دعای طلب دنیا در نهج البلاغه

سؤال

امام علی(ع) در نهج البلاغه دعاهایی را تعلیم می‌دهد که با معیارهای دعا که به ما یاد داده‌اند، تفاوت دارد مثلاً طول عمر، رزق روزی و سلامت عمر (نامه ۳۱) که با چیزهایی که در دعاهاست مثلاً تقرب یا چیزهایی که حتی عرفا درخواست می‌کنند مثل رضوان خدا منافات دارد. منظور حضرت چیست؟

شاید منظور سؤال این است که چرا در این نامه در بحث دعا تمام توجه به امور دنیایی است.

با توجه به عنایت خدا به دعای بندگان از آنجا که در همه جا به عنایت او محتاجیم باید در همه چیز زبان دعا داشته باشیم؛ بنابراین بهترین دعا جامع‌ترین و پاکترین آنهاست. همانگونه که خداوند در سوره فرقان می‌فرماید، دعا باعث عنایت خاص الهی می‌شود و اگر کسی در همه حال با دعا متوجه خدای منان بود رضوان و قرب الهی نصیب او خواهد شد. حال آیا طلب کردن دنیا با تعالیم دینی منافات دارد؟

همان‌طور که بیان شد دعا باید درباره همه چیز باشد، بنابراین برای دنیا هم باید دعا کرد. اما سؤال این است که اگر انسان فرصت دعا کردن را با انحصار درخواست‌های دنیوی از دست بدهد و در آخرت دست خالی بماند چطور؟ در پاسخ به این سؤال باید توجه کرد که معنی صحیح دعا برای مسایل دنیوی درخواست امور مادی برای حفظ امور معنوی است؛ مثلاً درخواست روزی حلال یک دعای دنیوی امّا معنوی است. این گونه دعاها در آیات قرآن و دعاهای امامان(ع) فراوان است. به عنوان مثال:

خدایا درخواست می‌کنم عمر مرا در بندگی خودت طولانی گردانی!

خدایا روزی فراوان، حلال و پاک نصیبم بفرما!

خدایا در دنیا به ما حسنه و در آخرت هم به ما حسنه بده!

بنابراین دعا به گونه‌های مختلف است:

الف) خواستن کمالات معنوی برای خود و دیگران.

ب) تقاضای برآورده شدن حاجات دنیوی برای خود و دیگران.

و در کلام معصومین از جمله امیرالمؤمنین علی(ع) هر دو نوع از این دعاها وجود دارد.

مطالعه بیشتر

۱ـ دعا، دستغیب شیرازی.

۲ـ گفتارهای معنوی، مرتضی مطهری.

۳ـ تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی، ج۱، بخش پایانی.