امتحان الهی در قرآن
 | این مقاله هماکنون به دست A.rezapour در حال ویرایش است. |
منظور از امتحان الهی در قرآن چیست؟ لطفاً با استناد به آیات، به‌طور کامل توضیح دهید؟
هدف از امتحان الهی
امتحان خدا یعنی انسان را در بوته سختیها قرار دادن برای اینکه خودش به اختیار خودش، خودش را به کمال برساند.[۱] خداوند مرگ و حیات را خلق کرد تا اعمال خوب و بد مشخص شوند. (آیه دو ملک)
از آنجا که نظام حیات در جهان هستی، نظام تکامل و پرورش بوده و تمامی موجودات زنده مسیر تکامل را می‌پیمایند، تمام انسان‌ها، اعم از انبیاء و اولیا و خواص و عوام، طبق این قانون باید آزمایش و امتحان شده و استعدادهای خود را شکوفا سازند، گرچه امتحانات الهی از تنوع خاصی برخوردارند، برخی با وفور نعمت و کامیابی‌ها و برخی دیگر با حوادث سخت و ناگوار و شکست‌ها همراهند، اما هیچ‌کس از این سنت الهی مستثنی نیست. امتحان الهی به‌عنوان تربیت و سنت عمومی، انسان‌های خوب و بد را بازمی‌شناساند.[۲]
امتحان الهی امری حتمی و اجتناب ناپذیر است که همه انسان‌ها را شامل می‌شود.[۳]
امتحان شدن حضرت ابراهیم: ﴿بخاطر آورید هنگامی که خداوند ابراهیم(ع) را با وسایل گوناگون آزمود و او به خوبی از عهده این آزمایش‌ها برآمد.﴾(بقره:۱۲۴)
آیه ۲ عکبوت:آيا مردم پنداشتند كه تا گفتند ايمان آورديم، رها مى‌شوند و مورد آزمايش قرار نمى‌گيرند؟ محک زدن ایمان. آیه ۷ کهف. آیه ۱۴۲ آل عمران.
صبر و تقوا در مقابل امتحان الهی
امتحان، از جمله سنّت هاى قطعى و فراگير و مستمرّ الهى است.[۴]
صبر، تقوا، ذکر خدا، رمز توفيق انسان در برابر آزمايش الهى.[۵]
آیه ۱۵۵ بقره. صبر اسماعیل صافات (37) 102 و 103 و 106. ۲۱۴ بقره. ۲۰ فرقان.
خداوند بندگانش را هم به وسيله آنچه دوست مىدارند مىآزمايد و هم به وسيله آنچه نفرت دارند، تا حقيقت هركدام نمايان گردد. ازاينرو، هركس كه در هنگام آسايش سپاسگزار باشد و در هنگام سختى شكيبا، از زمره اخلاصمندان و مؤمنان است و پاداش و مزد خود را دارد و هر كسى كفران بورزد و گردنكشى كند، او از افرادى محسوب مى‌شود كه استحقاق عذاب را دارند.[۶]
مصادیق آزمایش الهی
آيات قرآن نمونه‌هايى از امورى كه انسان با آنها امتحان مى‌شود، از قبيل ترس، گرسنگى، زيان‌هاى مالى و مرگ فرزندان، پيامبران و دستورهاى خداوند، و به‌طور كلّى از نظر قرآن، شرور و خيرها نيز از آزمايش‌هاى الهى محسوب مى‌شوند.[۷]
انسان با هر خیر و شری مورد آزمایش الهی قرار می‌گیرد. همه نعمت ها اعم از مال و فرزند و خانواده و تمام زینت های دنیا و نیز همه بلایا و مصایب مانند مرگ نزدیکان، فقر، گرفتاری و... از مصادیق الهی است.[۸]
مسئله آزمايش الهى در قرآن به دو صورت مطرح گرديده است: گاهى به صورت كلى و اين كه افراد در كشاكش زندگى، مورد آزمون قرار مى گيرند. ومحك آن راستگو را از دروغگو جدا مى سازد وگاهى ديگر، به صورت ملموس وعينى و با تشريح سرگذشت امت هاى پيشين، كه مورد آزمايش قرار گرفته اند و گروهى رفوزه و گروهى نيز پيروز شده اند.[۹]
مطالعه بیشتر
۱ـ علامه طباطبایی، المیزان، ترجمه موسوی، ج۴، ص۵۲ به بعد.
۲ـ غفاری، ابوالحسن، سنت امتحان در زندگی انسان، مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
منابع
- ↑ مجموعه آثار، مطهری، مرتضی، ج۲۸، ص۵۳۶
- ↑ طباطبایی، سید محمد حسین، المیزان، ترجمه موسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۴ش، ج۴، ص۵۲.
- ↑ آیه ۱۶ سوره توبه
- ↑ دانشنامه قرآن و حديث، محمدی ری‌شهری، محمد، ج۱۵، ص۴۳۸
- ↑ فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ج۴، ص۲۹۱
- ↑ ترجمه تفسير كاشف، مغنیه، ج5، ص: 448
- ↑ انوار هدايت، مجموعه مباحث اخلاقى، مكارم شيرازى، ناصر، ج۱،ص۴۷
- ↑ سوره فجر آیه ۱۵ و ۱۶، سوره انبیاء آیه ۳۵، سوره بقره آیه ۱۵۵، سوره تغابن آیه ۳۱، سوره کهف آیه ۷،
- ↑ منشور جاويد، سبحانى، شیخ جعفر، ج۱۳، ص۳۰۰