آداب تلاوت قرآن

سؤال

تلاوت قرآن چه آدابی دارد؟

برخی از اعمال ظاهری تلاوت قرآن، شامل طهارت و داشتن وضو، استعاذه به خدا از شر شیطان، گوش دادن به قرآن و صحبت نکردن هنگام قرآئت آن و با طمأنینه خواندن آن، در قرآن تأکید شده است. در روایات نیز خواندن با صوت نیکو و تجوید قرآن از آداب ظاهری آن ذکر شده است. توصیه به قرائت قرآن در آرامش و شبانگاه مخصوصا وقت سحر نیز از آداب قرآن دانسته شده است. در مورد اعمال باطنی تلاوت قرآن، تأکیدات فراوانی در آیات و روایات در زمینه دقت در محتوا و تفکر در آیات شده است. رعایت این آداب ظاهری و باطنی، تلاوت قرآن به فهم و درک بهتر آن کمک می‌کند.

دقت و تفکر در آیات قرآن

امام صادق(ع) در تفسیر آیه ﴿الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ أُولٰئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ؛ کسانی که کتاب‌شان داده‌ایم و آنچنان که سزاوار است آن را می‌خوانند، مؤمنان به آن هستند﴾(بقره:۱۲۱) می‌فرمایند: منظور این است که آیات آن را با دقت بخوانند و حقایق آن را درک کنند و به احکام آن عمل نمایند، به وعده‌های آن امیدوار و از وعیدهای آن ترسان باشند، از داستان‌های آن عبرت گیرند، به اوامرش گردن نهند و نواهی آن را بپذیرند. به خدا سوگند منظور حفظ کردن آیات و خواندن حروف و تلاوت سوره‌ها و یادگرفتن اعشار و اخماس آن نیست.

در آیات بسیاری به تفکر و تدبر در قرآن تأکید شده است. در روایتی از پیامبر(ص) اینطور آمده است که «ويلٌ لمن لاكها و لم يتدبّرها؛ واي بر كسي كه آيات قرآن را بين دو فك و چانه‌اش بگرداند و درباره ي آن تفكّر و تدبّر نكند.»

انتخاب زمان مناسب

خداوند به پیامبر(ص) دستور می‌دهد که قرآن را در نیمه شب و با آرامش بخواند. ﴿قُمِ اللَّیْلَ إِلَّا قَلِیلًا۝۲نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ مِنْهُ قَلِیلًا۝۳أَوْ زِدْ عَلَیْهِ وَرَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِیلًا؛ شب را، جز کمی، بپاخیز! نیمی از شب را، یا کمی از آن کم کن. یا بر نصف آن بیفزا، و قرآن را با دقّت و تأمّل بخوان﴾(مزمل:۴) خواندن قرآن، در هر زمانی بسیار پسندیده است، اما قرائت آن با آرامش و در خلوت پسندیده‌تر است.

رعایت آداب ظاهری

قرآن به برخی از آداب ظاهری تلاوت، اشاره کرده است. آدابی مانند، داشتن وضو و طهارت پناه بردن به خداوند از شر شیطان، خواندن آرام و با طمئنینه گوش دادن و سکوت در هنگام قرائت قرآن از توصیه‌های قرآن هنگام قرائت است.

همچنین آدابی مانند خواندن قرآن با صوت خوب، تجوید و رعایت قواعد خواندن، در روایات از آداب قرائت قرآن ذکر شده است.