آرزو است».
• تکیه‌گاه انسان جاهل: «آدم ناتوان بر آرزوی خود تکیه کند و در عمل کوتاهی کند».
• به‌مانند سراب: «آرزو همچون سرابی است که هر که آن را ببیند فریبش دهد و هر که بدان امید بندد نومیدش کند»
• نشان بی‌خردی: «خردورزی نکرده است کسی که آرزویش را دراز کند».
• عامل تباهی عمر: «تباهی عمر در میانهٔ آرزوها و آمال است».
• خصلت بد: «چه بد خصلتی است آرزومندی که عمر را فانی کند و عمل را تباه گرداند».
• به بارآورندهٔ افسوس: «حاصل آرزوها دریغ و افسوس است».
• بدترین نیازمندی‌ها: «بدترین نیازمندی‌ها آرزو است».
• افزایندهٔ رنج: «کسی که از آرزوهایش پیروی کند رنجش فراوان شود».
• کورکنندهٔ دیدهٔ بصیرت: «آرزوها دیده‌های بصیرت و بینایی را کور کند»