انواع تکلیف

سؤال

تکلیف از لحاظ دینی چند قسم است؟

تکلیف یعنی چیزی یا کاری از کسی خواستن که در آن رنج و زحمت باشد و این اصطلاح از لفظ «کُلْفَت» گرفته شده است. امر و نهی خداوند به بندگان برای انجام چیزی را تکلیف خوانده‌اند.

تقسیم به‌جهت طرف مقابل تکلیف

1. در برخی موارد، طرف مقابل تکلیف، خداوند است و باید وظایفی نسبت به خداوند انجام داد مانند نماز، روزه و حج که به این‌ها حقوق الهی می‌گویند.
2. تعدادی از تکالیف در مقابل اجتماع است. مانند رعایت حقوق پدر و مادر، حقوق همسایه، حقوق دوست و حقوق همسر که به اینها حقوق اجتماعی می‌گویند.
3. برخی افراد تکالیفی نسبت به خود دارند: پرهیز از شهوت‌پرستی، شکم‌بارگی و غیره که حقوق فردی خوانده می‌شوند.

تکلیف از حیث مرتبه

1. واجب: انجام برخی تکلیف‌ها بر انسان لازم است. تکالیفی مانند نماز، روزه، حج و جهاد از این موارد بوده و انجام ندادن آن، گناه است.
2. حرام: اعمالی که اگر انسان انجام دهد، گناه کرده و سزاوار عذاب است. اعمالی مانند دزدی، رشوه‌خواری، حرام‌خواری، دروغ.
3. مستحب: اعمالی که انجام آن، ثواب و پاداش دارد و اگر انجام نشود، گناهی ندارد مانند نمازهای نافله، روزه‌های ماه رجب.
4. مکروه: مکروهات در عبادات به معنای کم‌شدن ثواب عبادت است. مکروهات در غیر عبادات به این معنا است که انجام ندادن آن بهتر است، هرچند انجام دهنده آن، مواخذه نمی‌شود.
5. مباح: ترک یا انجام عمل برابر است، نه عذابی دارد و نه ثوابی.