مجوس

سؤال

مجوس به چه کسانی گفته می‌شود؟

مجوس عنوانی است که در قرآن و در فرهنگ اسلامی به زردشتیان گفته می‌شود. در قرآن کریم نام مجوس تنها یک بار آمده است و در تورات هم نام مجوس آمده است. فقه اسلامی مجوسیان را از اهل کتاب می‌داند.

تعریف و مصداق مجوس

مجوس معرب مجوش و در زبان پهلوى مغ بوده است. كلمه «موبد» كه به پيشواى دين زرتشتى اطلاق مى‌شود، از اين ريشه است. اين واژه در روزگاران‌ پيش از اسلام نيز نامى شناخته شده بوده است. مجوسيان‌ بر دين زردشت بودند.

قدیمی‏ترین مدرکی که نامی از مجوس در آن برده شده، کتاب «ارمیای نبی» است که در آنجا از نفوذ و مقام مجوسیان در دستگاه «بخت‏النصر» یاد شده است. و در منابع مسیحی هم در انجیل «متّی» از چند نفر از مجوسان یاد شده است.

طبق روایات تاریخی، در صدر اسلام و زمان پیامبر(ص) و پس از او، از مجوسیان جزیه گرفته می شد که نشان از اهل کتاب بودن آنان است. فقه اسلامی مجوس را از اهل کتاب می داند و آنان را همان زردتشیان می دانند. برخی تطبیق مجوس با زردشیان را درست نمی دانند و اعتقاد دارند زردشتیان فرقه ای از مجوسیان است و مجوس دین کهن ایرانیان است و مجوسیان را زردشتی می‌‏نامند به اعتبار نامگذاری کل به اسم جزئی است.

مجوس در قرآن

در قرآن، مجوس در کنار یهودیان و نصارا و صابئین قرار گرفته است که نشان میدهد مجوس هم در کنار آنان از اهل کتاب هستند:

﴿إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَالَّذِینَ هَادُوا وَالصَّابِئِینَ وَالنَّصَارَی وَالْمَجُوسَ وَالَّذِینَ أَشْرَکُوا إِنَّ اللَّهَ یَفْصِلُ بَیْنَهُمْ یَوْمَ الْقِیَامَه إِنَّ اللَّهَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ شَهِیدٌ؛ خدا ميان آنان كه ايمان آورده‌اند و آنان كه كيش يهود يا صابئان يا نصارى يا مجوس برگزيده‌اند و آنان كه مشرك شده‌اند، در روز قيامت حكم مى‌كند. زيرا او بر هر كارى ناظر است.﴾(حج:۱۷)

مجوس در روایات

مذهب مجوس در اصل مذهب شرك نبوده و در رديف اديان توحيدى است و اخذ جزيه از آنها دليل بارز اين مطلب است در وسائل كتاب جهاد باب 49. در اينكه جزيه فقط از اهل كتاب گرفته مي‌شود و آنها يهود و نصارى و مجوس‌اند، 9. روايت در اين زمينه نقل شده از جمله از امام سجاد (ع) كه فرمود: «إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَالَ: سُنُّوا بِهِمْ سُنَّةَ أَهْلِ الْكِتَابِ يَعْنِي‌ الْمَجُوسَ‌».با مجوس بطريق اهل كتاب رفتار كنيد.

از حضرت امام صادق (ع) سؤال کردند: آیا مجوس پیامبری داشتند؟حضرت فرمود: بلی؛ آیا شما نامهٔ حضرت رسول اکرم (ص) به مردم مدینه را ندیده‌اید؟ حضرت در آن نامه نوشته است: مجوس پیامبری داشتند که کتاب آسمانی داشت؛ امّا او را کشتند و کتابش را سوزاندند.

شخصی به امام صادق (ع) عرض کرد: پیامبر مجوس چه کسی بود؟ حضرت فرمودند: «زردشت» بود؛ ادّعای پیامبری کرد. عدّه ای ایمان آوردند و گروهی نبوّت او را نپذیرفتند و کتابش را انکار کرده، او را از دیار خود بیرون کردند و حیوانات درنده او را دریدند.» عرض کرد: مجوسیان در زمان خود به حق نزدیک تر بودند، یا عرب؟ حضرت جواب دادند: عرب در زمان جاهلیّت به دین حنیف (اسلام) نزدیک تر بودند؛ چون مجوس به تمام پیامبران کفر ورزیدند و کتاب‌های آسمانی و برهان پیامبران را انکار کردند. «کیخسرو» ـ اوّلین پادشاه مجوس ـ سیصد پیامبر را کشت. مجوس، غسل جنابت نمی‌کردند؛ امّا اعراب، غسل جنابت می‌کردند. غسل یکی از شرایع دین حنیف است؛ مجوس ختنه نمی‌کردند؛ ختنه کردن یکی از سنّت‌های پیامبران است و اول کسی که ختنه کرد، حضرت ابراهیم (ع) بود. مجوس مرده‌های خود را غسل و کفن نمی‌کردند و به صحرا می‌انداختند و اول کسی که برای او لحد و قبر کنده شد، حضرت آدم ابوالبشر (ع) بود. مجوس با مادر، دختر و خواهر خود ازدواج می‌کنند؛ ولی عرب چنین نمی‌کردند.

مجوس بیت الله الحرام را قبول ندارند. مجوس موی صورت (ریش) خود را می‌تراشیدند و سبیل را بلند می‌کردند؛ امّا ما سبیل خود را می‌تراشیم و ریش را نگه می‌داریم و این کار مطابق با فطرت آدمی است.