تفاوت تعداد آیات قرآن در برخی روایات

سؤال

روایتی در اصول کافی قرآن مُنزَل را ۱۷ هزار آیه بیان می‌کند، با توجه به این روایت آیا قرآن موجود کامل است و شیعه به صحت قرآن از زیاده و نقصان اعتقاد دارد؟

روایتی در کتاب کافی تعداد آیات قرآن را ۱۷ هزار آیه برشمرده است. برخی عالمان شیعه توضیح داده‌اند که در ثبت متن این روایت اشتباهی صورت گرفته و به جای عدد هفت‌هزار عدد ۱۷ هزار ضبط شده است. در چاپ جدید و مصحَح کتاب اصول کافی، که بر اساس نسخه‌های متعدد و به روش علمی تصحیح متون انجام گرفته است، این عدد هفت‌هزار ثبت شده است.

اولین بار، میرزا ابوالحسن شعرانی ،دانشمند معاصر شیعه، توضیح داده که اضافه شدن کلمه «عشر» به عبارت «سبعة الف آیة» و تبدیل عدد هفت‌هزار به عدد ۱۷ هزار از تحریف راویان این روایت یا اشتباه ناسخان متن روایت حاصل شده است. شعرانی در ادامه توضیح داده است که عدد هفت‌هزار آیه هم در این روایت از باب تقریب ذکر شده است. چون آیات قرآن بین شش‌هزار تا هفت‌هزار آیه است. محمدهادی معرفت، عالم شیعه و متخصص علوم قرآنی، ضبط فیض کاشانی به صورت «سبعة الف آیة» را به عنوان تأییدی بر نظر شعرانی ذکر کرده است.

همچنین در صورت معتبر بودن سند این روایت، به ظاهر آن نمی‌توان اکتفا کرد بلکه بر عدد تمام آنچه بر پیامبر(ص) وحی شده است اعم از قرآن و غیرقرآن مانند احادیث قدسی حمل می‌شود. افزون بر آن شیخ کلینی روایاتی را نقل کرده است که مضمون آن‌ها لزوم کنار نهادن احادیث مخالف قرآن است، محتوای این روایت با آیه ﴿إنّا نَحْنُ نَزِّلْنا الذِّکْرَ وَ إنّا لَهُ لَحافِظونَ﴾(حجر:۱۰) که بیان‌گر وعده خدا بر حفظ قرآن از تحریف است، سازگار نیست.