جاودانه بودن قرآن

سؤال

آیا قرآن کریم فقط مربوط به زمان نزول است یا برای تمامی عصرها و زمانه‌ها می‌باشد؟

قرآن کریم کتابِ هدایت بشر، جاودانه و برای تمامی عصرها نازل شده است. خطاب‌های عام قرآن به تمام انسان‌ها و همه مؤمنان، از نشانه‌های جهان شمول بودن قرآن است. اعجاز علمی که در قرآن بدان‌ها اشاره شده و برای مخاطبان زمان نزول قابل فهم نبود،‌ و همچنین هدف قرآن در سعادت و رستگاری انسان‌ها، از دیگر نشانه‌های جاودانگی قرآن است. علاوه بر این، قرآن خود را «پندی برای عالمیان» و «بیم دهنده تمام انسان‌ها» معرفی می‌کند. این موضوع در روایات هم تأیید شده است.

خطابات عام قرآن

بسیاری از آیات قرآن خطاب‌هایی دارد که برای تمام مردم و یا همه مومنان دارد:

• خطاب به مردم ﴿یا ایها الناس؛ ای انسان﴾ و ﴿یا بنی آدم؛ ای بنی آدم﴾

• خطاب به مؤمنان ﴿یا ایها الذین آمنوا؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید﴾

علاوه بر این قرآن خود را «پندی برای عالمیان» و «بیم دهنده تمام انسان‌ها» معرفی می‌کند و لازمه این کلیت جاودانگی و همیشگی آن است.

قصه‌های قرآن

در قرآن داستان‌های فراوانی از پیامبران و امت‌های گذشته ذکر شده است، با وجود اینکه از ظاهر این قصه‌ها همان دلالت ظاهری که از شأن نزول آیه به دست می‌آید و مربوط به همان جریان است فهمیده می‌شود؛ اما با قطع نظر از قرائن و توجه به باطن آن، برداشت‌هایی کلی از متن قرآن به دست می‌آید که همه‌جانبه است. چرا که اگر چنین نبود می‌بایست با از بین رفتن گروهی، آیه مخصوص آنها نیز باطل می‌شد. امام باقر(ع) می‌فرمایند: «اگر آیه‌ای درمورد قومی نازل شود و آن قوم بمیرد، آیه هم می‌میرد و برای قرآن چیزی باقی نمی‌ماند، ولی قرآن تا آسمان و زمین باقی است، جریان دارد.»

اعجاز علمی قرآن

مقالهٔ اصلی: اعجاز علمی قرآن

قرآن در عرصه های مختلف علمی، مطالبی را بیان کرده است که برای مردمان آن زمان مشخص نبوده و با پیشرفت علم معنای آیه خوب روشن شده است. از این موارد اعجاز علمی دشواری تنفس با افزایش ارتفاع است که امروزه علم به آن رسیده است.

روایات

• از امام صادق(ع) نقل شده است که «تازگی قرآن برای آن است که خداوند آن را برای زمان موقت یا مردم خاص نفرستاده و چون همیشگی و همگانی است، در هر زمان جدید است، و در نزد هر مردمی تا روز قیامت شیرین و پر جذبه است».
• امام باقر(ع) می‌فرمایند «قرآن همانند خورشید و ماه همیشه در جریان است، و زندگی انسان‌ها را تا پایان دنیا روشن می‌سازد».

مطالعه بیشتر

• عبدالله جوادی آملی، تفسیر موضوعی (قرآن در قرآن)، (قم؛ اسراء ۱۳۷۸)، ج۱، بخش جاودانگی قرآن.
• مرتضی مطهری، خاتمیّت، (تهران؛ صدرا، ۱۳۶۴).
• محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، (قم؛ مؤسسه فرهنگی تمهید، ۱۳۸۰)، ص۴۱۴.
• ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه (دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۸)، ج۵، ص۴۳۵، ج۸، ص۲۲۷.