مقام محمود: تفاوت میان نسخه‌ها

نسخهٔ کنونی تا ‏۵ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۳۰

سؤال

منظور از مقام محمود در این فراز از زیارت عاشورا چیست؟ «و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّه».

درگاه‌ها

مقام محمود، مقامی است که قرآن به پیامبر اسلام وعده داده و از شرائط رسیدن به آن را تهجد و شب زنده‌داری دانسته است. این مقام دارای مراتب و درجات مختلفی است که یکی از جلوه‌های آن شفاعت کبری است. تعبیر مقام محمود در زیارت عاشورا و جامعه کبیره نیز آمده است. از روایات استفاده می‌شود که امامان معصوم(ع) و مؤمنان نیز در حد و مراتب خود به این مقام می‌رسند.

«مقام محمود»؛ مقامی برای پیامبر اسلام(ص)

واژه «محمود» به معنای «ستایش شده» است.^[۱] مقام محمود در قرآن از جمله مقاماتی که برای پیامبر(ص) وعده داده شده است:

﴿وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَیٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا؛ و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب،] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد﴾(اسراء:۷۹). خداوند در قرآن، محمود بودن و ستایش شدن مقام پیامبر را مطلق آورده و از این برداشت شده که همگان آن را می‌پسندند و ستایش می‌کنند.

روایات وارد شده در تفسیر این آیه از طریق شیعه و اهل‌سنت این مقام را شفاعت کبرای رسول خدا(ص) دانسته‌اند که روز قیامت پیامبر در آن مقام قرار می‌گیرد.^[۲] شفاعت کبری، یکی از مصادیق و جلوه‌ای از مظاهر مقام محمود است.^[۳] میزان شفاعت نزد خداوند براساس تقرب به ذات الهی تعریف می‌شود و هر بنده‌ای که در طریق بندگی قله‌های بالاتری را درنوردیده باشد، از مقام شفاعت بالاتری برخوردار خواهد بود.

رسول خدا(ص) فرمود: «زمانی که مردم در روز قیامت محشور می‌شوند، منادی ندا می‌دهد: ای رسول خدا! همانا خداوند بزرگ ترا متصدى پاداش دادن دوستانت‏ و دوستان خاندانت و دشمنان دشمنان آنها در راه تو قرار داده است، پس هر پاداشی که می‌خواهی به آن‌ها عطا کن. و من می‌گویم ای پروردگار! بهشت را به آن‌ها بده. … این همان مقام محمودی است که مرا به آن نوید داده است».^[۴]

مقام محمود در زیارت عاشورا و زیارت جامعه

عبارت مقام محمود در زیارت عاشورا و زیارت جامعه کبیره نیز ذکر شده است:

در زیارت عاشورا آمده است: «و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ؛ و از خدا درخواست می‌کنم که مرا به مقام محمودی که برای شما نزد خداست، برساند».^[۵]
در زیارت جامعه کبیره درباره همه معصومان(ع) آمده است: «وَلَكُمُ الْمَوَدَّةُ الْواجِبَةُ، وَالدَّرَجاتُ الرَّفِيعَةُ، وَالْمَقامُ الْمَحْمُودُ، وَالْمَكانُ الْمَعْلُومُ عِنْدَاللّٰهِ عَزَّوَجَلّ؛ و برای شماست مودّت واجب و درجات بلند و مقام محمود و جایگاه معلوم نزد خداوند.».^[۶]

اشاره به مقام محمود در دعاها و انتساب آن به اهل‌بیت پیامبر نیز همان اشاره به مقام محمود پیامبر است. مقام محمود دارای مراتب مختلف و درجات گوناگون است.^[۷] رسول‌الله اشرف مخلوقات است و به استناد برخی روایات، امامان معصوم(ع) و حضرت زهرا(س) در این مقام همراه پیامبر اسلام هستند.

در باب امکان همراهی مؤمنان و شیعیان با پیامبر و ائمه(ع) در سرای آخرت نیز روایاتی وجود دارد. از رسول خدا روایت شده است: «... کسی که به شما (امام حسن و امام حسین) و ائمه از ذریه شما، تمسک کند در قیامت همراه ما بوده و کنار ما در بهشت و در مرتبه ما خواهد بود.»^[۸]

مطالعه بیشتر

شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، میرزا ابوالفضل تهرانی، ص۳۲۸–۳۳۴.
مقاله شب زنده داری راه رسیدن به مقام محمود، علی جواهردهی، روزنامه کیهان، شماره ۱۹۷۱۹ به تاریخ ۲۶/۵/۱۳۸۹.

منابع

↑ راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.
↑ طباطبایی، محمد حسین، ‏المیزان فی تفسیر القرآن، ‏ قم‏، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ‏۱۴۱۷ ق، ج‏۱۳، ص۱۷۶؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج‏۱۲، ص۲۲۵؛ طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.
↑ طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۲.
↑ طوسی، محمد، الأمالی، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.
↑ ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، 1356 ص ۱۷۷.
↑ ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج‏۲، ص۶۱۶.
↑ طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.
↑ خزاز رازی، علی، کفایه الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.

[1] راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.

[2] طباطبایی، محمد حسین، ‏المیزان فی تفسیر القرآن، ‏ قم‏، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ‏۱۴۱۷ ق، ج‏۱۳، ص۱۷۶؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج‏۱۲، ص۲۲۵؛ طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.

[3] طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۲.

[4] طوسی، محمد، الأمالی، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.

[5] ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، 1356 ص ۱۷۷.

[6] ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج‏۲، ص۶۱۶.

[7] طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.

[8] خزاز رازی، علی، کفایه الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

@@ خط ۴: / خط ۴: @@
 {{پایان سوال}}
 {{پاسخ}}
-'''مقام محمود'''، مقامی است که [[قرآن]] به [[پیامبر اسلام]] وعده داده و از شرائط رسیدن به آن‌را تهجد و شب زنده‌داری دانسته است. این مقام دارای مراتب و درجات مختلفی است که یکی از جلوه‌های آن [[شفاعت کبری]] است. تعبیر مقام محمود در [[زیارت عاشورا]] نیز آمده و اشاره به مقام پیامبر(ص) است. از روایات استفاده می‌شود که [[امامان معصوم(ع)]] و مؤمنان نیز در حد و مراتب خود به این مقام می‌رسند.
+{{درگاه|واژه‌ها}}
-==«مقام محمود» در قرآن==
+'''مقام محمود'''، مقامی است که [[قرآن]] به [[پیامبر اسلام]] وعده داده و از شرائط رسیدن به آن را تهجد و شب زنده‌داری دانسته است. این مقام دارای مراتب و درجات مختلفی است که یکی از جلوه‌های آن [[شفاعت کبری]] است. تعبیر مقام محمود در [[زیارت عاشورا]] و [[جامعه کبیره]] نیز آمده است. از روایات استفاده می‌شود که [[امامان معصوم(ع)]] و مؤمنان نیز در حد و مراتب خود به این مقام می‌رسند.
-واژه «محمود» به معنای «ستایش شده» است.<ref>راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.</ref>  مقام محمود در قرآن از جمله مقاماتی که برای پیامبر(ص) وعده داده شده است:
-{{قرآن|وَمِنَ اللَّيْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَكَ عَسَىٰ أَنْ يَبْعَثَكَ رَبُّكَ مَقَامًا مَحْمُودًا|ترجمه=و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب،] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}.
+== «مقام محمود»؛ مقامی برای پیامبر اسلام(ص) ==
+واژه «محمود» به معنای «ستایش شده» است.<ref>راغب اصفهانی، حسین، مفردات الفاظ القرآن، بیروت، دارالعلم، اول، ۱۴۱۲ق، ص۲۵۶.</ref> مقام محمود در قرآن از جمله مقاماتی که برای پیامبر(ص) وعده داده شده است:
-خداوند در قرآن، محمود بودن و ستایش شدن مقام پیامبر را مطلق آورده و از این برداشت شده که همگان آن‌را می‌پسندند و ستایش می‌کنند. این مقام را شفاعت کبرای [[رسول خدا(ص)]] دانسته‌اند که [[روز قیامت]] پیامبر در آن مقام قرار می‌گیرد. روایات وارد شده در تفسیر این آیه از طریق [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] همه بر این معنا دلالت دارند.<ref>طباطبایی، محمد حسین، ‏المیزان فی تفسیر القرآن، ‏ قم‏، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ‏۱۴۱۷ ق، ج‏۱۳، ص۱۷۶؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج‏۱۲، ص۲۲۵؛ طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.</ref>
+{{قرآن|وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ عَسَیٰ أَنْ یَبْعَثَکَ رَبُّکَ مَقَامًا مَحْمُودًا|ترجمه=و پاسی از شب را برای عبادت و بندگی بیدار باش که این افزون [بر واجب،] ویژه توست، امید است پروردگارت تو را [به سبب این عبادت ویژه] به جایگاهی ستوده برانگیزد|سوره=اسراء|آیه=۷۹}}. خداوند در قرآن، محمود بودن و ستایش شدن مقام پیامبر را مطلق آورده و از این برداشت شده که همگان آن را می‌پسندند و ستایش می‌کنند.
-رسول خدا(ص) فرمود: «زمانی که مردم در روز قیامت محشور می‌شوند، منادی ندا می‌دهد: ای رسول خدا، همانا خداوند بزرگ تو را متصدی پاداش دادن دوستانت و ... دشمنان دشمنان هستی، پس هر پاداشی که می‌خواهی به آن‌ها عطا کن. و من می‌گویم ای پروردگار! بهشت را به آن‌ها بده. ... این همان مقام محمودی است که مرا به آن نوید داده است».<ref>طوسی، محمد، الأمالی، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.</ref>
+روایات وارد شده در تفسیر این آیه از طریق [[شیعه]] و [[اهل‌سنت]] این مقام را شفاعت کبرای [[رسول خدا(ص)]] دانسته‌اند که [[روز قیامت]] پیامبر در آن مقام قرار می‌گیرد.<ref>طباطبایی، محمد حسین، ‏المیزان فی تفسیر القرآن، ‏ قم‏، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ‏۱۴۱۷ ق، ج‏۱۳، ص۱۷۶؛ مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴، ج‏۱۲، ص۲۲۵؛ طبرسی، فضل، مجمع البیان، تهران، ناصر خسرو، چاپ سوم، ۱۳۷۲ش، ج۶، ص۶۷۱. جهت اطلاع بیشتر از روایات پیرامون این موضوع به تفسیر نورالثقلین، جلد۳، صفحه ۲۰۴ به بعد مراجعه نمایید.</ref> شفاعت کبری، یکی از مصادیق و جلوه‌ای از مظاهر مقام محمود است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۲.</ref> میزان شفاعت نزد خداوند براساس تقرب به ذات الهی تعریف می‌شود و هر بنده‌ای که در طریق بندگی قله‌های بالاتری را درنوردیده باشد، از مقام شفاعت بالاتری برخوردار خواهد بود.
-==مقام محمود در زیارت عاشورا و زیارت جامعه==
+رسول خدا(ص) فرمود: «زمانی که مردم در روز قیامت محشور می‌شوند، منادی ندا می‌دهد: ای رسول خدا! همانا خداوند بزرگ ترا متصدى پاداش دادن دوستانت‏ و دوستان خاندانت و دشمنان دشمنان آنها در راه تو قرار داده است، پس هر پاداشی که می‌خواهی به آن‌ها عطا کن. و من می‌گویم ای پروردگار! بهشت را به آن‌ها بده. … این همان مقام محمودی است که مرا به آن نوید داده است».<ref>طوسی، محمد، الأمالی، قم، دارالثقافه، چاپ اول، ۱۴۱۴ق، ص۲۹۸.</ref>
-عبارت مقام محمود همچنین در [[زیارت عاشورا]] و [[زیارت جامعه کبیره]] نیز ذکر شده است:
-* در زیارت عاشورا آمده: {{عربی|و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ|ترجمه=و از خدا درخواست می‌کنم که مرا به مقام محمودی که برای شما نزد خداست، برساند}}.<ref>كامل الزيارات، النص، ص ۱۷۷.</ref>
-* در زیارت جامعه کبیره درباره همه معصومان(ع) آمده است: {{عربی|وَلَكُمُ الْمَوَدَّةُ الْواجِبَةُ، وَالدَّرَجاتُ الرَّفِيعَةُ، وَالْمَقامُ الْمَحْمُودُ، وَالْمَكانُ الْمَعْلُومُ عِنْدَاللّٰهِ عَزَّوَجَلّ|ترجمه=و برای شماست مودّت واجب و درجات بلند و مقام محمود و جایگاه معلوم نزد خداوند.}}.<ref>شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج‏۲، ص۶۱۶.</ref>
-اشاره به مقام محمود در زیارت عاشورا و زیارت جامعه و انتساب آن به اهل‌بیت پیامبر نیز همان اشاره به مقام محمود پیامبر است. مقام محمود دارای مراتب مختلف و درجات گوناگون است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.</ref> رسول‌الله مظهر تام و تمام اسماء و صفات الهی و اشرف مخلوقات عالم است و در اوج قله آن قرار دارد و به استناد برخی از روایات، امامان معصوم(ع) و حضرت زهرا(س) در این مقام همراه و همدوش پیامبر اسلام هستند.
-شفاعت کبری، یکی از مصادیق و جلوه‌ای از مظاهر مقام محمود است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیارت العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۲.</ref> شفاعت و میزان بهره‌مندی شافعان از آن نزد خدای متعال بر اساس تقرب به ذات الهی تعریف می‌شود و هر بنده‌ای که در طی طریق بندگی قله‌های بالاتری را درنوردیده باشد، از مقام شفاعت بالاتری برخوردار خواهد بود. براین‌اساس، مقام شفاعت کبری تجلی و بروز بیرونی این مقام در صحنه قیامت است.
+== مقام محمود در زیارت عاشورا و زیارت جامعه ==
+عبارت مقام محمود در [[زیارت عاشورا]] و [[زیارت جامعه کبیره]] نیز ذکر شده است:
+* در زیارت عاشورا آمده است: {{عربی|و أَسْأَلُهُ أَنْ یُبَلِّغَنِی الْمَقَامَ الْمَحْمُودَ لَکُمْ عِنْدَ اللَّهِ|ترجمه=و از خدا درخواست می‌کنم که مرا به مقام محمودی که برای شما نزد خداست، برساند}}.<ref>ابن قولویه، جعفر بن محمد، کامل الزیارات، نجف، دار المرتضویه، چاپ اول، 1356 ص ۱۷۷.</ref>
+* در زیارت جامعه کبیره درباره همه معصومان(ع) آمده است: {{عربی|وَلَكُمُ الْمَوَدَّةُ الْواجِبَةُ، وَالدَّرَجاتُ الرَّفِيعَةُ، وَالْمَقامُ الْمَحْمُودُ، وَالْمَكانُ الْمَعْلُومُ عِنْدَاللّٰهِ عَزَّوَجَلّ|ترجمه=و برای شماست مودّت واجب و درجات بلند و مقام محمود و جایگاه معلوم نزد خداوند.}}.<ref>ابن بابویه، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، ۱۴۱۳ق، ج‏۲، ص۶۱۶.</ref>
+اشاره به مقام محمود در دعاها و انتساب آن به اهل‌بیت پیامبر نیز همان اشاره به مقام محمود پیامبر است. مقام محمود دارای مراتب مختلف و درجات گوناگون است.<ref>طهرانی، ابوالفضل، شفاء الصدور فی شرح زیاره العاشور، قم، اسوه، چاپ دوم، ۱۳۸۷ش، ص۳۳۳.</ref> رسول‌الله اشرف مخلوقات است و به استناد برخی روایات، امامان معصوم(ع) و حضرت زهرا(س) در این مقام همراه پیامبر اسلام هستند.
-در باب امکان همراهی مؤمنان و شیعیان با پیامبر و ائمه(ع) در سرای آخرت نیز روایاتی وجود دارد. از رسول خدا روایت شده است: «... کسی که به شما (حسنین) و ائمه از ذریه شما تمسک کند در قیامت همراه ما بوده و کنار ما در بهشت و در مرتبه ما خواهد بود.»<ref>خزاز رازی، علی، کفایه الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.</ref>
+در باب امکان همراهی مؤمنان و شیعیان با پیامبر و ائمه(ع) در سرای آخرت نیز روایاتی وجود دارد. از رسول خدا روایت شده است: «... کسی که به شما (امام حسن و امام حسین) و ائمه از ذریه شما، تمسک کند در قیامت همراه ما بوده و کنار ما در بهشت و در مرتبه ما خواهد بود.»<ref>خزاز رازی، علی، کفایه الأثر فی النصّ علی الأئمه الإثنی عشر، قم، بیدار، ۱۴۰۱ ق، ص۹۶.</ref>
 == مطالعه بیشتر ==
@@ خط ۴۷: / خط ۴۷: @@
   | تغییر مسیر =
   | ارجاعات =
-  | بازبینی =
+  | بازبینی =شد
   | تکمیل =
-  | اولویت =
+  | اولویت =ج
-  | کیفیت =
+  | کیفیت =ب
 }}
 {{پایان متن}}