مصادیق آزمایش الهی

سؤال

در فلسفه بلایا آمده است که خداوند بندگانش را آزمایش می‌کند، آیا راه‌ دیگری برای آزمایش بندگان وجود ندارد؟

درگاه‌ها

هر خیر و شری می تواند آزمایش الهی باشد. مطابق آیات قرآن، همه نعمت ها اعم از اموال و اولاد، پول و ثروت، مقام و جایگاه، و هر زینت دنیوی و نیز همه مصایب و بلایا از جمله مرگ عزیزان، فقر و تنگدستی، مشکلات و گرفتاری و... از مصادیق آزمایش الهی است.

امتحان با بلایا

در قرآن آمده است خداوند با هر خیر و شری بندگانش را امتحان می کند. از این جهت هر شر و بلایی می تواند آزمایشی از سوی خداوند باشد. گاهی این بلا، فقر، گرسنگی، مشکلات مالی و معیشتی و انواع محرومیت‌ها است.

امتحان با نعمت و ثروت

خداوند برای تربیت انسان او را مورد امتحان قرار می‌دهد و با امور مختلفی او را می‌آزماید؛ و چنین نیست که امتحانات الهی همیشه به وسیله حوادث سخت و ناگوار باشد، بلکه با نعمت‌ها و آسایش‌ها مورد امتحان قرار می‌دهد، خداوند در قرآن می‌فرماید: ﴿وَ نَبْلُوکُمْ بِالشَّرِّ وَ الْخَیْرِ فِتْنَه؛ ما شما را بوسیله بدی‌ها و خوبی‌ها امتحان می‌کنیم.﴾(انبیاء:۳۵)

این قسم دارای مصادیق و انواع مختلفی است. از آن جمله همه نعمت ها و زینت های دنیوی از جمله فرزند، مال و ثروت، خانواده، است.

از اموری که انسان‌ها با آن امتحان می‌شوند، داشتن مال و فرزند است. خداوند به این نوع امتحان در سوره تغابن اشاره کرده است: ﴿أَنَّما أَمْوالُکُمْ وَ أَوْلادُکُمْ فِتْنَه؛ اموال و اولاد شما، وسیله آزمایش شما هستند.﴾(تغابن:۱۵) مال و فرزند از مهمترین وسائل امتحان انسان‌ها می‌باشند، زیرا جاذبه اموال و عشق و علاقه به فرزندان، کشش نیرومندی را در انسان ایجاد می‌کند و چه بسا در مواردی رضای خداوند از رضایت آنها جدا می‌شود و انسان سخت در فشار قرار می‌گیرد و برای او تصمیم‌گیری مشکل خواهد شد.

چگونگی بدست آوردن اموال، چگونگی خرج کردن آنها، طرز نگهداری و میزان دلبستگی و علاقه به آن، همگی میدان‌های آزمایش بشر هستند. بسیار افرادی هستند که از نظر عبادات معمولی و تظاهر به دین و مذهب بسیار سخت گیر و با دقت هستند، اما هنگامی که پای یک مسئله مالی به میان می‌آید، همه چیز را فراموش می‌کنند. یا برای رفاه خانواده و فرزندان دست به هر حرام و کارهای ناحقی می‌زنند.

داشتن پُست و مقام جزو نعمات الهی است که انسان‌ها با آن امتحان و آزمایش می‌شوند، در قرآن حضرت سلیمان آن مقامات را لطف خداوند می داند تا شاکر باشد یا کافر.

مطالعه بیشتر

۱. تفسیر نمونه، جلد۱، ص۵۲۴.

۲. نهج البلاغه، بسیاری از خطبه‌ها از جمله خطبه ۱۵۶.

۳. حکمت‌ها و اندرزهای شهید مطهری، ص۱۳۲.