شأن نزول آیه ولایت

سؤال

آيا در اين كه آيه ولايت يا همان آيه ۵۵ سوره مائده در باره حضرت علي(ع‌) است اتفاق نظري وجود دارد؟

در سوره مائده آیه ۵۵ آمده است: «إِنَّما وَلِیُّکُمُ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ الَّذِینَ آمَنُوا الَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاه وَ یُؤْتُونَ الزَّکاه وَ هُمْ راکِعُونَ ؛ ولىّ و سرپرست شما، تنها خداوند و پیامبرش و مؤمنانى هستند که نماز را برپا مى‏دارند و در حال رکوع، زکات مى‏دهند.»

در شأن نزول آیه فوق آمده است: «سائلى وارد مسجد رسول خدا (صلى اللَّه علیه و آله) شد و از مردم درخواست کمک کرد. کسى چیزى به او نداد. حضرت على ((ع)) در حالى که به نماز مشغول بود، در حال رکوع، انگشتر خود را به سائل بخشید. از این رو در تکریم این بخشش، این آیه نازل شد.

ماجراى فوق را ده نفر از اصحاب پیامبر مانند ابن عباس، عمّار یاسر، جابر بن عبدالله، ابوذر، أَنس بن مالک، بلال و … نقل کرده‏اند و شیعه و اکثر سنّى در این شأن نزول، توافق دارند.(ر.ک: الغدیر، ج۲، احقاق الحقّ، ج۲، و کنز العمّال، ج۶) عمّار یاسر مى‏گوید: پس از انفاق انگشتر در نماز و نزول آیه بود که رسول خدا (صلى اللَّه علیه و آله) فرمود: «من کنت مولاه فعلى مولاه.» (تفسیر المیزان، ذیل آیه )

پیامبر اکرم(صلى اللَّه علیه و آله) در غدیر خم، براى بیان مقام حضرت على((ع)) این آیه را تلاوت فرمود.(تفسیر صافى، ذیل آیه) و خود امام على((ع)) نیز براى حقّانیّت خویش، بارها این آیه را مى‏خواند.(تفسیر المیزان، ذیل آیه) و ابوذر که خود شاهد ماجرا بوده است، در مسجدالحرام براى مردم داستان فوق را نقل مى‏کرد. (مجمع البیان، ذیل آیه)

امام صادق((ع)) فرمودند: منظور از «الَّذِینَ آمَنُوا …»، على((ع)) و اولاد او، ائمّه اطهار((ع)) تا روز قیامت هستند. پس هر کس از اولاد او به جایگاه امامت رسید با این ویژگى مثل اوست، آنان صدقه مى‏دهند در حال رکوع. (کافى، ج۱)

مرحوم محدث بحراني نيز در غايه المرام ۲۴ حديث از منابع اهل سنت و ۱۹ روايت از منابع و مصادر شيعه نقل كرده است كه مجموعاً ۴۳ حديث مي‌شود، بنابراين رواياتي كه پيرامون اين آيه وارد شده متواتر هستند.