دلیل فرستادن ۱۲۴ هزار پیامبر

سؤال

دلیل اینکه خداوند ۱۲۴۰۰۰ پیامبر فرستاده نه زیاد و نه کم، چیست؟

هدف خلقت انسان‌ها رسیدن به کمال و سعادت است و انسان برای رسیدن به آن، نیاز به هدایت و پیام الهی دارد. بر خداوند لازم است که پیام خویش را از طریقی به گوش انسان‌ها برساند. پیامبر در واقع وسیله‌ای برای رساندن آن پیام است. بر اساس حکمت الهی، هر تعداد که نیاز بوده و اقتضا می‌کرده خداوند آن‌ها را فرستاده است؛ لذا این نیاز به۱۲۴۰۰۰ پیامبر برآورده شده است.

جدایی‌ناپذیری بشریت و نبوت

بنا به آنچه که از ضرورت بعثت انبیا اشاره شد، انسان در جهت تکامل و سعادت اجتماعی و معنوی ناگزیر از پیامبر است؛ و خداوند هیچ‌کسی را، چه در دنیا و چه در آخرت، گرفتار عذاب نمی‌کند، مگر اینکه حجت را به او تمام کرده باشد: ﴿لیهلک من هلک عن بیّنه﴾ خداوند هر کسی را هلاک کند، پس با ارائه دلیل و بیّنه هلاک می‌کند. یا اینکه: ﴿ما کان ربّک مهلک القری حتی یبعث فی امّها رسولاً …﴾ خداوند هیچ قریه ای را هلاک نکرده، مگر اینکه در مرکز آن پیامبری را مبعوث کرده است.

با این قاعده، خداوند هیچ امت و حتی هیچ قریه ای را بدون پیامبر و راهنما نگذاشته است: ﴿إن من امهٍ الّا خلأ فیها نذیر﴾ امتی نبوده است که خداوند در آن انذار کننده را نفرستاده باشد؛ ﴿و لو شئنا لبعثنا فی کل قریه نذیرا﴾؛ ﴿و اهلکنا من قریه الّا لها منذرون﴾ اگر خواسته باشم برای هر قریه انذارکننده مبعوث می‌کنم؛ و باز فرموده است. ما هیچ قریه ای را هلاک نکردیم مگر اینکه انذارکنندگانی را فرستاده‌ایم.

بنابراین، وقتی خداوند هیچ امت و حتی قریه ای را بدون پیامبر نگذارد، معلوم است که لازمه بشریت، رسالت و نبوت است. زمانی که سلسله رسالت و نبوت به حضرت خاتم رسید، آن حضرت فرمود: «فأنا موضع اللّبنه ختم بی الانبیاء» من جای خشتی در ساختمان انبیایم که خالی بود، با آمدن من، دیگر ساختمان انبیاء کامل شد و نبوت ختم شد و پایان یافت. از این جهت بود که تعداد انبیای الهی در ۱۲۴۰۰۰ پیامبر پایان یافت.

امّا اینکه چرا خداوند کمتر از ۱۲۴۰۰۰ پیامبر نفرستاده است. بنا به آنچه که درباره ضرورت انبیاء و فواید آن اشاره شد، پاسخ آن نیز روشن می‌شود. چون لازمه جامعه بشری هدایت و دعوت به سوی خداوند و کمال است. قبل از پیامبر خاتم در هر دوره‌ای از زندگی بشری نیاز به پیامبر بوده چنان‌که امیرمؤمنان می‌فرماید: «خداوند رسولانش را در میان مردم پی در پی فرستاد، تا فطرت‌های فراموش شده و گنجینه‌های عقول را برایشان آشکار سازند.» در هر دوره و زمانی، نیاز به پیامبر بوده، اگر کمتر از آن را می‌فرستاد، ممکن بوده قومی و طایفه‌ای از رسالت محروم بماند؛ لذا بود که این تعداد را لازم دیده و کمتر از آن جامعه‌ای ممکن بود محروم از رسالت شود که این کار خلاف حکمت الهی است؛ و همچنین، جامعه یا قومی اگر پیامبر فرستاده نشد، حجت خدا بر آن تمام نمی‌شد؛ لذا کمتر ازآن نقص در حکمت الهی می‌شد.

هدف از بعثت انبیا هدایت و سعادت انسان‌ها است. اگر کمتر از آن بود، نقص حکمت می‌شد. امّا بیشتر از آن نشده برای اینکه خداوند پیامبری را مبعوث کرد که رسالت او جهانی و جاودانه است، و نیاز جامعه بشری تأمین می‌گردد. از طرف دیگر، برای حفظ شریعت، امامت و ولایت قرار داده است.

مطالعه بیشتر

۱ـ وحی و نبوت، عبدالله جوادی آملی.

۲ـ خاتمیت از دیدگاه عقل و نقل، آیت الله جعفر سبحانی.

۳ـ آموزش کلام اسلامی، سعید مهر.