روز زینت در آیه ۵۹ سوره طه

سؤال

منظور از «یَوْمُ الزِّینَة؛ روز زینت» در آیه ۵۹ سوره طه کدام روز است؟

نگاره‌ای از روز شم النسیم یکی از اعیاد باستانی مصر، که برخی آن را همان «روز زینت» دانسته‌اند.

روز زینت در آیه ۵۹ سوره طه یا یَوْمُ الزِّینَة روز عید مصریان در مصر باستان، که حضرت موسی(ع) در آن روز با معجزه تبدیل عصا به مار، بر ساحرانِ فرعون پیروز شد. تاریخ دقیق این روز مشخص نیست و در اینکه مناسبت آن چه بوده اختلاف‌نظر است. ابن ایاس تاریخ‌نگار مصری (۸۵۲- ۹۰۸ق) روز زینت را روز آغازین سال مصریان دانسته است.

آیه و ترجمه

﴿

قَالَ مَوْعِدُكُمْ يَوْمُ الزِّينَةِ وَأَنْ يُحْشَرَ النَّاسُ ضُحًی

موسی گفت: وعده ‌گاه شما روز جشن است [روزی که] همه مردم را پیش از ظهر گرد هم می آورند.

طه:۵۹

﴾

تعیین وعده‌گاه توسط حضرت موسی و فرعون

بر اساس قرآن، حضرت موسی(ع)‌ به دستور خدا نزد فرعون رفت و او را با معجزاتی که خدا به او داده بود به پرستش خداوند دعوت کرد. فرعون معجزات موسی(ع) را نپذیرفته و آنها را سحر دانست. او از موسی خواست تاریخ و مکانی تعیین کند تا در آن، فرعون نیز ساحران خود را بیاورد. موسی «یَوْمُ الزّینَة؛ روز زینت» را برای این منظور تعیین کرد.^[۱]

روز عید مصریان

به اعتقاد برخی مفسران، «یَوْمُ الزِّینَة؛ روز زینت» در آیه ۵۹ سوره طه، روز عید برای مصریان بوده است. در اینکه مناسبت این روز چه بوده یا مردم در آن چه کاری انجام می‌دادند اختلاف‌نظر است. زینت کردن مردم در این روز، روز نو سال، روز بازار و روز دهم ماه، برخی از احتمالات است. مردم در روز زینت، در یک مکانی جمع می‌شدند.^[۲] بر اساس تفسیر نمونه، مردم کسب و کار خود را در این روز تعطیل می‌کردند.^[۳]

روز زینت میان مردم مصر مشهور بوده^[۴] و از سیاق آیه استفاده شده مردم در آن روز خود را زینت کرده و بازارها را آذین می‌بستند.^[۵] به گفته ابن ایاس تاریخ‌نگار مصری (۸۵۲- ۹۰۸ ق)، عادت مصریان در مصر باستان بر این بود که در ماه «توت» به زبان قبطی و «ایلول» به زبان عبری عید می‌گرفتند. این ماه شروع تاریخ آنها بود و این روز، آغازین و نو شمرده می‌شد.^[۶]

منابع

↑ برداشت از آیات ۶۰–۵۶ سوره طه.
↑ نگاه کنید به فخر رازی، محمد، مفاتیح الغیب‏، بیروت، دار احیاء التراث العربی‏، چاپ سوم‏، ۱۴۲۰ ق‏، ج‏۲۲، ص۶۴؛ ماوردی، علی، النکت و العیون، بیروت، ‏دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ج۳، ص۴۰۹؛ بیضاوی، عبد الله، أنوار التنزیل و أسرار التأویل‏، بیروت، ‏دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق، ‏ج۳، ص۳۱؛ طبری، ابو جعفر محمد، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ‏دار المعرفه‏، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق، ‏ج‏۱۶، ص۱۳۵.
↑ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، ‏دار الکتب الإسلامیه ‏، چاپ اول، ۱۳۷۴ش‏، ‏ج‏۱۳، ص۲۳۱.
↑ قمی مشهدی محمد، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ‏تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی‌چاپ اول‏، ۱۳۶۸ ش، ج‏۸، ص۳۲۴؛ سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول‏، ۱۴۰۴ ق، ج۴، ص۳۰۳؛ فیض کاشانی، محسن‏، تفسیر الصافی، تهران، ‏انتشارات الصدر، چاپ دوم‏، ۱۴۱۵ ق، ج‏۳، ص۳۱۰؛ ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن‏، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ ق، ‏ج‏۶، ص۲۴۹.
↑ نگاه کنید به طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، ‏دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش، ج۱۴، ص۲۴۰؛ طبرسی، فضل، ‏مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی مترجمان، تهران‏، انتشارات فراهانی، چاپ اول، ۱۳۶۰ ش‏، ج‏۱۶، ص۴۱؛ طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن‏، بیروت، ‏دار احیاء التراث العربی‏، چاپ اول‏، ج‏۷، ص۱۸۱.
↑ ابن ایاس، محمد، نزهه الأمم فی العجائب و الحکم، قاهره، مکتبه المدبولی، چاپ اول، ۱۹۹۵م، ص۲۴۵.

[1] برداشت از آیات ۶۰–۵۶ سوره طه.

[2] نگاه کنید به فخر رازی، محمد، مفاتیح الغیب‏، بیروت، دار احیاء التراث العربی‏، چاپ سوم‏، ۱۴۲۰ ق‏، ج‏۲۲، ص۶۴؛ ماوردی، علی، النکت و العیون، بیروت، ‏دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ج۳، ص۴۰۹؛ بیضاوی، عبد الله، أنوار التنزیل و أسرار التأویل‏، بیروت، ‏دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۱۸ق، ‏ج۳، ص۳۱؛ طبری، ابو جعفر محمد، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، ‏دار المعرفه‏، چاپ اول، ۱۴۱۲ ق، ‏ج‏۱۶، ص۱۳۵.

[3] مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، ‏دار الکتب الإسلامیه ‏، چاپ اول، ۱۳۷۴ش‏، ‏ج‏۱۳، ص۲۳۱.

[4] قمی مشهدی محمد، تفسیر کنز الدقائق و بحر الغرائب، ‏تهران، سازمان چاپ وانتشارات وزارت ارشاد اسلامی‌چاپ اول‏، ۱۳۶۸ ش، ج‏۸، ص۳۲۴؛ سیوطی، عبدالرحمن، الدر المنثور فی تفسیر المأثور، قم، کتابخانه مرعشی نجفی، چاپ اول‏، ۱۴۰۴ ق، ج۴، ص۳۰۳؛ فیض کاشانی، محسن‏، تفسیر الصافی، تهران، ‏انتشارات الصدر، چاپ دوم‏، ۱۴۱۵ ق، ج‏۳، ص۳۱۰؛ ثعلبی نیشابوری، ابو اسحاق احمد، الکشف و البیان عن تفسیر القرآن‏، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۲ ق، ‏ج‏۶، ص۲۴۹.

[5] نگاه کنید به طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه: محمد باقر موسوی همدانی، قم، ‏دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۳۷۴ ش، ج۱۴، ص۲۴۰؛ طبرسی، فضل، ‏مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ترجمه: گروهی مترجمان، تهران‏، انتشارات فراهانی، چاپ اول، ۱۳۶۰ ش‏، ج‏۱۶، ص۴۱؛ طوسی، محمد، التبیان فی تفسیر القرآن‏، بیروت، ‏دار احیاء التراث العربی‏، چاپ اول‏، ج‏۷، ص۱۸۱.

[6] ابن ایاس، محمد، نزهه الأمم فی العجائب و الحکم، قاهره، مکتبه المدبولی، چاپ اول، ۱۹۹۵م، ص۲۴۵.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]