ذکر یونسیه

سؤال

ذکر یونسیه و فواید آن چیست؟

درگاه‌ها

تعبیر «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِین» که در قرآن از زبان یونس(ع) نقل شده را ذکر یونسیه می‌گویند. در این گفتار ابتدا به وحدانیت خداوند اقرار شده و او را پاک و منزه معرفی می‌کند و سپس بنده اقرار می‌کند که گناه‌کار بوده و در حق خود ظلم کرده است.

حضرت یونس پس از ناامیدی از قوم، خشمگینانه از میان آنان رفت و پس از وقایعی،‌ در دریا افتاد. او را نهنگی بلعید اما زنده ماند و در شکم نهنگ و در میان تاریکی این ذکر را بر زبان آورد و خداوند دعای او را مستجاب کرد. در کتاب‌های عرفانی و تفسیری، فواید زیادی برای خواندن ذکر یونسیه آورده‌اند. علامه طباطبائی از استادش مرحوم قاضی نقل می‌کند که اول دستوری که می‌دادند خواندن ذکر یونسیه بود.

ذکر یونسیه

دعایی از زبان یونس(ع)

حضرت یونس سال‌ها در میان قومش به دعوت و تبلیغ مشغول بود. پس از کوشش بسیار، و تأثیر نداشتن بر قوم، خشمگین، آنجا را ترک کرد و از راه دریا به سفر رفت. در میانه راه، دریا طوفانی گشت و مسافران کشتی، با قرعه، یونس(ع) را در دریا انداختند. نهنگ عظیمی او را در خود فرو برد. خداوند او را به صورت اعجازآمیز زنده نگه داشت. سرانجام یونس متوجه ترک اولایی که انجام داد شد و به درگاه خداوند روی آورد و به تقصیر خود اعتراف نمود. قرآن از زبان حضرت یونس(ع) در زمانی که گرفتار بود، چنین نقل می‌کند: ﴿لَا إِلٰهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحَانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ؛ هیچ خدایی جز تو نیست، تو منزه هستی و من از ستمکاران هستم.﴾(انبیاء:۸۷)

این کلام حضرت یونس به ذکر یونسیه معروف است. این اعتراف را خالصانه و همراه با پشیمانی دانسته‌اند که سبب نجات او شد. در آیه بعد، خداوند استجابت دعای یونس و رهایی او از غم و گرفتاری را متذکر شده است. در سوره صافات آمده که اگر یونس از تسبیح‌کنندگان نبود تا ابد در شکم ماهی می‌ماند.

فضیلت

ذکر یونسیه را به هر تعداد که گفته شود مفید خوانده‌اند. علامه حسن‌زاده آملی تأثیر این آیه را عام دانسته است. او تعبیر «کَذٰلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ؛ اين‌گونه مؤمنان را نجات می‌دهیم» در آیه بعد را دلیل حرف خود دانسته که در جواب یونس بوده و مفاد آن عام و شامل همه مومنان است. علامه طباطبائی از استادش مرحوم قاضی نقل می‌کند که اول دستوری که می‌دادند ذکر یونسی بود که در مدت یک سال در وقت خاص به حالت سجده خوانده شود.

« آیت‌الله مظاهری استاد اخلاق حوزه علمیه:

سفارش می‌کنند کسانی که هنوز به جایی نرسیده‌اند، ذکر یونسیه را بگویند. مخصوصاً به معنای آن توجه کنند. … بر ذکر یونسیه خیلی سفارش شده است. لازم هم نیست که دو زانو و رو به قبله باشیم یا آداب خاصی به‌جا آوریم، بلکه آنکه اهل ذکر است، در راه ذکر می‌گوید. »

برخی سفارش کرده‌اند ذکر یونسیه صدبار در سجده پس از نماز گفته شود. و نیز توصیه شده است حداقل ۴۰۰ مرتبه در سجده گفته شود. این سجده در بین عارفان شهرت یافته و عارفان برای وصول به کمال سجده‌ها، به این سجده سفارش می‌کنند. برخی بزرگان سیر و سلوک نیز سفارش کرده‌اند در چهل روز به تعداد ۲۳۸۶ بار تکرار شود.

البته برخی توجه داده‌اند که براساس آیه هرگاه از انسان گناهی و یا ستمی سرزده باشد و انسان بخواهد از پی آمد ها و آثار سوء آن رهایی پیدا کند، باید پس از توبه و ادای حقوق افراد به این ذکر متوسل شود. اما در زمانی که مثلاً قصد شکرکردن از خداوند را دارد، این ذکر با آن شکر تناسب ندارد و در این جا بهتر است با شکرگویی (ذکر الحمدلله) سجده اش را طولانی کند.

جستارهای وابسته

• ذکر ایوبیه
• دعاهای قرآنی