آموزه‌هایی از دعای کمیل

سؤال

در مورد شرح دعاي كميل توضيح دهيد؟

دعاي كميل از شور انگيزترين و پر محتواترين معارف اسلامي است كه حضرت خضر آن را به امير مومنان(ع) داده و آن حضرت به كميل بن زياد نخعي یاد داد. در اين دعا بهترين روش براي تربيت فرد و جامعه بيان شده است.

شناخت الهي؛ شناخت خود؛ شناخت آداب دعا؛ شناخت وسيله براي رسيدن به مقصود و توجه به آثار اين شناخت از جمله آموزه‌های دعای کمیل است.

دعای خضر معروف به دعای کمیل

كميل روايت مي‌كند كه روزي با امير مومنان(ع) بودم و درباره شب نيمه شعبان سخن به ميان آمد، حضرت فرمودند: هر كس اين شب را احيا كند و دعاي حضرت خضر (كميل) را در اين شب بخواند، البته دعاي او مستجاب مي‌گردد. وقتي حضرت به منزل برگشت، به خدمت آن حضرت رفته و در خواست آموزش دعاي خضر كردم. حضرت فرمود: اي كميل اين دعا را حفظ نما، در هر شب جمعه يا در هر ماه و يا در هر سالي يك مرتبه آن را بخوان، تا از شر دشمنان در امان بماني، روزيِ تو فراوان گشته و گناهانت آمرزيده شود.

آموزه‌هایی از دعای کمیل

شناخت الهي

امير مومنان(ع) در ضمن نيايش، صفات برجسته خداوند متعال را بيان مي‌دارند از جمله:

• رحمت خدا همه عالم را گرفته است، حركت جهان و قدرت موجودات همه از خداست و ديگران از خود قدرتي ندارند، همه چيز در مقابل خداوند فروتن هستند زيرا كه او خالق، مدير و مدبر است، عزت داشتن در دنيا به پست و مقام نيست، بلكه همه عزت‌ها از خداوند است: «و بعزتك التي لا يقوم لها شيء».
• همه غير از خدا فنا شدني و آنچه ازلي و ابدي است، خداست. پس انسان بايد دل به نعمتي ببندد كه ماندگار باشد و آن در حركت به سوي خدا و رسيدن به كمال و نعمت‌هاي اخروي است.
• همه روشنائي‌هاي دنيا از نور خداست يعني خدا نور است و غير او ظهورات آن نور. از آنجا كه بشر همواره سعي دارد از تاريكي فرار كند و به سوي روشنائي كه آرامش و آسايش را همراه دارد گام بردارد: «از تو درخواست مي كنم به نورت كه همه چيز به سبب آن روشن مي شود».
• خداوند بخشنده است و غير از او، كسي گناهان بنده را نمي بخشد پس نبايد به سوي غير خدا تمايل پيدا كرد.

خودشناسی

انسان از خود شناسي به خدا شناسي مي‌رسد. وقتي خود را ضعيف ديد و گفت: خدايا به ضعف جسمم رحم كن، به فكر مي‌افتد كه او را يك قدرت قوي آفريده است. امير مومنان(ع) به ما مي‌آموزد كه

• ضعيف هستيم و نمي‌توانيم از سلطه و حكومت الهي فرار كنيم و هميشه تحت قدرت خدائيم.
• گرفتاري‌هاي اين دنيا كه گاهي انسان را زمين گير مي‌كند خيلي كمتر و قابل تحمل‌تر است از بلاهاي آخرت است و انساني كه تحمل بلا و گرفتاري اين دنيا را ندارد، بداند كه گرفتاري آخرت هميشگي و سخت است.

شناخت آداب دعا

انسان‌ها براي رسيدن به خواسته‌هاي‌شان راهكار مناسبي را اختيار مي‌كنند تا با شكست مواجه نشوند و امير مومنان(ع) در اين دعا، راهكار مناسب براي رسيدن به این هدف عالي را بيان مي‌دارد.

• توبه و استغفار.
• شفيع قرار دادن خدا، يعني خدايا مرا به غير خودت وامگذار و خود دستم را بگير.
• خود را كوچك بداند و بگويد خدايا من از تو درخواست مي‌كنم مانند درخواست كننده‌اي كه ذليل و خوار و ندار است، سوال كسي كه گرفتار شده و حاجت‌مند است.
• عيب ديگران را بپوشاند تا خدا هم آبروي او را حفظ كند، چرا كه بايد چيزي را كه بر خود مي‌خواهيم براي ديگران هم بخواهيم و انسان بايد مواظب باشد دنيا او را مغرور نكند. انسان مغرور خود را كوچك نمي‌كند و از خدا عذر خواهي نمي‌كند.
• اميدوار به رحمت خدا بودن و گريه كردن: «رحم كند به كسي كه غير از گريه سلاحي ندارد».
• پيروي از احكام الهي و مخالفت با هواي نفس.
• حسن ظن به خدا داشتن.
• صلوات و سلام فرستادن بر پيامبر اكرم(ص) و ائمه معصومين(ع).

شناخت وسيله برای رسیدن به مقصود

امیرمومنان(ع) براي رسيدن به مقصود، وسيله خوبی را در این دعا معرفی می‌کند.

• ياد خدا بودن.
• یادآوری كرم و بخشش الهي.
• دعا كردن و... .

توجه به آثار معارف الهی در دعای کمیل

• تبديل كردن گناهان بنده به حسنه و ثواب.
• بوجود آوردن طعم شيرين عبادت در دل دعا كننده.
• درخواست الهام ذکر الهی به بنده.
• درخواست توفيق شكر گذاري از خداوند.
• و ... .

مطالعه بيشتر

• كلباسي، محمد رضا، انيس الليل در شرح دعاي كميل، قم، نشر روح، سوم، 1362ه.ش.
• زمرديان، احمد، علي و كميل، تهران، امير كبير، 1361ه.ش.
• انصاريان، حسين، شرح دعاي كميل.
• جعفر بن محمد باقر، اسرار العارضين.