دلایل حقانيت قرآن

سؤال

دلایل حقانیت قرآن چیست؟

حقانیت و اعجاز قرآن از مواردی مانند تحدی قرآن، که هیچ بشری توانایی آوردن مثل آن را ندارد، به دست می‌آید. از موارد دیگری مانند هماهنگی آیات، عدم تغییر و تبدل در مفاهیم آیات، اخبار غیبی، معجزات علمی و عدم تحریف نیز برای حقانیت قرآن استفاده شده است.

تحدی قرآن

مقالهٔ اصلی: تحدی قرآن

یکی از دلایل حقانیت و اعجاز قرآن، مسئله تحدی و مبارز طلبیدن قرآن است. در بعضی آیات مسئله تحدّی این‌گونه بیان شده: ﴿قُلْ لَئِنِ اجْتَمَعَتِ الإنْسُ وَالْجِنُّ عَلَی أَنْ یَأْتُوا بِمِثْلِ هَذَا الْقُرْآنِ لا یَأْتُونَ بِمِثْلِهِ وَلَوْ کَانَ بَعْضُهُمْ لِبَعْضٍ ظَهِیرًا؛ بگو: (اگر انسان‌ها و پریان [جن و انس‏] اتفاق کنند که همانند این قرآن را بیاورند، همانند آن را نخواهند آورد؛ هر چند یکدیگر را [در این کار] کمک کنند.﴾(اسرا:۸۸)

در بعضی از آیات مسئله تحدی را آسان‌تر می‌گیرد و می‌فرماید: ﴿اگر راست می‌گویید، شما هم ده سوره ساختگی همانند این قرآن بیاورید﴾(هود:۱۳) در جایی دیگر کمتر از آن را بیان می‌کند، و تخفیف می‌دهد، و می‌فرماید: ﴿و اگر درباره آنچه بر بنده خود نازل کرده‌ایم شک و تردید دارید، یک سوره همانند آن بیاورید﴾(بقره:۲۳)

با این که یگانه مهارت عرب آن دوره، زبان و بیان آنان بوده، به خوبی تشخیص دادند که این سخن نمی‌تواند ساخته بشر باشد، که این‌گونه آنان را از هم‌آوردی ناتوان سازد.

هماهنگی آیات

قرآن درباره هماهنگی و عدم اختلاف در آیات قرآن می‌فرماید: ﴿أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ وَلَوْ کَانَ مِنْ عِنْدِ غَیْرِ اللَّهِ لَوَجَدُوا فِیهِ اخْتِلَافًا کَثِیرًا؛ آیا در قرآن تدبر نمی‌کنید و اگر از جانب غیر خدا بود، در آن اختلاف بسیار می‌یافتید﴾(نساء:۸۲).

قرآن در مکان و زمان‌های گوناگون و در طی سال‌ها نازل شده است، با این حال هیچ اختلافی در آن وجود ندارد. در حالی که دگرگونی اطلاعات علمی یک انسان در سنین مختلف و تغییر روحیه و تکامل فکری، بدون استثناء در همه انسان‌ها مشهود است و در آثار فکری نوابغ بزرگ نیز این اختلافات و تناقض محسوس است.

اخبار غیبی قرآن

مقالهٔ اصلی: اخبار غیبی قرآن

در بسیاری از آیات، خداوند اخباری از غیب و آینده داده است، که نشان دهنده حقانیت قرآن و ارسال آن توسط خداوند می‌باشد. در مورد سپاه روم می‌فرماید: ﴿الم۝۱غُلِبَتِ الرُّومُ۝۲فِی أَدْنَی الأرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ۝۳؛ رومیان مغلوب شدند! [و این شکست‏] در سرزمین نزدیکی رخ داد؛ امّا آنان پس از [این‏] مغلوبیّت بزودی غلبه خواهند کرد.﴾(روم:۱–۳). خبر بازگشت پیامبر(ص) به مکه و فتح آن «آن کس که قرآن را بر تو فرض کرد، تو را به جایگاهت [= زادگاهت‏] بازمی‌گرداند» و خبر از توطئه دشمنان بر علیه پیامبر(ص) و حفظ جان پیامبر(ص) در جریان لیلة المبیت از جمله اخبار غیبی قرآن می‌باشد.

معجزات علمی قرآن

مقالهٔ اصلی: معجزات علمی قرآن

قرآن کریم، از علوم و دانش‌هایی صحبت کرده است که در زمان نزول قرآن نبوده است. مدت‌ها نظریه هیئت بطلیموس بر افکار بشر حاکم بود که زمین را ساکن و مرکز فرض می‌کردند، تا این که دیدگاه‌های جدید علمی و منطبق بر واقع در مورد گردش ستارگان ابراز شده، امروز علم هیئت هیچ ستاره‌ای را ثابت نمی‌داند و به این حقیقت پی‌برده‌اند که تمام ستارگان مانند خورشید و… در گردش هستند و حرکت فلکی و دوری دارند؛ قرآن از این حقایق سال‌ها پیش از دانش بشری خبر داده است، قرآن در مورد حرکت دوری آفتاب و ماه و زمین چنین اظهارنظر می‌کند: ﴿لا الشَّمْسُ یَنْبَغِی لَهَا أَنْ تُدْرِکَ الْقَمَرَ وَلا اللَّیْلُ سَابِقُ النَّهَارِ وَ کُلٌّ فِی فَلَکٍ یَسْبَحُونَ؛ نه خورشید به ماه می‌رسد، و نه شب بر روز سبقت می‌گیرد، همه در مدار خاص شناورند.﴾(یس:۴۰)

عدم تحریف قرآن

مقالهٔ اصلی: عدم تحریف قرآن

خداوند می‌فرماید: ﴿إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ؛ به درستی که ما قرآن را فرستادیم و حافظ آن خواهیم بود﴾(حجر:۹)

خداوندمتعال، قرآن را با اوصافی مثل عزیز، محکم، نور، نذیر، ذکر، هادی و… توصیف می‌کند که نشان از جایگاه قرآن و عدم تحریف در محتوای آن است.

مطالعه بیشتر

• محمد حسین طباطبائی، المیزان، مترجم سید محمد باقر موسوی همدانی، نشر دفتر انتشارات اسلامی، ج۱۲، ص۱۵۲.
• محمد هادی معرفت، علوم قرآنی، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی المتهیه، چاپ اول، سال ۱۳۷۸، ص۳۴۲.
• ناصر مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، دارالکتب الاسلامیه، چاپ ۱۳، ۱۳۷۳ه‍. ش، ج۱۲، ص۲۷۳.