جاودانه بودن قرآن

سؤال

آیا قرآن کریم فقط مربوط به زمان نزول است یا برای تمامی عصرها و زمانه‌ها می‌باشد؟

قرآن کریم کتاب هدایت بشر و برای تمامی عصرها نازل شده است. خطابات عام قرآن به مؤمنان یا انسان‌ها و قصه‌های قرآنی از دلائلی است که نزول قرآن به صورت جهان شمول می‌باشد. همچنین باطن قرآن کریم و تسری تمامی دستورات آن به تمامی عصرها برای سعادت انسان و اعجاز علمی آن که در عصر نزول قابل فهم نبود از دلائل دیگر جاودانگی قرآن می‌باشد. این موضوع در روایات هم تأیید شده است و امام باقر(ع) قرآن را همچون خورشید و ماه می‌دانند که تا پایان دنیا، زندگی انسان را روشن می‌سازد.

خطابات عام قرآن

بسیاری از آیات قرآن خطاب‌هایی دارد که برای تمام مردم و هر مکلفی می‌باشد. مانند خطاب به مؤمنان ﴿یا ایها الذین آمنوا؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید﴾ و «ای مردم» و خطاب به مردم ﴿یا ایها الناس؛ ای انسان﴾ و ﴿یا بنی آدم؛ ای بنی آدم﴾ علاوه بر این قرآن خود را «پندی برای عالمیان» و «بیم دهنده تمام انسان‌ها» معرفی می‌کند و لازمه این کلیت جاودانگی و همیشگی آن می‌باشد.

قصه‌های قرآن

در قرآن داستان‌های فراوانی از پیامبران و امت‌های گذشته ذکر شده است، با وجود اینکه از ظاهر این قصه‌ها همان دلالت ظاهری که از شأن نزول آیه به دست می‌آید و مربوط به همان جریان است فهمیده می‌شود؛ اما با قطع نظر از قرائن و توجه به باطن آن، برداشت‌هایی کلی از متن قرآن به دست می‌آید که همه‌جانبه است. چرا که اگر چنین نبود می‌بایست با از بین رفتن گروهی، آیه مخصوص آنها نیز باطل می‌شد. امام باقر(ع) می‌فرمایند: «اگر آیه‌ای درمورد قومی نازل شود و آن قوم بمیرد، آیه هم می‌میرد و برای قرآن چیزی باقی نمی‌ماند، ولی قرآن تا آسمان و زمین باقی است، جریان دارد.»

اعجاز علمی قرآن

قرآن در زمینه‌های مختلف علمی، مطالبی را بیان کرده است که برای آن زمان مشخص نبوده و با پیشرفت علم معنای آیه خوب روشن شده است، مانند دشواری تنفس با افزایش ارتفاع که امروزه، علم به آن رسیده است.

روایات

• از امام صادق(ع) نقل شده است که «تازگی قرآن برای آن است که خدای تبارک و تعالی آن را برای زمان موقّت یا مردم خاص نفرستاده و چون همیشگی و همگانی است، در هر زمان جدید است، و در نزد هر مردمی تا روز قیامت شیرین و پر جذبه است».
• امام باقر(ع) می‌فرمایند «قرآن همانند خورشید و ماه همیشه در جریان است، و زندگی انسان‌ها را تا پایان دنیا روشن می‌سازد».

مطالعه بیشتر

• عبدالله جوادی آملی، تفسیر موضوعی (قرآن در قرآن)، (قم؛ اسراء ۱۳۷۸)، ج۱، بخش جاودانگی قرآن.
• مرتضی مطهری، خاتمیّت، (تهران؛ صدرا، ۱۳۶۴).
• محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، (قم؛ مؤسسه فرهنگی تمهید، ۱۳۸۰)، ص۴۱۴.
• ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه (دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۶۸)، ج۵، ص۴۳۵، ج۸، ص۲۲۷، ج۱۰، ص۱۱۹، ج۱۱، ص۱۸۳؛ ج۱۸، ص۳۸۹؛ ج۱۹، ص۱۷؛ ج۲۳، ص۲۶۶.