امکان درک ذات پروردگار

سؤال

چرا ذات پروردگار را نمی‌توان درک کرد؟

درک ذات خداوند به دلیل علم و عقل محدود بشر و نامحدود بودن ذات الهی ناممکن است. از جهت دیگر ذات خداوند، مثل و مانندی ندارد و برای ما قابل تصور و تطبیق نیست. امام صادق(ع) در حدیثی از تفکر در ذات الهی نهی نموده‌اند.

نامحدود بودن ذات خداوند

نامحدود بودن ذات الهی و محدود بودن عقل و علم و دانش انسان‌ها علت اصلی عدم درک ذات خدواند است. وجود خداوند از هر نظر بی‌نهایت است، ذات او و صفات او مانند علم و قدرت بی پایان و نامحدود است؛ از سویی دیگر آنچه در اختیار‌ انسان‌ها است، همه محدود است. تنها فکر و اشاره اجمالی به ذات و صفات خدا برای انسان‌ها ممکن است.

نبود مِثل و شریک برای خداوند

خداوند از هر جهت مِثل و مانندی ندارد، و منحصر به فرد است، چرا که اگر مثل و مانندی می‌داشت هر دو محدود بودند. پی بردن به وجودی که هیچ گونه مثل و مانندی برای او وجود ندارد و هر چه غیر اوست از ممکنات است بدون شک امکان ندارد چرا که صفات ممکنات با صفات واجب الوجود کاملاً متفاوت است.

معرفت اجمالی از ذات الهی

معرفت اجمالی از ذات و صفات خداوند ممکن است. مثلا انسان از اصل وجود، علم، قدرت، اراده الهی و حیات خداوند آگاه است، اما هرگز به عمق و باطن آن دست پیدا نمی‌کند. امام صادق(ع) فرمودند: ««اذا انتهی الکلام الی الله فامسکوا؛ هنگامی که سخن به ذات خدا می‌رسد سکوت کنید» یعنی درباره ذات او سخن نگونید که عقل‌ها در آن حیران است و به جایی نمی‌رسد، و اندیشه در ذات نامحدود برای عقول محدود غیرممکن است.