دلیل تفکیک صفات سمیع و بصیر

سؤال

اگر به گفته بزرگان صفات «سمیع» و «بصیر»، همان علم خداوند است یا برگشت به علم خدا دارد، پس چرا این دو صفت از هم تفکیک شده‌اند؟

اسماء و صفات الهی به لحاظ مفهومی با یکدیگر مغایر هستند اما مصداقی یکسان دارند. این مطلب شامل همه صفات خداوند می‌شود. برخی اسماء خداوند به برخی دیگر برگشت داده می‌شوند. از این موارد سمیع و بصیر است که به علم خداوند برگشت داده می‌شود؛ زیرا خداوند دارای جسم و ماده نیست و به همین جهت گوش و چشم ندارد تا بتواند بوسیله آن‌ها ببیند یا بشنود. بنابراین در تفسیر سمیع و بصیر باید آن دو را به علم باز گرداند.

بنابر این سمیع یا بصیر مرتبه‌ای از مراتب علم هستند و به علم رجوع می‌کنند و معنای آن عبارت از علم به شنیدنی‌ها و دیدنی‌ها است.

علت جدا شدن صفت سمیع و بصیر نیز به این دلیل است که هر کدام یک جهت از علم الهی را نمایان می‌کنند؛ یکی علم به شنیدنی‌ها و دیگری علم به دیدنی‌ها بوده است.