«ضالین» در قرآن

سؤال

مراد از ضالین در سورهٔ حمد، ضالین کیانند؟

ضالین کسانی هستند که راه مستقیم و طریق حقیقت را گم کرده و پشت به حق نموده است. واژه- ضَلَال‏- براى هر عدول و انحرافى از راه مستقيم خواه عمدى يا سهوى و كم يا زياد گفته مى‏شود. این واژه به كسيكه خطائى از او سر مى‏‌زند به كار رود.اما کفر، شرک و گنهکاری‌شان از روی عناد و لجاجت نبوده است. این گروه از آن جهت که راه حق را در پیش نگرفته، روحیه استکباری و لجاجت را نداشته و به عبارت بهتر این روحیه در آن‌ها ضعیف است، گمراهی‌شان یک درجه پائین‌تر از «مغضوب علیهم» در این سوره است.

مصادیق ضالین در قرآن

۱. شرک به خدا: ﴿إِنَّ اللَّهَ لا يَغْفِرُ أَنْ يُشْرَكَ بِهِ وَ يَغْفِرُ ما دُونَ ذلِكَ لِمَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعيداً﴾(نساء:۱۱۶) آیات دیگر قرآن به گمراه بودن شرک و بت‌پرستی اشاره کرده است.

۲. کفر: ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا آمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ الْكِتابِ الَّذي نَزَّلَ عَلى‏ رَسُولِهِ وَ الْكِتابِ الَّذي أَنْزَلَ مِنْ قَبْلُ وَ مَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَ مَلائِكَتِهِ وَ كُتُبِهِ وَ رُسُلِهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالاً بَعيداً﴾(نساء:۱۳۶)

آیات دیگر قرآن به گمراه بودن کافر اشاره کرده است.

۳. کفر بعد از ایمان: ﴿إِنَّ الَّذينَ كَفَرُوا بَعْدَ إيمانِهِمْ ثُمَّ ازْدادُوا كُفْراً لَنْ تُقْبَلَ تَوْبَتُهُمْ وَ أُولئِكَ هُمُ الضَّالُّونَ۝آیه۹۰﴾(آل عمران) آیات دیگر قرآن به گمراه بودن کافر بعد از ایمان اشاره کرده است.

مطالعه بیشتر

۱ـ قرائتی، محسن، تفسیر نور، مرکز فرهنگی درس‌های از قرآن، ۱۳۸۳، ج۱، ص۳۵.

۲ـ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، ۷۴، ج۱، ص۵۳.

۳ـ علامه طباطبائی، محمد حسین، تفسیر المیزان، انتشارات اسلامی، بی تا، ج۱، ص۵۴.