واژه ودود در قرآن

سؤال

واژه ودود در قرآن چند بار آمده است و معنای آن چیست

ودود دو بار در قرآن آمده است که به معنای دوست‌دار و از اسماء خداوند است. این کلمه صیغه مبالغه می‌باشد و از ریشه ود که به معنای حب است. ودود یک بار همراه کلمه غفور و یک بار همراه رحیم آمده است.

معنای ودود

اين واژه صيغه مبالغه و به معناى شخص بسيار پر محبت است و در قرآن مجيد، يكبار همراه «غفور»؛ (بسيار آمرزنده) و يكبار همراه «رحيم» آمده كه هر دو وصف، با معناى «ودود» تأكيد و تأييد مى‌شود. مرحوم كفعمى در «مصباح» مى‌گويد: «ودود» ـ هنگامى كه به عنوان وصفى از اوصاف الهى به كار رود ـ به معناى كسى است كه بندگان را دوست دارد، از آنها راضى مى‌شود و اعمال آنها را مى‌پذيرد يا به معناى كسى است كه دوستى بنده‌اش را در دل ديگران مى‌اندازد.

و كلمه" ودود" بر وزن فعول از اسماى خداى تعالى است و از ماده "ود" اشتقاق يافته و كلمه: "ود" با كلمه "حب" به يك معنا است الا اينكه از موارد استعمال اين دو كلمه بر می‌‏آيد كه "ود" نوع خاصى از حب است و آن حبى است كه آثار و پی‌آمدهايى آشكار دارد مثل، الفت و آمد و شد.

ودود در قرآن

واژه ودود در قرآن دو بار آمده است . هر دو بار درباره خداوند بکار برده شده است:﴿وَاسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُوا إِلَيْهِ ۚ إِنَّ رَبِّي رَحِيمٌ وَدُودٌ؛ و از پروردگار خود آمرزش بخواهيد، سپس به درگاه او توبه كنيد كه پروردگار من مهربان و دوستدار [بندگان‌] است.﴾(هود:۹۰)

«ذكر اين كلمه بعد از كلمه" رحيم" اشاره به اين است كه نه تنها خداوند به حكم رحيميتش به بندگان گنهكار توبه كار توجه دارد بلكه از اين گذشته آنها را بسيار دوست می‌دارد كه هر كدام از اين دو (رحم و محبت) خود انگيزه‌‏اى است براى پذيرش استغفار و توبه بندگان‏» علامه طباطبایی ذیل این آیه می‌گوید: «اگر خداى تعالى را ودود خوانده به همين جهت است كه او بندگان خود را دوست می‌دارد و آثار محبت خود را با افاضه نعمت‏‌هايش بر آنان ظاهر می‌‏سازد.»

در جای دیگر قرآن آمده است:﴿وَهُوَ الْغَفُورُ الْوَدُودُ؛ او آمرزنده و دوست‌دارنده است.﴾(بروج:۱۴) برخی ودود در اینجا را به معنای کثیرالموده دانسته اند.

اکثر مترجمان قرآن، ودود را به معنای دوست‌دار گرفته‌اند.

ریشه این کلمه هم در قرآن امده است: ﴿إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَيَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَٰنُ وُدًّا؛ كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‌اند، به زودى [خداى‌] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مى‌دهد.﴾(مریم:۹۶) و واژه مودت که مشتق این کلمه است.