دوستی و مهربانی بین همسران در آیه ۲۱ سوره روم

سؤال

درباره دوستی و مهربانی بین همسران در آیه ۲۱ سوره روم توضیح دهید

طبق گفته قرآن، خداوند بین همسران مودت و رحمت قرار داد. مفسرین رحمت را به معنای مهربانی و مودت را به معنای دوستی گرفته اند.

متن آیه

﴿ وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ

و از نشانه‌هاى او اينكه از [نوع‌] خودتان همسرانى براى شما آفريد تا بدانها آرام گيريد، و ميانتان دوستى و رحمت نهاد. آرى، در اين [نعمت‌] براى مردمى كه مى‌انديشند قطعاً نشانه‌هايى است.

روم:۲۱

﴾

معنای مودت و رحمت

مودت به معنای دوستی است و رحمت به معنای مهربانی. طبرسی می‌گوید: «سدى گويد محبت و رحمة همان مهربانى و شفقت است‏.» در تفسیر کشف الاسرار آمده که مودت برای ایام شباب است و رحمت برای ایام شبیب.

«كلمه" مودت" تقريبا به معناى محبتى است كه اثرش در مقام عمل ظاهر باشد، در نتيجه نسبت مودت به محبت نسبت خضوع است به خشوع، چون خضوع آن خشوعى را گويند كه در مقام عمل اثرش هويدا شود، به خلاف خشوع كه به معناى نوعى تاثر نفسانى است، كه از مشاهده عظمت و كبريايى در دل پديد می‌آيد. و "رحمت"، به معناى نوعى تاثير نفسانى است، كه از مشاهده محروميت محرومى كه كمالى را ندارد، و محتاج به رفع نقص است، در دل پديد می‌‏آيد، و صاحبدل را وادار می‌كند به اينكه در مقام برآيد و او را از محروميت نجات داده و نقصش را رفع كند.»

فرق ميان "مودت" و "رحمت" ممكن است از جهات مختلفى باشد: یک: "مودت" انگيزه ارتباط در آغاز كار است، اما در پايان كه يكى از دو همسر ممكن است ضعيف و ناتوان گردد و قادر بر خدمتى نباشد "رحمت" جاى‏ آن را می‌گيرد. دو: "مودت" در مورد بزرگترها است كه می‌‏توانند نسبت بهم خدمت كنند اما كودكان و فرزندان كوچك در سايه "رحمت" پرورش می‌یابند. سه: "مودت" غالبا جنبه متقابل دارد، اما رحمت يك جانبه و ايثارگرانه است، زيرا براى بقاء يك جامعه گاه خدمات متقابل لازم است كه سرچشمه آن مودت است و گاه خدمات بلاعوض كه نياز به ايثار و "رحمت" دارد

آرامش، هدف ازدواج

قرآن در اين آيه هدف ازدواج را سكونت و آرامش قرار داده است‏. اين آرامش از اينجا ناشى می‌شود كه اين دو جنس مكمل يكديگر و مايه شكوفايى و نشاط و پرورش يكديگر می‌‏باشند بطورى كه هر يك بدون ديگرى ناقص است، و طبيعى است كه ميان يك موجود و مكمل وجود او چنين جاذبه نيرومندى وجود داشته باشد. اين آرامش و سكونت هم از نظر جسمى است، و هم از نظر روحى هم از جنبه فردى و هم اجتماعى. بيماري‌هايى كه به خاطر ترك ازدواج براى جسم انسان پيش می‌آيد قابل انكار نيست.‏

آیه ۱۸۹ سوره اعراف هم تکرار مضمون همین آیه است.