تفاوت تعداد آیات قرآن در برخی روایات
 | این مقاله هماکنون به دست Fabbasi در حال ویرایش است. |
روایتی در اصول کافی قرآن مُنزَل را ۱۷ هزار آیه بیان می‌کند، در حالی که تعداد آیات قرآن کنونی کمی بیش از شش‌هزار آیه است. با توجه به این روایت آیا قرآن موجود کامل است و شیعه به مصونیت قرآن از زیاده و نقصان اعتقاد دارد؟
روایتی در کتاب کافی تعداد آیات قرآن را ۱۷ هزار آیه برشمرده است. برخی عالمان شیعه توضیح داده‌اند که در ثبت متن این روایت اشتباهی صورت گرفته و به جای عدد هفت‌هزار عدد ۱۷ هزار ضبط شده است. در چاپ جدید و مصحَح کتاب اصول کافی، که بر اساس نسخه‌های قدیمی و متعدد و به روش علمی تصحیح متون انجام گرفته است، این عدد هفت‌هزار ثبت شده است. برخی از محققان براین باورند هفده هزار آیه در اینگونه روایات، تمام آن‌چه بر پيامبر(ص) وحي شده است اعم از قرآني و غير قرآني مانند احاديث قدسي را شامل می‌شود.
متن روایت
مرحوم كليني در کتاب كافي از امام صادق(ع) روايت كرده است:
| « | إِنَّ الْقُرْآنَ الَّذِي جَاءَ بِهِ جَبْرَئِيلُ إِلَى مُحَمَّدٍ سَبْعَه عَشَرَ أَلْفَ آيَه[۱]به درستى قرآنى كه جبرئيل آن را به نزد محمد آورد، هفده هزار آيه است. | » |
سند روايت
مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى: وی محمد بن یحیی بن العطار است؛ نجاشی، علامه حلی، قهپایی، خوئی و دیگر کتاب‌های رجالی، وی را بزرگ اصحاب شیعه در زمان خود، ثقه، عین، زیاد حدیث نقل کننده می‌دانند.[۲]
أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ: وی احمد بن محمد بن عیسی الاشعری است؛ شیخ طوسی وی را ثقه می‌داند[۳] و در کتب دیگر رجالی نیز از وی به عنوان وجیه و فقیه قم یاد می‌شود.[۴]
عَلِيُّ بْنُ الْحَكَمِ: وی علی بن الحکم الانباری است؛ در کتب رجالی وی از شاگردان ابن ابی عمیر از اصحاب اجماع است و افراد زیادی از اصحاب امام صادق (سلام الله علیه) را ملاقات کرده است و همانند ابن فضال و ابن بکیر است؛ هر چند در ذیل علی بن حکم انباری تصریحی به وثاقت وی نشده است، اما برخی از کتب رجالی علی بن حکم انباری را همان علی بن حکم بن زبیر و علی بن حکم کوفی می‌دانند یعنی اینها سه نفر نیستند و بلکه یک نفرند و با این بیان چون در کتب رجالی به صراحت علی بن حکم کوفی و علی بن حکم بن زبیر توثیق شده‌اند، علی بن حکم انباری نیز ثقه می‌شود.[۵]
هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ: نجاشی، علامه حلی، تفرشی و دیگران وی را ثقه و ثقه دانسته است.[۶]
روايت از نظر سندي قابل استناد است.
دلالت نداشتن روايت بر تحریف قرآن
هفده هزار اشتباه در نوشتار
میرزا ابوالحسن شعرانی ،دانشمند معاصر شیعه، توضیح داده که اضافه شدن کلمه «عشر» به عبارت «سبعة الف آیة» و تبدیل عدد هفت‌هزار به عدد ۱۷ هزار از تحریف راویان این روایت یا اشتباه ناسخان متن روایت حاصل شده است. شعرانی در ادامه افزوده است که عدد هفت‌هزار آیه هم در این روایت از باب تقریب ذکر شده است. چون آیات قرآن بین شش‌هزار تا هفت‌هزار آیه است. محمدهادی معرفت، عالم شیعه و متخصص علوم قرآنی، ضبط فیض کاشانی، ملامحسن فیض کاشانی به صورت «سبعة الف آیة»[۷] را به عنوان تأییدی بر نظر شعرانی ذکر کرده است.[۸]
مراد از آيه يعني قرآن و احاديث قدسي
هفده هزار آیه، تمام آن‌چه بر پيامبر(ص) وحي شده اعم از قرآني و غير قرآني مانند احاديث قدسي را شامل می‌شود. طبق نقل بعضي از محققان مرحوم شيخ صدوق به آن معتقد است.[۹]
شیعه نیز مانند سایر مذاهب اسلامی قائل به عدم تحریف قرآن است. نظر اجماعی و رسمی عالمان شیعه از دیرباز تا کنون بر این قول است که در متن قرآن هیچ زیاده و نقصانی رخ نداده است و متن قرآن همان متن نازل شده در صدر اسلام است.[۱۰] کثرت تألیفات عالمان شیعه درباره مصونیت قرآن از تحریف و رد برخی نظرات نادر در زمینه تحریف به نقصان نشانی از این نظر اجماعی و رسمی عالمان شیعه است.[۱۱]
منابع
- ↑ كلينى، محمد، الكافي، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق، ج۲، ص۶۳۴، بَابُ النَّوَادِر، حديث۲۸.
- ↑ نجاشى، احمد، رجال النجاشي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ ششم، ۱۳۶۵ش، ص۳۵۳.حلى، حسن بن يوسف، رجال العلامه الحلي، قم، الشريف الرضي، چاپ دوم، ۱۴۰۲ق، ص۱۵۷. قهپايى، عنايه الله، مجمع الرجال، قم، اسماعيليان، چاپ دوم، ۱۳۶۴ش، ج۶، ص۷۰. خويى، ابوالقاسم، معجم رجال الحديث و تفصيل طبقات الرواه، بی‌جا، بی‌نا، چاپ پنجم، ۱۴۱۳ق،ج۱۹، ص۳۳.
- ↑ طوسى، محمد، رجال الطوسي، قم، مؤسسه النشر الإسلامي، چاپ سوم، ۱۳۷۳ش، ص۳۵۱.
- ↑ نجاشی، احمد، رجال انجاشی، ص۸۲. قهپايى، عنايه الله، مجمع الرجال، ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ نمازى شاهرودى، على، مستدركات علم رجال الحديث، تهران، فرزند مولف، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۳۶۰.
- ↑ رجال النجاشی، پیشین، ص۴۳۴؛ رجال العلامه الحلی، پیشین، ص۱۷۹؛ تفرشى، مصطفى، نقد الرجال، قم، موسسه آل البيت لإحياء التراث، چاپ اول، ۱۳۷۷ ش، ج۵، ص۴۹.
- ↑ محمدمحسن بن شاه مرتضی، کتاب الوافی، اصفهان، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علی(ع)، ج ۹، ص ۱۷۸۰-۱۷۸۱.
- ↑ معرفت، محمّد هادي، صيانه القرآن من التحريف، قم، مؤسسه النشر الاسلامي، چاپ دوّم، ۱۴۱۸ق، ص۲۶۴.
- ↑ محمدي (نجارزادگان)، فتح الله، سلامه القرآن من التحريف، تهران، پيام آزادي، چاپ اول، ۱۴۲۰ق، ج۱، ص۸۵.
- ↑ خوئی، ابوالقاسم، البیان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسة احیاء آثار الامام الخوئی، ص ۲۰۰-۲۰۱.
- ↑ خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، نشر دوستان، ج ۱، ص ۴۹۶-۴۹۸