حدیث «الاسلام یعلو و لایعلی علیه»

سؤال

آیا عبارت «الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه» حدیث است؟

الإسلامُ یَعْلوا و لایُعْلی عَلَیه، حدیثی که از پیامبر(ص) نقل شده است که بر اساس آن هیچ قانونی بر قانون اسلام برتری نخواهد داشت. این حدیث در کتاب من لایحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه آمده است و علمای در مباحث فقهی و کلامی مختلفی به آن استناد کرده‌اند.

متن حدیث

« الْإِسْلَامُ يَعْلُو وَ لَا يُعْلَى عَلَيْهِ

اسلام برتر است و چیزی بر آن برتری ندارد.

»

جایگاه

حدیث الاسلام یعلو و لایعلی علیه، در کتاب من لا یحضره الفقیه از کتب اربعه شیعه نقل شده است. و علما در مباحث مختلفی به آن استناد کرده‌اند. به گفته مرتضی مطهری، این حدیث از جوامع الکلم و سخنان متشابه پیامبر(ص) است که هر گروهی از علما از منظری خاص به آن نگریسته و از آن استنباط کرده‌اند. فقها از این حدیث استنباط کرده‌اند که در مقررات اجتماعی اسلام، هیچ قانونی که نتیجه آن برتری غبرمسلمان بر مسلمان باشد وجود نداد. همچنین متکلمان با استفاده از آن می‌گویند که منطق اسلام بر هر منطقی برتری دارد و کسانی که از بعد اجتماعی به این حدیث می‌نگرند گفته‌اند که قانون اسلام از هر قانون دیگری با نیازهای بشر منطبق‌تر است.

کاربردهای فقهی

این حدیث بیانگر قاعده‌ای عام است که بر اساس آن در هر حکمی باید برتری اسلام لحاظ شود. برای این قاعده مصادیق متعددی ذکر شده است از جمله:

• اهل ذمه برای زندگی در ممالک اسلامی باید جزیه بپردازند.
• زن مسلمان نمی‌تواند با مرد کافر ازدواج کند.
• اگر زن یا شوهر ذمی، مسلمان شود، حکم به اسلام فرزندشان می‌شود.«جمهره»
• در صورت کافر شدن مرد، ازدواج باطل است.
• جایز نبودن ولایت کافر بر مسلمان.