ختم انعام
آیا ختم انعام که در میان عامه مردم انجام می‌شود شرعی است؟
ختم انعام مراسمی مذهبی و بیشتر زنانه همراه قرائت و ختم سورۀ انعام برای برآورده‌شدن نذر یا حاجت دانسته شده است.[۱] گفته شده كه این مراسم به‌عنوان رسمی شایع در میان بانوان ایرانی تقریباً در تمامی شهرهای ایران برگزار می‌شود.[۲]
ريشه این مراسم را اصل توسل به قرآن برای گره‌گشایی از مشکلات و حاجت‌خواهی دانسته‌اند.[۳] مراسم ختم انعام با توزیع کتابچه‌هایی که حاوی سوره انعام است در میان حاضران جلسه آغاز می‌شود. سپس مراسم تلاوت سوره انعام با جزئیات خاصی توسط شرکت‌کنندگان انجام می‌گیرد.[۴] این مراسم در نقاط مختلف ایران به‌صورت‌های گوناگون برگزار می‌شود.[۵]
به گزارش محققان، در فرهنگ عامیانه مذهبی مردم ایران، هنگام بروز مشکلاتی مانند ازدیاد مرگ و میر و خشک‌سالی و برای پیشگیری از مشکلاتی مانند به خطر افتادن سلامت مادر و جنین مراسم ختم انعام برگزار می‌شود.[۶] همچنین، به‌منظور تفأل، یادبود درگذشتگان، سلامتی مسافران، افزایش رزق و برآورده‌شدن حاجات مراسم ختم انعام برگزار می‌شود.[۷]
از نظر دینی، اصل تلاوت قرآن مورد تأکید قرار گرفته است.[۸] همچنین، در روایات از عظمت جایگاه سوره انعام سخن گفته شده[۹] و بر تلاوت آن تأکید شده است.[۱۰] دستور يک نماز چهار ركعتى هم، که همراه با ختم انعام در قرائت سوره است، در منابع دینی آمده است.[۱۱] از نظر دینی، محققان مراسم رایج ختم انعام و مناسک آن را دارای مستند شرعی قابل اتکا نمی‌دانند.[۱۲] آنان قرائت برخی اذکار، که مبنا و منبع شرعی ندارند، در خلال قرائت آیات سوره انعام را شایسته نمی‌دانند.[۱۳] ناصر مکارم شیرازی، مرجع تقلید شیعه، توصیه کرده که شرکت‌کنندگان در مراسم ختم انعام صرفاً به قرائت صوری آیات اکتفا نکنند و به محتوای آیات هم توجه کنند.[۱۴]
جستارهای وابسته
منابع
- ↑ بهرامی، فرشته، «ختم انعام»، دانشنامه فرهنگ مردم ایران، تهران، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ۱۳۹۳ش، ج۲، ص۴۵۳.
- ↑ معینی، محسن، «ختم انعام»، به‌کوشش بها‌ء‌الدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، انتشارات دوستان و ناهید، ج۱، ص۹۷۹.
- ↑ بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
- ↑ معینی، «ختم انعام»، ج۱، ص۹۷۹-۹۸۰.
- ↑ بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
- ↑ بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
- ↑ بهرامی، «ختم انعام»، ج۲، ص۴۵۳.
- ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۴۰۷ق، ج۲، ص۶۱۳.
- ↑ برای نمونه ن.ک: عروسی حویزی، عبد على بن جمعه، تفسير نور الثقلين، تحقيق سيدهاشم رسولى محلاتى، قم، انتشارات اسماعيليان، ۱۴۱۵ق. ج۱، ص۶۹۶.
- ↑ صدوق، محمد بن علی، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، دار الشریف رضی، ۱۴۰۶ق، ص۱۰۵.
- ↑ عياشى، محمد بن مسعود، التفسير، تحقیق هاشم رسولى محلاتى، تهران، ۱۳۸۱ق، ج۱، ص۳۵۳.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، احكام بانوان، قم، مدرسه الامام على بن ابى‌طالب(ع)، ۱۳۸۶ش، ص۲۵۷.
- ↑ مکارم شیرازی، احكام بانوان، ص۲۵۷.
- ↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش، ج۵، ص۱۴۴.