|
|
| (۲۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) |
| خط ۱: |
خط ۱: |
| {{در دست ویرایش|کاربر=A.rezapour }}
| |
| {{شروع متن}} | | {{شروع متن}} |
| {{سوال}} | | {{سوال}} |
| خط ۵: |
خط ۴: |
| {{پایان سوال}} | | {{پایان سوال}} |
| {{پاسخ}} | | {{پاسخ}} |
| انسان برای حفظ سلامت جسم، روان، روح و فطرت و کسب مقام والای آدمیت و کرامت، نیازمند دژی محکم و شکست ناپذیر، به نام اسلام، ایمان، تقوا، یقین، شهودو لقااست. پارسائی هم چنان‌که خانه آخرت انسان را آباد می‌کند، امروز نیز سپر بلاء و آفات در دنیا می‌شود، تقوا داروی بیماری‌های دل، روشنایی قلب و پاک کنندهٔ پلیدی‌های روان انسان است و متقین و اهل یقین ساکنان این دژ مستحکم و ساحل نشینان این بحر پر گوهرند.
| | {{فضایل اخلاقی در قرآن}} |
|
| |
|
| تقوی از ریشه «وقی یقی» است و مصدر آن «وقایه» است، راغب اصفهانی در مفردات می‌گوید، وقایه نگهداری و محافظت هر چیز است از آنچه به انسان ضرر وآزار می‌رساند و در ادامه می‌فرماید: تقوی عبارت است از محافظت و نگهداری نفس، از آنچه جای نگرانی است. در عرف شرع تقوی یعنی حفظ نفس از ورود هر چه که گناه است.}}<ref>خسروی، غلامرضا، کتاب مفردات راغب، انتشارات رضوی، ج۱، ص۵۳۰.</ref>
| | قرآن، صفاتی برای اهل تقوا ذکر کرده است: |
| | | * '''هدایت پذیری از قرآن:''' {{قرآن||ترجمه=آن کتاب با عظمتی است که شک در آن راه ندارد؛ و مایه هدایت اهل تقوا است.|سوره=بقره|آیه=۲}} |
| پاداش‌هایی که خداوند در قرآن کریم و ائمه(ع) در گفتارشان برای متقین ذکر کرده‌اند، هر شنونده‌ای را بر این می‌دارد تا از اوصاف ایشان آگاهی یابد و خود را جز این گروه قرار دهد. در این تحقیق، اوصاف متقین به اجمال و به اختصار بیان می‌شود:
| | * '''ایمان به غیب:''' متقین به غیب ایمان دارند.<ref>سوره بقره، آیه ۳.</ref> |
| | | * '''ایمان به قرآن:''' اهل تقوا به آنچه بر پیامبر(ص) نازل شده، ایمان دارند.<ref>سوره بقره، آیه ۴.</ref> |
| ۱. چون هدایت شوند، می‌پذیرند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین<ref>سوره بقره، آیه ۳.</ref>}}، قرآن کریم کتابی است که شکی در آن نیست و راهنمای پرهیزکاران است.» قرآن کریم برای هدایت همگان نازل شده است اما در تمام موارد هدایت خود را به متقین نسبت داده است، جز آیهٔ ۱۸ سورهٔ بقره. البته علت این استناد قرآن کریم این است که متقین در برابر حق تعالی تسلیمند و از آن پیروی می‌کنند، بنابراین تقوا زمینهٔ هدایت پذیری از قرآن است.<ref>مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ج۱، ص۳۸.</ref>
| | * '''یقین به قیامت:''' {{قرآن||ترجمه=و آنانند كه به آخرت يقين دارند.|سوره=بقره|آیه=۴}} این صفت بعد از دو صفت ایمان به غیب<ref>سوره بقره، آیه۳.</ref> و ایمان به قرآن<ref>سوره بقره، آیه۴.</ref> آمده است. |
| | | * '''بهتر دانستن آخرت از دنیا:''' {{قرآن||ترجمه=زندگانی دنیا متاعی اندک است و جهان آخرت برای هر کس که اهل تقوا باشد، بهتر از دنیاست.|سوره=نساء|آیه=۷۷}} |
| ۲. ایمان به غیب دارند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|یؤمنون بالغیب<ref>سوره بقره، آیه ۳.</ref> آنها به غیب ایمان دارند؛ یعنی به تمام حقایقی که از حواس ظاهری پنهان است، ایمان دارند که شامل ایمان به خدا و صفات خدا و روز قیامت و عالم مجردات و ارواح و ملائکه و شیاطین می‌باشد.}}<ref>جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، ج۱، ص۶، ذیل آیه ۳ بقره.</ref>
| | * '''دوری از گناه:''' تا حد امکان گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند، گناه کوچکی است.<ref>سوره نجم، آیه ۳۲.</ref> اهل تقوی اصرار بر گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند در اولین فرصت، توبه می‌کنند.<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۵.</ref> |
| | | * '''اقامه نماز:''' متقین نماز را بر پا می‌دارند.<ref>سوره بقره، آیه۳.</ref> |
| ۳. به پیامبران ایمان دارند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|یؤمنون بما انزل الیک<ref>سوره بقره، آیه ۴.</ref>}}، «به آنچه بر تو نازل شده ایمان می‌آورند …» در آیهٔ قبل، ایمان به غیب که شامل ایمان به خداست بیان شده است، اما این که انسان فقط خدا را بشناسد و به او ایمان داشته باشد، کافی نیست بلکه باید تکالیفی را که خداوند از ما خواسته است بشناسیم و شناخت این تکالیف، با ایمان و اعتقاد بر پیامبران او امکان‌پذیر است.<ref>همان.</ref>
| | * '''چیرگی بر خشم:''' مومنان، در جائی که نباید خشمگین شوند، خشم خود را فرو می‌برند: {{قرآن|وَالْكَاظِمِينَ الْغَيْظَ وَالْعَافِينَ عَنِ النَّاسِ|ترجمه=و خشم خود را فرو مى‌برند؛ و از مردم در مى‌گذرند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۳۴}} |
| | | * '''شب زنده‌داری:''' {{قرآن|وَالْمُسْتَغْفِرِينَ بِالْأَسْحَارِ|ترجمه=و استغفار کنندگان در سحرگاهانند.|سوره=آل عمران|آیه=۱۷}} متقین به هنگام سحر و آخر شب، به یاد خدا به پا می‌خیزند و استغفار و طلب آمرزش می‌کنند.<ref>مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.</ref> |
| ۴. به قیامت ایمان دارند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و بالاخره هم یوقنون،<ref>سوره بقره، آیه ۴.</ref> «به رستاخیز یقین دارند.» این صفت بعد از دو صفت ایمان به غیب (خدا) و ایمان به پیامبران آمده است که مکمل آن دو باور می‌شود.}}<ref>همان.</ref>
| | * '''رعایت حقوق دیگران.'''<ref>سوره بقره، آیه ۲۴۱.</ref> |
| | | * '''وفادار به عهد و پیمان:''' {{قرآن|مَنْ أَوْفَىٰ بِعَهْدِهِ وَاتَّقَىٰ فَإِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الْمُتَّقِينَ|ترجمه=آنکه به پیمان خود وفا کند و بپرهیزد البته خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.|سوره=آل عمران|آیه=۷۶}} |
| ۵. آخرت را بهتر از دنیا می‌دانند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و الاخره خیرٌ لمن اتّقی،<ref>سوره نساء آیه ۷۷.</ref> سرای آخرت برای هر که پرهیزکار باشد بهتر است.» برای پرهیزکاران آخرت بهتر از دنیاست، و تسلیم نبودن در برابر احکام الهی و هراس از رویارویی با دشمن، اهمیت دادن بیش از حد به دنیا، نشانه بی تقوایی است.}}<ref>هاشمی رفسنجانی، اکبر، تفسیر راهنما، قم: مرکز فرهنگ و معارف قرآن، ج۳، ص۴۷۶.</ref>
| | * '''رعایت عدالت''': براساس قرآن هر کسی به شما تجاوز کرد به او تعدی کنید<ref>سوره بقره، آیه ۱۹۴.</ref> زیاده روی در پاسخ گوئی از حریم تقوی خارج است، بی عدالتی در مقابله به مثل کردن، حقی در برابر دشمنان دین بی تقوائی است.<ref>تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۹.</ref> |
| | | * '''شکیبایی و صبر:'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> متقین در کارها، صبر و استقامت و پشتکار دارند و در برابر حوادث و در برابر گناه و به هنگام گرفتاری و شدائد فردی و اجتماعی، ایستادگی و مقاومت به خرج می‌دهند.<ref>تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۴۴.</ref> |
| ۶. تا حد امکان گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند، زود توبه می‌کنند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و لا تزّکوا انفسکم هو اعلم بمن اتقی،<ref>سوره نجم، آیه ۳۲.</ref> خودستایی نکنید، او پرهیزکاران را بهتر می‌شناسد.» مبادرت به نیکی و پرهیز از گناه و زشتی و خودستایی، از تقوا پیشگی است.}}<ref>تفسیر راهنما، همان، ج۱۸، ص۱۸۳.</ref> اهل تقوی اصرار بر گناه نمی‌کنند و اگر گناهی از آنان سر زند در اولین فرصت، توبه می‌کنند. چنان‌که می‌فرماید: {{قرآن|و الذین اذا فعلوا … فاستغفروا …}}، هنگامی که مرتکب شوند، طلب آمرزش کنند ….
| | * '''راستگویی.'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> |
| | | * '''فروتنی و تواضع.'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> |
| ۷. نماز را اقامه می‌کنند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و یقیمون الصّلوه<ref>سوره بقره، آیه۳.</ref> ...}}، نماز را بر پا می‌دارند.» اقامه کردن نماز با خواندن آن فرق دارد و منظور از اقامهٔ نماز، زنده کردن و احیاء کردن آن در جامعه است که تنها کار متقین است. البته در قرآن کریم، هیچ‌گاه نیامده است، نماز بخوانید، چون نماز ستون دین است و ستون بر پا کردنی است نه خواندنی.<ref>تفسیر کوثر، ذیل آیه ۳ سوره بقره.</ref>
| | * '''بخشش و گذشت.'''<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.</ref> |
| | | * '''انفاق.'''<ref>آل‌عمران، آیه ۱۷؛ سوره لیل، آیه ۵.</ref> |
| ۸. بر نفس خود احاطه و اشراف دارند. آنجا که باید، خشمگین می‌شوند و آنجا که نباید، به خشم خود مسلطند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|یا ایها الذین ءامنوا قتلوا الذین یلونکم من الکفار و لیجدوا فیکم غلطه و اعلموا انّ الله مع المتقین،<ref>سوره توبه، آیه ۱۲۳.</ref> جهاد کنید تا کفّار در شما درشتی و نیرومندی و قوت و پایداری را حس کنند و بدانید که خدا همیشه یار پرهیزکاران است.» جهاد با کفار و نرمش نداشتن در برابر آنان از جلوه‌های تقواست.}}<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ج۷، ص۳۴۸.</ref> و در جائی که نباید خشمگین شوند، خشم خود را فرو می‌برند، چنان‌که می‌فرماید: {{قرآن|و الکاظمین الغیظ …}} خشم خود را فرو می‌برند.»
| | * '''عدم فساد و برتری‌جویی:'''{{قرآن||ترجمه=در اين جهان نه خواهان برترى‌جويى هستند و نه خواهان فساد|سوره=قصص|آیه=۸۳}} |
| | | * '''پرهیز از ربا:'''{{قرآن||ترجمه=ربا را [با سود] چندين برابر مخوريد.|سوره=آل عمران|آیه=۱۳۰}} |
| ۹. شب زنده داری و بیتوته کار همیشگی آنان است. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و المستغفرین بالاسحار،<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> در سحرگاهان استغفار می‌کنند.» به هنگام سحر و آخر شب، آن هنگام که آرامش و صفای خاصی همه جا را فرا گرفته، در آن هنگام که غافلان و بیخبران در خوابند و غوغای جهان مادی فرو نشسته و توجه خاصی به ارزشهای اصلی هستی در سر مردان خدا و قلب زنده دالان پیدا می‌شود، به یاد خدا به پا می‌خیزند و استغفار و طلب آمرزش می‌کنند.}}<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۴.</ref>
| |
| | |
| ۱۰. حقوق دیگران را مراعات می‌کنند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و للمطلقات متعُ بالمعروف حقاً علی المتقین<ref>سوره بقره، آیه ۲۴۱.</ref> و برای همهٔ زنان مطلقه، هدیه مناسبی است، این حقی است بر همهٔ مردان پرهیزکار» رعایت حقوق دیگران وظیفهٔ تقوا پیشگان و نشانهٔ تقوااست.}}<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ذیل آیه ۲۴۱ سوره بقره.</ref>
| |
| | |
| ۱۱. به عهد و پیمان وفادارند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|من اوفی بعهده و اتّقی فانّ الله یحب المتقین،<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ذیل آیه ۷۶ سوره آل عمران.</ref> آنکه به پیمان خود وفا کند و بپرهیزد البته خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.» وفای به عهد، امانتداری و پرهیز از خیانت، از نشانه‌های تقواست.
| |
| | |
| ۱۲. در قصاص، عدالت محور می‌باشند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|فمن اعتدی … ان الله مع المتقین}}<ref>سوره بقره، آیه ۱۹۴.</ref> هر کسی به شما تجاوز کرد به او تعدی کنید … خداوند با پرهیزکاران است.» زیاده روی در پاسخ گوئی از حریم تقوی خارج است، بی عدالتی در مقابله به مثل کردن، حقی در برابر دشمنان دین بی تقوائی است.}}<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۱۹.</ref>
| |
| | |
| ۱۳. شکیبا و صبورند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|الصّابرین …<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> متقین در کارها، صبر و استقامت و پشتکار دارند و در برابر حوادث و در برابر گناه و به هنگام گرفتاری و شدائد فردی و اجتماعی، ایستادگی و مقاومت به خرج می‌دهند.}}<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۴.</ref>
| |
| | |
| ۱۴. راستگویند: خداوند می‌فرماید: {{قرآن|الصّابرین و الصّادقین …<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> متقین راستگو و درست کردارند، آنچه در باطن به آن معتقدند، در ظاهر هم به آن عمل می‌کنند و از نفاق و دروغ و خیانت به دورند.}}<ref>همان.</ref>
| |
| | |
| ۱۵. فروتن و متواضعند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|.... و القانتین<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۷.</ref> ...}}، در برابر خداوند خضوع می‌کنند.» حضرت علی(ع) در این خصوص می‌فرمایند: متقین از تکبر دوری می‌جویند.<ref>نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، مؤسسه انتشارات مشهور، خطبه ۱۹۳، ص۴۰۵.</ref> آنان در راه بندگی و عبودیت خدا، خاضع و فروتن هستند و به این کار مداومت دارند.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۵.</ref>
| |
| | |
| ۱۶. دیگران را می‌بخشند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و العافین عن الناس<ref>سوره آل عمران، آیه ۱۳۴.</ref> متقین از خطاهای مردم می‌گذرند، گذشت و بخشش آنها باعث می‌شود تا این که کینه‌ها و عداوت میان مردم از بین برود.
| |
| | |
| ۱۷. سخاوتمندند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|فامّا من اعطی واتقی}}،<ref>سوره لیل، آیه ۵.</ref> اما آن کس که انفاق کند و پرهیزکاری پیش گیرد» از صفات متقین پرهیز از ثروت اندوزی، تزکیه خواهی، سخاوتمندی و اخلاص است که نشانه‌های تقوا به حساب می‌آیند.}}<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ج۲۰، ص۵۲.</ref> متقین در همه حال انفاق می‌کنند چه وقت راحتی و چه وقت محرومیت.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۳، ص۹۶.</ref>
| |
| | |
| چنان‌که می‌فرماید: {{قرآن|ینفقون فی السراء و الضرّاء<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۲، ص۳۴۴.</ref>}} در سختی انفاق می‌کنند. آنان نه تنها از اموال بلکه از تمام مواهب مادی و معنوی که در اختیار دارند، در راه خدا انفاق می‌کنند و به این وسیله، دردهای اجتماع را درمان می‌بخشند.
| |
| | |
| به این نکته در آیهٔ ۱۶ سورهٔ آل عمران اشاره شده است که فرمود: {{قرآن|... فاغفرلنا …}}، خداوند همه ما را بیامرز»
| |
| | |
| ۱۸. دوستی‌های بادوام دارند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|بعضهم لبعض عدو الا المتقین<ref>سوره زخرف، آیه ۶۷.</ref> ...}}، دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزکاران.» تقوا عامل حفظ و ثبات دوستی‌ها و مودت هاست.<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ج۱۷، ص۱۲۶.</ref> چون متقین با دوستان خود شراکتِ در خیر می‌کنند، از این جهت، هیچ‌گاه از یکدیگر نمی‌هراسند و نمی‌رنجند.<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ج۱۹، ص۴۵۰.</ref>
| |
| | |
| ۱۹. عادل و فروتنند. خداوند می‌فرماید: {{قرآن|و لا یریدون علو فی الارض … و العقبه المتقین،<ref>سوره قصص، آیه ۸۱.</ref> ارادهٔ برتری جویی ندارند … و عاقبت نیک برای پرهیزکاران است. تقوا عامل محافظت انسان‌ها از هر نوع برتری طلبی و فساد انگیزی است. حضرت علی(ع) در زمان خلافت خود در بازار قدم می‌زدند و این آیه را برای بازاریان قرائت می‌کردند، و به آنها می‌فرمودند: این آیه دربارهٔ زمام داران عادل و متواضع و صاحبان قدرت در میان مردم، نازل شده است.}}<ref>تفسیر نمونه، پیشین، ذیل آیه ۸۸ قصص.</ref>
| |
| | |
| ۲۰. در امور اقتصادی دقّت می‌کنند: خداوند می‌فرماید: {{قرآن|... لا تاکلو الربا … فاتقوا،<ref>سوره آل عمران، آیه ۲۲۰.</ref> ربا نخورید و پرهیزکار باشید. این آیه لزوم رعایت تقوای الهی را در امور اقتصادی می‌رساند و اشاره دارد، که ربا خواری با تقوا پیشگی، ناسازگار است و پرهیز از ربا خواری در جامعهٔ ایمانی، نشانهٔ تقوا پیشگی آن جامعه است.<ref>تفسیر راهنما، پیشین، ج۳، ص۶۴.</ref>
| |
| | |
| در این نوشتار، سعی شد تا اوصافی که از متقین ارائه می‌شود، به وسیله روایات ائمه بخصوص امام علی(ع) همراه شوند و اکثر این صفات ذکر شده با خطبهٔ همام امام علی(ع) تطبیق یا نزدیکی مضمون دارد.
| |
| {{پایان پاسخ}} | | {{پایان پاسخ}} |
| {{مطالعه بیشتر}}
| |
|
| |
| == معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر ==
| |
| خطبهٔ همام، یا تفسیر نمونه، ذیل آیهٔ ۱۳ سورهٔ حجرات یا آیهٔ ۴ سورهٔ بقره که به صورت تفصیلی بحث شده است، رجوع شود.
| |
| {{پایان مطالعه بیشتر}}
| |
|
| |
|
| == منابع == | | == منابع == |
| خط ۷۲: |
خط ۳۷: |
| }} | | }} |
| {{تکمیل مقاله | | {{تکمیل مقاله |
| | شناسه = | | | شناسه =- |
| | تیترها = | | | تیترها =- |
| | ویرایش = | | | ویرایش =شد |
| | لینک‌دهی = | | | لینک‌دهی = |
| | ناوبری = | | | ناوبری = |
| خط ۸۰: |
خط ۴۵: |
| | تغییر مسیر = | | | تغییر مسیر = |
| | ارجاعات = | | | ارجاعات = |
| | بازبینی = | | | ارزیابی کمی =شد |
| | تکمیل = | | | تکمیل = |
| | اولویت = | | | اولویت =ج |
| | کیفیت = | | | کیفیت =ب |
| }} | | }} |
| {{پایان متن}} | | {{پایان متن}} |
