درک خداوند با حواس ظاهری

سؤال

یک دلیل ساده در مورد اینکه چرا نمی‌شود خدا را با چشم و حواس ظاهری دید بیان کنید؟

ما نمی‌توانیم به وسیله حواس ظاهری خداوند را ببینیم یا لمس کنیم. خدا در قرآن می‌فرماید: «لا تدرکه الابصار و هو یدرک الابصار» چشم‌ها او را در نمی‌یابند و او است که دیدگان را در می‌یابد؛ چون چیزهایی را می‌توان دید که جسم دارند و حال آن‌که خدا جسم ندارد و چیزی که دارای جسم نیست دیده نمی‌شود؛ علاوه بر آن، حواس ظاهری ما فقط می‌تواند چیزهای مادی را درک کند؛ بنابراین برای دیدن خداوند باید از ابزار غیر مادی مثل عقل و دل استفاده کنیم. مثلاً در نشانه‌های خداوند یعنی آسمان‌ها و زمین و گردش شب و روز فکر کنیم. عقل ما با مشاهده جهانی که همه چیز در آن زیبا و به جا خلق شده است، به ما می‌گوید که پروردگار دانا و توانایی وجود دارد. ما به وسیله دل خود هم می‌توانیم خداوند را درک کنیم، مثلاً وقتی انسان امیدش از همه جا قطع می‌شود در درون خود قدرت بی‌نهایتی را می‌یابد که او را متوجه خود می‌کند. حضرت علی(ع) به این مطلب در سخنان خود اشاره دارند که «خداوند را با چشم سر نمی‌شود دید، بلکه باید با ایمان خود آن‌را یافت». پس خداوند را می‌شود از روی نشانه‌ها شناخت و توصیف کرد.

بنابر این خداوند دیدنی نیست چون جسم ندارد، جسم باعث محدودیت است و امام سجاد(ع) می‌فرماید: «اِنَّ اللهَ لا یُوصَفُ بِمحدودیه، عَظُمَ رَبُّنا عَنِ الصفه فکیفَ یوصَفُ بمحدودیه مَنْ لایحد…» (خدا به هیچ محدودیتی توصیف نمی‌شود چگونه به محدودیت توصیف شود. آنکه حدّی ندارد).

برای مطالعهٔ بیشتر

۱. درس‌هایی از قرآن، محسن قرائتی، ج۱. ۲. جهان بینی اسلامی، شهید مطهری (ره).