تفاوت بین کافر و مشرک از منظر قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها
(مدخل نیاز به گسترش داشت که بازنویسی و ویکی سازی شد.، اصلاح ارقام، ابرابزار) |
جزبدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{شروع متن}} | {{شروع متن}} | ||
{{سوال}} | {{سوال}} | ||
نسخهٔ ۳۱ اکتبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۳۷
فرق کافر و مشرک از نظر قرآن کریم چیست؟
کافر به کسی گفته می‌شود که اصول دین اسلام را قبول ندارد؛ چه معتقد به یکی از دین‌های الهی (مجوس، یهود، مسیح) باشد یا یکتاپرست نباشد. مشرک برای این جهان خالقی را همچون خدا می‌پذیرد اما شرکایی برای خدا از جهت عبادت، تدبیر و … قرار می‌دهد.
فرق کافر با مشرک این است که مشرک اصول دین هیچ‌کدام از ادیان الهی را قبول ندارد؛ اما کافر گاهی پیرو یکی از ادیان آسمانی است و اسلام را قبول ندارد. گاهی نیز ممکن است خداپرست نباشد (هر مشرکی کافر نیز هست؛ اما کافر ممکن است مشرک باشد و ممکن هم هست که خداپرستِ غیر مسلمان باشد).
کافر و مشرک گاهی به یک معناست یعنی فردی چون برای خدا شریک قائل است، کافر هم هست زیرا توحید را که از اصول دین می‌باشد، انکار کرده است.
مفهوم‌شناسی کفر
کفر در لغت
کفر به معنای پوشانیدن است.[۱] به شب «کافر» اطلاق می‌شود، چون شب اشیاء خارجی را در تاریکی خود می‌پوشاند.[۲] کسی را که شکر گزار نیست، کافر گویند چون نعمت الهی را می‌پوشاند.[۳]
کفر در اصطلاح
کفر نقیض ایمان است. به ناسپاس نیز کافر گفته می‌شود، چون نعمت الهی را نادیده می‌گیرد.[۴] عنوان «کافر» بر هر کس که منکر خدا، نبوت یا چیزی از ضروریات دین را طوری انکار کند که به انکار رسالت برگردد، صدق می‌کند.[۵]کافر کسی است که اسلام را نپذیرفته باشد. یا مسلمان است اما چیزی از ضروریات دین را طوری انکار می‌کند که به انکار رسالت پیغمبر یا تکذیب او برمی‌گردد.[۶]
برخی بر این باورند که فرقی بین کافر از روی آگاهانه و غافل وجود ندارد.[۷]
کفر در قرآن
کفر با مشتقاتش در ۷۷ سوره، ۵۲۴ مرتبه در قرآن آمده است. کفر در قرآن چند معنا دارد ازجمله:
- ایمان نیاوردن به خدا، پیامبران و قیامت: قرآن کسانی را که فرستاده‌های خدا را تکذیب می‌کردند، با پیامبران مخالفت می‌کردند و آنها را می‌کشتند، کافر گفته است.[۸]
- اسلام نیاوردن: کسانی که به رسول خدا حضرت محمد(ص) ایمان نیاورده‌اند، کافر گفته می‌شود.[۹]
- کفر بعد از ایمان: قرآن کسانی را که بعد از ایمان آوردن، برگردند را کافر خطاب کرده است.[۱۰]
- سپاسگزاری کردن از نعمت‌های الهی.[۱۱]
- مشرکان: قرآن دستور جنگ با اهل مکه را به رسول خدا(ص) داده است و آنها را کافر خطاب می‌کند و اهل مکه در آن زمان مشرک بودند.[۱۲]
- منافقان: قرآن منافقان را کافر دانسته است.[۱۳]
- بخل‌ورزی: قرآن برای توبیخ بخل‌ورزان، هشدار می‌دهد که عذاب سختی برای کافران مهیا شده است.[۱۴]
- رباخواری: قرآن برای توبیخ رباخواران، هشدار می‌دهد که برای کافران عذاب دردناکی آماده کرده‌ایم.[۱۵]
مفهوم‌شناسی شرک
شرک در لغت
«شِرْک» در لغت به معنای شریک بودن است. به شریک تجاری، شریک در مال هم شِرک گفته می‌شود. شِرک به خدا هم به همین معناست که کسی برای خدا شریکی قرار می‌دهد.[۱۶][۱۷] شرک یعنی چیزی بین دو نفر باشد و هر دو مالک آن باشند.[۱۸] برای خدا در تدبیر جهان شریکی قائل شدن را شِرک گویند، چون برای خدا معادل قرار می‌دهد.[۱۹] شریک کسی است که در کاری یا در چیزی با دیگری سهیم است.[۲۰] حضرت موسی از خدا خواست که برادرش ارون با او در امر رسالت و تبلیغ فرعون شریک باشد: ﴿اشْدُدْ بِهِ أَزْرِی۳۱وَ أَشْرِکْهُ فِی أَمْرِی۳۲؛ با او پشتم را محکم کن؛و او را در کارم شریک ساز.﴾(طه:۳۲–۳۱)
شرک در اصطلاح
مشرک کسی است که برای خدا شریک قرار بدهد.[۲۱] مشرکان نوعاً بخداوند و خالق عالم عقیده داشتند ولی بتها را اداره کننده عالم می‌دانستند و به آنها عبادت می‌کردند: ﴿وَ لَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ لَیَقُولُنَّ اللَّهُ؛ اگر از آنها بپرسی کدام کس آسمانها و زمین را آفریده و آفتاب و ماه را رام کرده؟ حتماً حتما می‌گویند: خدا.﴾(عنکبوت:۶۱) آیه ۲۵ سوره لقمان، ۳۸ سوره زمر، ۹ و ۸۷ سوره زخرف نیز این مطلب را به صراحت بیان کرده‌اند.[۲۲] مشرکان معتقد به خدا هستند و می‌دانند که خداوند همه چیز را خلق کرده است، اما شرکایی برای خدا درست کردند، تا اینکه شفیع آنها قرار بگیرند.[۲۳]
شرک در قرآن
کلمه شرک با مشتقاتش در ۴۴ سوره، بیش از ۱۶۰ مرتبه آمده است. شرک در قرآن به معنای لغوی خود، چند کاربرد ارد؛ از جمله:
اقسام شرک
- شرک در خلقت: مانند: عقیده ایرانیان قدیم که خیرات را از یزدان و شرور را از اهریمن می‌دانسته‌اند. ﴿وَ جَعَلُو اللهِ شرکاءَ الجنّ؛ و برای خدا شریکانی از جن قرار دادند﴾(انعام:۱۰۰)
- شرک در تدبیر عام: گروهی هستند که معتقدند برای هر یک از انواع عام به یک تدبیر کننده وجود دارد. مانند: اعتقاد به خدای دریا، خدای صحرا و … در سوره شعراء آیه ۲۷، آمده است: چون موسی خدا را رب العالمین خواند فرعون گفت: او دیوانه است.
- شرک در عبادت: و آن اینکه خدا را عبادت نمی‌کردند، بلکه بتها، آفتاب، ماه، دریا، حتی اشخاص را و … پرستش می‌کردند. در حالی که جز خدا خالقی نیست و او خالق و آفریننده تمام اشیاء است.[۲۷]
شرک و کفر و تفاوت‌ها
قرآن گاهی شرک کفر را در یک آیه و در کنار هم آورده است[۲۸] که می‌رساند این دو با هم تفاوت‌هایی دارد. گاهی نیز این دو را یکی حساب کرده است[۲۹] که می‌رساند کفر و شرک در اینکه توحید را قبول ندارد با هم تفاوتی ندارد.
مطالعه بیشتر
- کتاب بررسی معنا شناختی واژه کفر در قرآن کریم؛ حسن خودروان.
- انواع کفر در قرآن (بررسی تحلیلی واژه کفر در قرآن)؛ محمد احمدیان.
- نکته‌های قرآنی درباره کفر و کافران؛ ع‍ب‍اس‍ع‍ل‍ی ک‍ام‍ران‍ی‍ان.
- شرک در قرآن؛ علی خراسانی.
- معیار شرک در قرآن؛ عز الدین حسینی زنجانی، مترجم: ابوالفضائل مجتهدی.
- مرزهای توحید و شرک در قرآن؛ جعفر سبحانی تبریزی.
منابع
- ↑ قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۴۱۲ق، ج۶، ص۱۲۲. راغب اصفهانی، حسین بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت - دمشق، دار القلم- الدار الشامیه، چاپ اول، ۱۴۱۲ق، ص۷۱۴.
- ↑ شیبانی، محمد بن حسن، کتاب الجیم، قاهره، الهیئة العامة لشئون المطابع الامیریة، چاپ اول، ۱۹۷۵م، ج۳، ص۱۶۸.
- ↑ ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع- دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق، ج۵، ص۱۴۴.
- ↑ فراهیدی، خلیل بن أحمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۵، ص۳۵۶.
- ↑ یزدی، محمد کاظم طباطبایی، العروه الوثقی، بیروت، مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۴۰۹ق، ج۱، ص۶۷.
- ↑ خمینی، روح اللّٰه موسوی، تحریر الوسیله، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم، چاپ اول، بی‌تا، ج۱، ۱۱۸.
- ↑ علم الهدی، علی بن حسین، الذخیرة فی علم الکلام، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۱ق، ص۵۳۴.
- ↑ سوره بقره، آیه۶۱. ۸۸. ۹۳. ۱۲۶. ۲۵۰. ۲۵۸. سوره آل عمران، آیه۵۲. ۵۵. سوره اعراف، آیه۹۰. سوره هود، آیه۶۰.
- ↑ سوره بقره، آیه۴۱. ۹۱–۸۹. ۱۰۵. سوره آل عمران، آیه۱۹. سوره رعد، آیه۳۰.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۰۹–۱۰۸. ۲۱۷. سوره آل عمران، آیه۷۲. ۸۶. ۹۰. ۱۰۰. ۱۰۶. سوره نساء، آیه۱۳۷. سوره مائده، آیه۱۱۵. سوره توبه، آیه۶۶. ۷۴. سوره نحل، آیه۱۰۶.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۵۲. ۲۵۴. سوره نحل، آیه۷۲. ۸۳.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۹۱. ۲۱۷. سوره آل عمران، آیه۱۳. سوره توبه، آیه۳–۲. ۱۲.
- ↑ سوره آل عمران، آیه۱۶۷. سوره توبه، آیه۸۴.
- ↑ سوره نساء، آیه۳۷.
- ↑ سوره نساء، آیه۱۶۱.
- ↑ ابن درید، محمد بن حسن، جمهره اللغه، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، ۱۹۸۸م، ج۲، ص۷۳۲.
- ↑ صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغه، بیروت، عالم الکتب، چاپ اول، ۱۴۱۴ ه. ق، ج۶، ص۱۶۲.
- ↑ ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغه، بیروت، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، ۱۴۰۴ق، ج۳، ص۲۶۵.
- ↑ ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغه، بیروت، دار احیاء التراث العربی، چاپ اول، ۱۴۲۱ق، ج۱۰، ص۱۲.
- ↑ قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۰.
- ↑ قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۰.
- ↑ قرشی، علی اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الاسلامیه، چاپ ششم، ۱۳۷۱ش، ج۴، ص۲۰.
- ↑ سوره یونس، آیه۱۸.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۰۵. ۱۳۵. ۲۲۱. سوره آل عمران، آیه۶۴. ۶۷. ۹۵. ۱۵۱. ۱۸۶. سوره نساء، آیه۳۶. ۴۸. ۱۱۶. سوره مائده، آیه۷۲. ۸۲. سوره انعام، آیه۱۴. و ….
- ↑ سوره نساء، آیه۱۲. سوره انعام، آیه۱۳۹. سوره اسراء، آیه۶۴. سوره روم، آیه۲۸. سوره صافات، آیه۳۳. سوره زمر، آیه۲۹. سوره زخرف، آیه۳۹.
- ↑ سوره طه، آیه۳۲.
- ↑ سوره انعام، آیه۱۰۱، سوره عنکبوت، آیه۶۵.
- ↑ سوره بقره، آیه۱۰۵. سوره آل عمران، آیه۱۳. ۱۸۶. سوره مائده، آیه۸۲. سوره حج، آیه۱۷. سوره بینه، آیه۱ و۶.
- ↑ سوره آل‌عمران، آیه۱۵۱. سوره مائده، آیه۱۷. ۷۲. ۷۳. سوره توبه، آیه۳–۲. ۱۷. ۳۰. سوره رعد، آیه۳۳. سوره فرقان، آیه۵۵. سوره زمر، آیه۳. سوره غافر، آیه۴۲.